Trente, een zwaluw en de lente

I. Geachte Redactie,

Zoudt U het volgende commentaar willen opnemen in het e.k. n u m m e r van U w orgaan:

„ I n het p a s v e r s c h e n e n n u m m e r van Uw orgaan trof ik een artikel aan van Ds. L. J. Geluk, w a a r i n deze o.m. beweert, dat het typisch rooms en typisch o n - r e f o r m a t o r i s c h is om de s a c r a m e n t e n „ g e n a d e m i d d e l e n " te noemen.

Ik r a a d de s c h r i j v e r aan zich o m t r e n t deze en d e r g e l i j k e k w e s t i e s op de hoogte t e s t e l l e n door het r a a d p l e g e n van een goed dogmatisch handboek, als bijv. H. Bavinck, G e r e f o r m e e r d e dogm a t i e k , w a a r p r e d i k i n g en s a c r a m e n t e n worden b e h a n d e l d in Hoofdstuk X, onder de titel „de m i d d e l e n der genade".

Met d a n k voor de plaatsing,

U t r e c h t , 25 j u n i 1965

C. A. de Ridder

II. Noodzakelijke toelichting

1. Dr C. A. de Ridder h e e f t volkomen gelijk: ook de g e r e f o r m e e r d e d o g m a t i e k s p r e e k t van g e n a d e m i d d e l e n . Dit was mij reeds bekend. Bavincks bekende w e r k b e h o e f d e ik d a a r t oe niet op te slaan, naar de v r i e n d e l i j k e raad van Dr De Ridder. De v r a a g is m a a r welke i n h o u d het woord heeft.

2. De kunst van het lezen bestaat niet alleen uit het spellen van woorden, ook uit het a a n d a c h t schenken aan het v e r b a n d w a a r in w o o r d e n en z i n n e n staan. Het is Dr De Ridd e r b l i j k b a a r ontgaan, dat de g e w r a a k t e zin "De s a c r a m e n t e n „ g e n a d e m i d d e l e n " te noemen is t y p i s c h rooms en typisch o n - r e f o r - m a t o r i s c h " (zoals uit het v e r b a n d moge b l i j - ken) alleen bedoelde t e zeggen, dat de g e r e - f o r m e e r d e r e f o r m a t i e geen genademiddelen in eigenlijke en absolute zin kent (zoals Rome), behoudens het gepredikte woord. „God komt niet op twee m a n i e r e n tot de mens, op de m a n i e r van de p r e d i k i n g en op de m a n i e r van h e t s a c r a m e n t , en d a a r u i t zou d a n het geloof ontstaan. Hij komt maar op één manier, op de m a n i e r van de p r e d i k i ng en dan is Hij e r ook t e n volle. De mens ontvangt Hpm d a n ook m a a r op é é n m a n i e r , op de wijfce v a n het geloof en d a a r i n ontvangt hij Hem en zijn t o t a l e heil ook ten volle. D a a r n a en op grond d a a r v a n gaan zij dan samen avondmaal v i e r e n " (Prof. Dr A. A. v a n Ruler, R e f o r m a t o r i s c h e o p m e r k i n g e n in de ontmoeting met Rome, blz. 212). Ook Bavinck stelt dat in d e r e f o r m a t i e „het sac r a m e n t aan het woord o n d e r g e s c h i k t (werd) e n zonder dat woord geen beteekenis noch k r a c h t (had)" ( G e r e f o r m e e r d e Dogmatiek IV, blz. 424).

3. M.a.w. de w a t bondige zin was g e r i c h t tegen het magisch k a r a k t e r van het sacrament in de roomse kerk. Het s a c r a m e n t is d a a r t r o u - wens veel m e e r dan middel der genade, middel des heils. Het is voertuig der genade, middel om zalig t e m a k e n . De genade vloeit in d e v o rm van het s a c r a m e n t de mens toe. Het s a c r a m e n t gééft r e c h t s t r e e k s de a a n g e - d u i d e genade k r a c h t e n s de h a n d e l i n g d ie v o l t r o k k e n wordt. Zo over d e m i d d e l e n der g e n a d e t e s p r e k e n is o n s v o l s t r e k t onaanv a a r d b a a r . T e r e c h t s t e l t de Synopsis (ed. Bavinck blz. 488) dat geen s a c r a m e n t absoluut t e r zaligheid noodzakelijk is .

4. Als Dr D e Ridder vraagt, dat wij de s a c r a - m e n t e n van d e r o o m s e k e r k erkennen, omdat de Heilige Geest ze de f a c t o als g e n a d e - middel gebruikt, is m i j n bezwaar, dat hij zich niet d i s t a n c i e e r t van de roomse inhoud v a n het w o o r d genademiddel en n a l a a t te zeggen w a t hij o n d e r g e n a d e m i d d e l v e r s t a a t. W a a r u i t blijkt zijn r e s e r v e tegen d e w i j ze w a a r o p dit woord in d e r o o m s e kerk f u n c - t i o n e e r t ? En zijn ook de vijf a n d e r e sacram e n t e n van Rome door de Heilige Geest geb r u i k t e genademiddelen, dus door ons t e e r - k e n n e n ? Let wel, ik vraag alleen maar. Doch wie hier argeloos en o n g e n u a n c e e rd s p r e e k t schept aan beide zijden v e r w a r r i n g.

5. Otto Weber p l a a t s t in z i jn G r u n d l a g e n der Dogmatik het woord genademiddel meestal t u s s e n aanhalingstekens. De bedoeling is d u i d e l i j k : hij g e b r u i k t het woord in oneigenl i j k e zin. Het zijn m i d d e l e n die God in z i jn genade gebruikt. Maar ze w e r k e n niet a u t o - m a t i s c h noch b r e n g e n de g e n a d e als i e t s subs t a n t i e e l s over. Op blz. 480 v a n d e e l II s p r e e k t hij zelfs van: de zogenaamde „gen a d e m i d d e l e n " !

6. Discussie over een d é t a i l uit een betoog leidt af van de hoofdgedachte. Ook in d e z e zaak. I k b e t r e u r dat.

Hoornaar, 15 a u g u s t u s 1965

L. J . Geluk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen