1566-1966

Het jaar 1566 was niet alleen het jaar van het smeekschrift der edelen, de hagepreken en de beeldenstorm. Het is ook het jaar waarin, op de 25e maart, Petrus Datheen gereed kwam met berijming van „De CL Psalmen Davids; Met eenige andere Lofsangen uyt den Fancoyschen in Nederlantschen Dichte overgeset".
Evenals zovele andere Zuid-Nederlanders heeft ook Petrus Datheen grote invloed uitgeoefend op de ontwikkeling van het calvinistische protestantisme in de Noordelijke Nederlanden. Petrus Datheen (of Dathenus) werd in 1531 géboren te Berg-Cassel bij Hazebroek in het tegenwoordige Frans-Vlaanderen, was aanvankelijk monnik in de omgeving van Yperen en ging al vrij spoedig tot de Hervorming over. Het schijnt, dat hij, die eerst Van Bergen genoemd werd, wegens zijn geleerdheid de bijnaam „d'Athène" verwierf, die naar de gewoonte van die dagen verlatijnst werd tot Dathenus. Later, tijdens zijn ballingschap in Duitsland noemde hij zich weer met de latijnse vorm van Van Bergen: Petrus Montanus.
Direct na het verschijnen van de eerste uitgave van de Heidelbergse Catechismus, in het jaar 1563, verzorgde Datheen de Nederlandse vertaling, maar zijn grote bekendheid verwierf hij door de Nederlandse berijming van de Psalmen, gemaakt naar de Franse berijming van Marot en Beza. Deze vertaling kwam in 1566 gereed en werd al spoedig zo populair, dat zij zich ondanks haar gebreken kon handhaven tegenover bijvoorbeeld de betere berijming van Marnix van Sint Aldegonde. Tot 1773 was de berijming van Datheen algemeen in de Hervormde of Gereformeerde Kerk in gebruik, doch ook na de invoering van de „nieuwe berijming" van 1773 wist de psalmberijming van Datheen zich in sommige streken te handhaven en ook thans 400 jaar later, verschijnen nog steeds herdrukken van deze psalmberijming en worden de „psalmen van Datheen" nog gezongen in de kerkdiensten van meerdere Gereformeerde Gemeenten in Zeeland, zoals met name te St. Annaland en Terneuzen.
Ook al zal het gebruik van deze psalmberijming langzamerhand nog wel meer afnemen, zo is het feit dat zij gedurende vier eeuwen in gebruik bleef zeker opmerkelijk en een bewijs van de invloed die hiervan op het kerkvolk is uitgegaan.
Wij gaan nu voorbij aan de levensloop van Dattheen al is ook deze opmerkelijk genoeg: eerst medestander van Prins Willem van Oranje; later, wegens zijn verzet tegen de godsdienstvrede, tegenstander van de Prins, om welke reden hij in 1579 naar Duitsland moest uitwijken; in 1588 gestorven te Elbing. Wat er echter ook van de „berijmer" werd: zijn psalmen werden de eeuwen door gezongen en wij kunnen ons voorstellen, hoe onze vaderen in hun strijd tegen Spaanse tyrannie en Roomse inquisitie gesterkt werden als zij zongen: (Psalm 20 : 4):

„Ons vijanden staan zeer vast gebouwd Op wagen en op peerd; Maar op Gods kracht hebben wij vertrouwd, In 't lijden dat ons deert. Ook is haar grote macht gekommen Tot niet, zij is verloren; Maar onze kracht is hoger geklommen, Dan zij ooit waè te voren."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen