Een ultramontaansche aanslag op de onafhankelijkheid der landskerken

Onder bovenstaande titel troffen we in een oud nummer (26 augustus 1943!) van het destijds vermaarde blad 'De Protestant' een artikel aan van de in onze kring welbekende heer H. H. Bolhuis.

Wij laten het hier in de oorspronkelijke spelling volgen:

Van bevriende zijde ontvingen wij, voor ons werk, een ruim honderd jaar ouden brief uit een famihearchief ter inzage. Schrijver was een predikant uit Oost-Frankrijk, de geadresseerde een pastoor. De R.k. zielenherder had zich ongerust gemaakt over het eeuwig heil van zijn Protestantschen collega. Deze repliceerde daarop door te zeggen dat er voor ongerustheid geen reden was, aangezien het Evangelie van Jezus Christus het richtsnoer van zijn leven was. Verder somde hij enkele historische gronden op ter rechtvaardiging der Hervorming. Ten slotte wees hij er op dat de reformatorische zuurdeesem ook in de R.K. kerk nawerkte.
In dit verband noemde hij den naam van Ignaz von Wessenberg (1774- 1860), vicaris-generaal van het oude bidom Konstanz, die in den zomer van I8I7, nu juist 126 jaar geleden, naar Rome was getogen om de zelfstandigheid van zijn landskerk te verdedigen tegen een aanslag der Ultramontanen. Zie over hem: een biografie van Dr. Beek, Freiburg 1860, en een brochure van Schirmer, Konstanz 1910.
Zoals men weet hebben in de Roomsche kerk eeuwenlang twee richtingen tegenover elkaar gestaan, Gallicanisme en Ultramontanisme of nationaal-katholicisme en papaal-katholicisme. In 1870 triomfeerde de laatste strooming, toen de bisschoppen verlaagd werden tot uitvoerders van den wil der Curie. Evenals de Oud-Katholieken, was Wessenberg aanhanger van het nationaal-katholicisme, waarbij de verschillende landskerken en episcopaten zelfstandig zijn en de paus, drager der Roomsche eenheidsgedachte, slechts gezien wordt als de eerste onder gelijken.
Als vicaris-generaal later coadjutor van Konstanz, streefde Wessenberg er naar, gelijk de Hervormers eveneens gedaan hadden, de moedertaal tot haar recht te laten komen bij de godsdienstoefeningen. Hij liet Duitsche Bijbels verspreiden en bevorderde de prediking. Een Duitsch gezangenboek deed hij het licht zien en een nieuwe Duitsche uitgave van de liturgie, waaruit hij tal van uitingen van bijgeloof schrapte. Om zijn Gallicanisme, zijn liefde tot den Bijbel en zijn verlichte denkbeelden, was Wessenberg niet gezien bij de Jezuïeten en dus ook niet te Rome. Na den dood van den bisschop van Konstanz kozen kapittel en landsregeering van Baden hem tot diens opvolger. Volgens het oude kerkrecht, waarop de Oud Katholieken zich beroepen, was Wessenberg nu wettig gekozen bisschop van Konstanz. De Curie weigerde echter de benoeming te bekrachtigen. De groothertog van Baden en het kapittel bleven trouw aan Wessenberg. Daarom besloot deze in den zomer van 1817 naar Rome te gaan om zijn zaak te bepleiten. Het pauselijk hof eischte, dat Wessenberg zich zou onderwerpen aan het over hem uitgesproken veto en dat hij zich zou terugtrekken. Als Gallicaan, meende Wessenberg benoemingsrecht van kapittel en regeering te moeten handhaven tegen den Ultramontaanschen aanslag op de onafhankelijkheid der landskerk. Te Konstanz teruggekeerd, hervatte hij, sterk door den steun van den groothertog, het bestuur over het bisdom. De opvolger van den groothertog week echter voor de pressie van Rome en van de Jezuïten, Daarop hief de paus in 1821 het oude bisdom Konstanz op. Hierdoor kwam Wessenbergs ambt van vicaris-generaal te vervallen, en was de Ultramontaansche partij een lastigen tegenstander kwijt.
Het geval Wessenberg is, evenals het geval-Codde, dat in de XVIIIde eeuw leidde tot de afscheiding der Oud- Kathoheken in Nederland, een episode uit den eeuwenlangen strijd der Ultramontanen voor de oppermacht van den paus over de bisschoppen. Dat die strijd gewonnen werd, is voor geen gering deel te danken aan de Jezuïten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen