Juli: 1415-1525
„Wij z i jn a l l e n Hussieten, P a u l u s en Augustinus z i jn Hussieten, r e e d s vóór 100 j a a r was de w a a r - heid bekend en w e r d zij verdoemd".
Deze w o o r d e n moet L u t h e r , na zijn d i s p u u t met Eek in 1519, geschreven hebben aan zijn oude l e e r m e e s t e r en v r i e n d S t a u p i t z e n h e t is goed ons die woorden t e h e r i n n e r e n , n u d e z e maand (6 j u l i ) h e r d a c h t wordt dat J'ohannes Huss, h e r - vormer, m a r t e l a a r en t e v e n s n a t i o n a l e held der b e w o n e r s van het oude Bohemen in h e t jaar 1415 als k e t t e r w e r d v e r b r a n d.
De geschiedenis mag als bekend v e r o n d e r s t e ld worden: Huss, p r i e s t e r en r e c t o r van de u n i - v e r s i t e i t t e P r a a g k w a m in k e n n i s met de g e - s c h r i f t e n van de in 1384 o v e r l e d e n Engelsman Wiclif. Zijn ogen werden geopend voor veel m i s s t a n d e n in d e roomse k e r k van zijn tijd. Hij v e r z e t t e zich tegen het zedeloze leven van de c l e r u s e n t e g e n d e a f l a a t , t a s t t e het gezag van de paus aan, p r e d i k t e boete en b e k e r i n g t o t v e r g e v i n g de zonden. Hij won in b r e d e kring g r o t e invloed. De paus echter deed h em in de b a n en trof P r a a g met het p a u s e l i j k interdict, t e r w i j l bovendien door deze paus (de oud-zeer o v e r J o h a n n e s XXIII, die n a d e r h a n d door hetz e l f d e concilie w e r d afgezet en w i e n s n a am in onze tijd door één van zijn opvolgers opnieuw g e d r a g e n is) t e Constanz een concilie bijeeng e r o e p e n werd. Huss w e r d voor dit concilie gedaagd en keizer Sigismund v e r l e e n d e h em v r i j - g e l e i d e voor heen- en t e r u g r e i s , doch v e r b r ak z i jn b e l o f t e omdat men die n u e e n m a a l tegenover een k e t t e r niet behoeft t e houden. Huss w e r d gevangengenomen, v e r o o r d e e l d op m e r e n - deels valse beschuldigingen en t e r dood g e - b r a c h t . S t a a n d e op de b r a n d s t a p e l bad hij: „Here J e z u s Christus, wees mij nabij e n h e l p mij, dat ik deze gruwzame en s m a r t e l i j k e dood, die ik om U w heiligen Woords w i l l e l i j d e n moet, door Uw g e n a d e en b i j s t a n d s t a n d v a s t i g dulde".
De a a n h a n g e r s van Huss hebben n a d e r h a n d geweigerd de v e r r a d e l i j k e keizer Sigismund a ls koning van Bohemen t e e r k e n n e n , h e t g e e n aanl e i d i n g w e r d tot de H u s s i e t e n - o o r l o g (1419-1434) w a a r i n de k e i z e r l i j k e legers m e e r m a l e n werden verslagen. E e n deel d e r Hussieten v e r e n i g d e zich l a t e r weer met de roomse k e r k en v e r k r e e g bij de zgn. P r a g e r C o m p a c t a t e n (1433) d a t door deze „ C a l i x t i j n e n " (calix = kelk) bij d e Mis d e „ l e - k e n k e l k " mag w o r d e n g e b r u i k t . De m e e r s t a n d - v a s t i g e „ T a b o r i e t e n " (naar d e v e s t i n g Tabor genoemd) bleven zich nog v e r b i t t e r d t e w e e r stellen, w e r d e n evenwel in 1434 v e r s l a g e n e n g i n - gen l a t e r op in d e M o r a v i s c h e Broeders.
Deze j u l i m a a n d h e e f t ook b i j z o n d e r e betekenis voor ons land.
Nadat op 1 j u l i 1523 op d e m a r k t te Brussel r e e d s de e e r s t e b l o e d g e t u i g e n der r e f o r m a t i e in de N e d e r l a n d e n de v u u r d o o d moesten s t e r v e n : - t w e e jonge gewezen A u g u s t i j n e r monniken, H e n d r i k Voes en J o h a n n e s Esch, - stierf in N o o r d - N e d e r l a n d op 10 j u l i 1525 t e U t r e c h t de k u i p e r W i l l em Dirks. Geen g e l e e r d e is h e t hier, maar een h a n d w e r k s m a n , die er z i ch voor het g e r e c h t op beriep, dat h em „door Gods genade evengoed de n o d i g e kennis was toebedeeld a ls aan de apostelen, die ook m a a r vissers waren". Ook v e r k l a a r d e hij zich bereid al h e t g e e n h i j gezegd had t e b e w i j z e n uit h e t Evangelie. Hij volhardt tot h e t einde en s t e r f t op d e b r a n d - s t a p e l als e e r s t e N o o r d - N e d e r l a n d s e m a r t e l a ar der hervorming, spoedig d a a r n a (15 september van d a t z e l f d e j a a r 1525) gevolgd door de m e e r b e k e n d e e x - p r i e s t e r J a n d e B a k k e r . „Broeders, siet hoe g h e w e l d e l i k e n wort a n t i c h r i s t gheloof nu v o o r g h e s t e l t " was één v a n diens l a a t s t e u i t - s p r a k e n . En de Bijbel zegt ons in O p e n b a r i n g en 18 : 24 : „ . . . . in d e z e l v e is g e v o n d e n het bloed der p r o f e t e n en der heiligen en al d e r g e n e n , die gedood zijn op d e a a r d e " .
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 juli 1965
Protestants Nederland | 12 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 juli 1965
Protestants Nederland | 12 Pagina's