Bil de kansel van: Garderen

Ds. M. van Kooten

Deel 3 van een serie over kerkendienaars en hun spreekplaatsen

De kansel van Garderen wordt wekelijks beklommen door ds. W. Pieters. Tot voor kort deden dat ds. D. Heemskerk, ds. A. Kort en daarvoor, twee periodes acKtereen, ds. Tj. de Jong. In Ket verdere verleden waren het de predikanten J. Catsburg, I. Kievit, D.Th. Keek en Jac. van Dijk. En nog heel veel anderen.

In oude tijden besteeg Gerrit Jansz. Versteghe de kansel; in de jaren 1^4:4: ot I550-Dat was een andere preekstoel dan de huidige overigens. Over Versteghe werd een populaire roman geschreven door Jac. Overeem, De pastoor van Garderen, in een latere herdruk De kapelaan van Garderen.

Jan Gerritsz. Versteghe, ook wel Anastasius Veluanus genoemd, was van groot belang bij de totstandkoming van de reformatie op de Veluwe. Sommige geleerden menen dat hij wel eens invloed gehad zou kunnen hebben op de tot standkoming van de Heidelberger Catechismus. Dr. G.P. van Itterzon was zoiemand. Feit is dat Versteghe een zwager had die in Heidelberg professor was en hijzelf in de Pfalz verbleef in die tijd. Ook zijn er veel punten van overeenkomst tussen de Heidelberger Catechismus en Der leeken wechwyser, dat Versteghe in 1554 liGt licht deed zien. Daar heeft vooral dr. G. Morsink op gewezen in een dissertatie over hem. Vooral de driedeling ellende, verlossing en dankbaarheid zou de Catechismus ontleend hebben aan Der leeken wechwyser.

Anderen zien hem als een eerste remonstrant. Daar zit ook wel een kern van waarheid in. Uytenbogaart heeft zich volop kunnen beroepen op de voormalige Gardense pastoor. Maar ik heb nooit gehoord dat remonstranten de Institutie van Calvijn aanbevalen. Dat deed Jan Gerritsz. Versteghe wel.

Zeker is evenwel dat hij geen echte held was. Maar wie zou het wel zijn, in zijn omstandigheden? Hij herriep zijn leringen nadat men een

hongerige rat op zijn blote buik had gezet om aan hem te knagen.

Hij is later zeer bezwaard geweest over die herroeping en toen op­ nieuw aan het publiceren geslagen van reformatorische geschriften onder de naam Anastasius Veluanus, de opgestane Veluwnaar.

Op 30 juli 1912 werd door prins Hendrik ter herinnering aan hem een gedenksteen in de kerk aangebracht naast de kansel welke vervaardigd is door de beeldhouwer A. Falise, terwijl de beroemde historicus F. Pijper een rede uitsprak. In de consistoriekamer hangt nog een foto ter herinnering aan de onthulling van die gedenksteen.

In zijn meditatiebundel Volgen zonder vragen schrijft ds. Jac. van Dijk, die deze preekstoel beklom in de periode 1952-1960, bij een meditatie over Matth. IO: l6-24: 'In Garderen heeft prins Hendrik een gedenkteken onthuld naast de preekstoel voor de hervormer van de Veluwe, Anastasius Veluanus. Deze had als kapelaan de beginselen der reformatie verkondigd en was daarom gearresteerd. In Arnhem zijn de vreselijkste folteringen op hem toegepast, zodat hij kwam tot wat hij zelf noemde zijn 'zondige herroeping'. Het is niet bekend of hij dat in de kerk van Garderen heeft gedaan, maar hij wist te ontsnappen en dook in Duitsland weer op. Ik zal de laatste zijn om aanmerking te maken op zijn daden, maar heel dikwijls, dat mag ik gerust zeggen, heeft het mij klein gehouden, wanneer ik aan de voet van de preekstoel in Garderen rnijn gebed deed. Wie zal volharden tot het einde? Meelopers zijn er genoeg, maar hoe zullen zij zich gedragen als er vervolgingen komen? ' Laten we dat maar goed bedenken, als we op de preekstoel staan of er onder zitten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen