De docenten Jac. Wisse en F.P.L.G.

Ds. Wisse nam als tekst Psalm 40:6: Gij, O Heere, mijn God, hebt Uw wondere en gedachten aan ons vele gemaakt; men k ie niet in orde bij U verhalen: al ik ze verko digen en uitspreken; zo zijn ze menigvuldi dan ik ze zou kunnen vertellen'.

De eerste jaren waren moeilijk voor hen, die christelijk gereformeerd wilden blijven. Jaren van strijd en moeite. Ook voor Ds. Wisse. Veel vervelende dingen; laster en verachting waren onophoudelijk zijn deel. Ook heeft men geprobeerd om ds. Wisse tot andere gedachten te brengen. Met dat doel bracht zelf (oud) minister Keuchenius, die behoorde tot de verenigde Gereformeerde Kerken, hem daartoe een bezoek. Maar als een beginselvast man wist ds. Wisse van geen wijken.

Pastor voor ieder

Ds. Wisse is een harde werker geweest die veel werk heeft verzet in de gemeente van den Haag die hem gevolgd was. En daarbuiten! Op een keer, midden in de nacht, werd er bij de pastorie aangebeld. Een man in armoedige kleding stond op de stoep bij ds. Wisse. De man zei dat zijn vrouw op sterven lag en dat niet één predikant bereid was haar in dit nachtelijke uur te bezoeken. Ds. Wisse deed direct zijn jas aan en riep ook student De Bruin wakker, die bij hem inwoonde. Binnen enkele seconden waren ze met de man onderweg naar een achterbuurtje; steeg in en steeg uit. Totdat ze ten slotte in een armoedige woning kwamen. Daar lag een aantal kinderen huilend op losse matrassen. En ... een stervende moeder die al bewusteloos was en niets meer hoorde van wat ds. Wisse tegen haar zei. Ds. Wisse kende dit gezin niet, maar hij vnst dat ze een onsterfelijke ziel omdroegen voor de eeuwigheid. Als een getrouw prediker verkondigde hij daar midden in de nacht in dit gezin met een stervende moeder de enige Naam tot zaligheid.

Docent

De naam van student De Bruin is al genoemd. Ja, de nieuwe kerk kreeg studenten! Al spoedig werd ds. Wisse verzocht om samen met collega ds. Van Lingen de opleiding van predikanten op zich te nemen. Ds. Wisse gaf onderwijs in de praktische vakken, eerst bij hem thuis in de studeerkamer later in de kerkenraadkamer. fiij nam zijn studenten mee naar kerkenraadsvergaderingen, liet hen notulen schrijven en catechisatie geven. Hij deed dit werk de eerste jaren geheel belangeloos en wilde daar geen cent voor hebben. Menige student is door ds. Wisse bevestigd.

Bekwaam leider en redacteur

Ds. Wisse had bijzondere preekgaven. Hij had een duidelijke, zware

stem, zoals we van ouderen hoorden, en heeft ons menige preek nagelaten. Ook was hij een bekwaam leider. Hij was vele keren voorzitter van Classicale en Synodale vergaderingen, waar graag naar zijn adviezen geluisterd werd.

Daarnaast leverde hij wekelijks zijn bijdrage aan het landelijk kerkblad De Wekker. Daarvan was hij hoofdredacteur: een arbeid die hem veel tijd en veel zorgen, en ook veel geld gekost heeft.

Gemeentewerk

Bij zijn werk voor het gehele kerkverband, stond hij natuurlijk midden in zijn gemeente. Een grote gemeente, waarvoor hij zondag aan zondag twee keer preekte, met alle catechisaties, kerkenraadsvergaderingen, ziekenbezoeken, rouw-en trouwdiensten.

Dit alles overziende, kunnen we al­ leen maar grote waardering opbrengen voor deze noeste werker, wiens werkdag 's morgens om 5 uur begon. Die nooit één dag vakantie genoot en nimmer zijn eigen voordeel zocht, maar heel zijn leven gesteld heeft ten dienste van zijn Grote Zender.

Toen de jaren klommen, kon hij al dit zware werk niet volhouden. Hij was inmiddels 63 jaar oud toen hij een beroep kreeg naar Zierikzee.

De nieuwe gemeente Zierikzee

Ds. Wisse nam het beroep naar Zierikzee aan. Voor Den Haag een zwaar verlies, want ds. Wisse had deze gemeente werkelijk gebouwd met zijn prediking en herderlijke zorg. Hij verbond zich op 27 rnei 1906 aan zijn Zeeuwse gemeente met een preek over Luk. 22:27: Want wie is meerder? ' Ds. Wisse werd de zesde predikant van Zierikzee sedert haar instituering. Voor hem dienden ds. A.F. Kok, ds. H.A. Jonkman, ds. K. Kreulen, ds. J.H. Wiersma en ds. Ph.J. Wessels de gemeente.

Met name ds. Wessels had een grote plaats ingenomen in Zierikzee. Deze was in 1903 overleden, zodat Zierikzee drie jaar vacant was geweest.

Kerk en preekstoel

De Christelijke Gereformeerde gemeente van Zierikzee was vergeleken met Den Haag een rustige plattelandsgemeente, waar ds. Wisse nog vele aangename jaren heeft doorgebracht.

De gemeente groeide snel, zodat twee jaar na zijn komst het kerkgebouw vergroot werd. Op oudejaarsavond 1908 nam dominee de vergrote kerk in de Meelstaat opnieuw in gebruik.

Trouwens, ook de preekstoel werd te klein. Ds. Wisse had een flink postuur en de preekstoel was maar erg bekrompen. Het deurtje werd uiteindelijk te smal, zodat ervoor gezorgd werd dat dominee meer ruimte kreeg.

Zijn prediking was schriftuurlijk en bevindelijk. Hij preekte op de ouderwetse 'Hollandse' manier: eerst een kort voorwoord, dan het aflezen van de tekst met het thema en verdeling in (meestal) drie punten waarin de tekst werd verklaard, dan zingen, en ten slotte een indringende en persoonlijke toepassing.

Een rijksdaalder voor de kermis?

Ds. Wisse was een zeer ernstig man met ook wel een gezonde humor. Het volgende voorbeeld getuigt daarvan. Op een keer liet een boer bij de pastorie een vrachtje aardappels afleveren. Door een knechtje met paard en wagen. Het was juist kermis, de eerste week van september. En dominee gaf de jongen een rijksdaalder voor de moeite, voor die tijd een flink bedrag, maar tegelijk bekroop hem de vrees dat de jongen ermee naar de kermis zou gaan. Daarom zei hij er snel bij: 'Maar je mag hem niet op de kermis brengen, hoor!' Het ventje zei dat hij dat beslist niet doen zou. Maar dominee had nog steeds enig wantrouwen en vroeg: "Wat ga je er dan mee doen? ' Prompt was het antwoord: 'Ik ga hem ruilen bij mijn moeder voor een andere rijksdaalder.' Ds. Wisse schoot spontaan in de lach, maar liet de jongen pas gaan na hem nogmaals ernstig gewaarschuwd te hebben.

Ridder Wisse

Door zijn grote verdiensten voor de Christelijke Gereformeerde Kerk, en ver daarbuiten, werd ds. Wisse op I mei 1909 benoemd tot Ridder in de orde van Oranje Nassau. Op 6 mei reikte de burgemeester van Zierikzee hem die onderscheiding uit. Een feestelijke gebeurtenis, waarbij vele stadsbewoners tegenwoordig waren. Het plaatselijke muziekkorps bracht een serenade voor de pastorie.

Ds. Wisse was ook bijzonder geïnteresseerd in de geschiedenis van zijn kerkelijke gemeente en heeft met hulp van de gemeentearchivaris redelijk wat onderzoek gedaan.

Levensavond

Op 19 oktober 1918 herdacht dominee zijn veertigjarig ambtsjubileum met een preek over 2 Sam. 7:18b: Wie hen ikHeere, HEERE, en wat is mijn huis, dat Gij mij tot hiertoe gebracht hebt? '

Langzaam maar zeker voelde deze getrouwe prediker dat zijn krachten begonnen af te nemen. Op I september 1919 kwam ds. L. de Bruyne van Zaamslag hem helpen met catechiseren. Ook zou legerpredikant H. Jansen (een geboren Tholenaar) op dankdag een keer preken omdat ds. Wisse niet meer in staat was drie diensten te leiden. Dominee had last van reuma, waardoor

hij ook opge-zette en handen voeten had. Thuis had hij vaak een plaid over zijn benen.

In 1920 moest deze in de dienst des Heeren vergrijsde dienstknecht emeritaat vragen, wat hem op de meest eervolle wijze verleend werd.

Zevenenveertig jaar was hij predikant geweest.

Onnoemelijk veel werk had hij verricht als predikant en docent. Als raadgever van velen. Als voorzitter en scriba. En 33 jaar als hoofdredacteur De Wekker.

Ds. Wisse nam op 3 oktober 192O afscheid van de gemeente van Zierikzee die hij 14-jaar had gediend. Hij preekte over Hand. 21:14^ 'De wil des Heeren geschiede'.

De gemeente beriep ds. P. de Groot van Rotterdam en daarna ds. A.H. Hilbers uit Enschede.

De oude en de jonge Wisse

Die maanden had zijn neef ds. G Wisse (de latere professor) de Gereformeerde Kerken verlaten, terwijl hij daar al 23 jaar in het ambt stond. Op zondag 21 november had hij een afscheidswoord gesproken voor zijn gemeente Driebergen. Ds. Gerard Wisse was overgekomen naar de Christelijke Gereformeerde Kerk, vooral ook tot blijdschap van zijn oom ds. Jac. Wisse. De jonge Wisse werd op 13 december toegelaten op een vergadering van de classis Utrecht en kreeg op 16 december al een beroep naar Arnhem, dat hij zou opvolgen.

Maar voordat het zover was, preekte hij bij zijn oom in Zierikzee. Op oudejaarsavond preekte de oude ds. Wisse, evenals op zaterdagmorgen. nieuwjaarsdag. Hij kon nog hooguit eenmaal per zondag voorgaan. Zondag 2 januari 1921 preekte neef Wisse tweemaal in Zierikzee, terwijl het in de middagdienst leesdienst was. De kerk was tweemaal overvol, Dat was ook zo op maandagavond 3 januari om zes uur, toen ds. G. Wisse op verzoek van de kerkenraad een rede uitsprak met als thema 'Over mijn uittreden uit de Gereformeerde Kerken'. Het kerkgebouw was weer tot de laatste plaats bezet met belangstellenden, ook van buiten de gemeente. Aan het einde van de dienst verzocht de oude ds. Wisse aan de gemeente om zijn neef staande toe te zingen de zegenbede van Ps.I34, : I.

Wisse of Van der Molen

Aan het einde van de morgendienst van zondag 9 januari vroeg de oude ds. Wisse de mannelijke leden te blijven zitten om hun stem uit te brengen voor een beroep op zijn neef. Hij vroeg de voorstanders te blijven zitten en de tegenstemmers te gaan staan. Bijna iedereen was voor, maar neef Wisse bedankte en

vertrok naar Arnhem, waar ds. JJ. van der Schuit hem op 20 maart bevestigde.

Ds. Wisse bleef de gemeente in alle getrouwheid dienen, zolang hij kon. Zelfs tot vier weken voor zijn sterven. Hij was zeer verblijd toen hij vernam dat kandidaat S. van der Molen het beroep naar Zierikzee aannam.

'In vrede naar Uw Woord'

Blijkbaar was met de komst van Van der Molen, de zorg van de gemeente van ds. Wisse weggenomen en hij zuchtte: 'Nu laat Gij Heere, Uw dienstknecht gaan in vrede, naar Uw Woord.' Zondag 21 augustus 1921 haalde de Heere Zijn oude dienstknecht thuis.

Van zijn kerkenraad had hij reeds afscheid genomen, maar ouderling Quant bleef tijdens de kerkdienst bij de oude leraar die te bed lag. Het was die zondag driemaal leesdienst. In de middagdienst werd in de toepassing de lievelingspsalm van ds. Wisse gezongen: s. 119:25.

Gedenk aan 't woord gesproken tot Uw knecht, ,

Waarop Gij mij verwachting hebt gegeven;

Dit is mijn troost, in druk mij toegelegd Dit leert mijn ziel U achteraan te kleven Al 't geen Uw mond aan mij had toegezeg Gaf aan mijn hart vertroosting, geest e leven.

De pastorie stond dicht bij de kerk. Ds. Wisse hoorde het psalmgezang, luisterde aandachtig, keek toen zijn ouderling aan en zei: 'Hoor je het Quant? Hoor je het? ' Indringend keek hij voor zich, gaf een zucht en ... was in de eeuwigheid. In de rust die er overblijft voor het volk van God.

Begrafenis met acht sprekers

Donderdag 25 augustus werd ds. Wisse gralwaarts gedragen. Op het sterfhuis had ds. J.J. van der Schuit de leiding. De hele stad was uitgelopen. Meer dan duizend mensen stonden langs de straten, voor de ramen, op de stoepen en de balkons om de rouwkoets, gevolgd door zeven volgkoetsen en velen te voet door de straten van het oude middeleeuwse stadje te zien trekken. Naar de begraafplaats buiten de stad, waar een lange rij sprekers klaar stond om ds. Wisse in liefde te herdenken.

Eerst ds. L. de Bruyne, toen als oud student prof. P.J.M, de Bruin, ds. L.H. van der Meiden namens de classis Dordrecht. Vervolgens ds. T.A. Bakker uit Den Haag en ds. J.W. Geels uit Apeldoorn. Ouderling N. Selier uit Den Haag getuigde van de zegenrijke arbeid in die gemeente, kand. Van der Molen sprak namens zijn nieuwe gemeente. Een zwager van de overledene, de heer De Kruijter, sprak een dankwoord namens de familie en huishoudster Riemsma die dominee verzorgd had na het overlijden van zijn vrouw in I907-Op verzoek van ds. Van der Schuit zong men bij de geopende groeve Ps. 119:25.

Ds. Wisse had een indrukwekkende ambtsbediening, met een grote plaats in de harten van velen. Hij kreeg ook een indrukwekkende begrafenis, waarop veel tranen gevloeid zijn. De gedachtenis van deze rechtvaardige zal tot zegen zijn. Ook van hem geldt: Gedenk Uw voorgangers, die u het Woord Gods gesproken hebben; en volgt hun geloof na, aanschouwende de uitkomst hunner wandel' (Hebr. 13:7).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen