Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

ITALIË IN DE HERVORMINGSEEUW (III)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

ITALIË IN DE HERVORMINGSEEUW (III)

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

'Wanneer de kerk de hoop opgegeven heeft, om een ketter te bekeren, stoot zij hem uit en levert hem over aan het wereldlijk gerecht, opdat dit hem door de dood uit deze wereld verwijdert'. (H. Thomas van Aquino)

Wij protestanten genieten het onschatbare voorrecht, dat er niemand staat tussen God en Evangelie enerzijds, en de mens anderzijds. Geen paus en geen priesters! Dat hebben we te danken aan de hervormers, die de christenheid weer geleerd hebben, dat niet de kerk, maar het geweten de hoogste geestelijke en morele autoriteit heeft. Op de Rijksdag van Worms verklaarde Luther, tijdens de zitting van 18 april 1521, dat het 'onjuist en gevaarlijk is iets tegen het geweten te doen'. (Dr. W. J. Kooiman: Maarten Luther, doctor der Heilige Schrift en reformator der kerk). Wat het protestantisme dus in het bijzonder kenmerkt, is de persoonlijke vrijheid van de gelovige op geestelijk en moreel gebied. Dat voorrecht is niet zonder lijden en strijden door ons voorgeslacht verkregen. Laten wij er dus dankbaar voor zijn, iedere dag weer! Vele tienduizenden, ja, honderdduizenden zijn in de loop der eeuwen het slachtoffer geworden van de wrede inquisitie, waarmede Rome's pausen getracht hebben om hun monopoHepositie te handhaven. In het tweede deel van zijn doorwrochte boek 'Das Papsttum in seiner sozial-kulturellen Wirksamkeit' (1900), geeft de ex-jezuïet Paul von Hoensbroech (1852-1923), op de blz. 14 tot 201 uitvoerige details over de wreedheden van pausdom en inquisitie. Op grond van bestudering van gerechtelijke stukken, geeft von Hoensbroech op blz. 148 cijfers over de slachtoffers van de geloofsrechtbanken in Spanje: 31.912 mensen werden levend verbrand; 291.450 gevangenen kregen levenslange kerker- of galeienstraffen. In 1542 werd de inquisitie naar Spaans model in Italië ingevoerd door paus Paulus III, en begonnen de vervolgingen van de hervormingsgezinden. De gevierde prediker Ochino, pater-generaal der capucijnen, week uit naar Genève, waar hij leider werd van een Italiaanse vluchtelingengemeente. De augustijner Vermigli ging naar Straatsburg en Oxford als professor. Aan de regering van Siena, zijn geboorteplaats, had hij geschreven, dat, als zijn leer ketters was, het Evangelie en de brieven van Paulus wel in het vuur konden worden geworpen! Korte tijd na de vlucht van Ochino was in 1543 in Venetië een boekje verschenen over de 'Weldaad voor de christenen van de gekruisigde Jezus Christus' (Trattato del beneficio di Giesu Cristo crucufisso verso i christiani). Deze verhandehng over de 'weldaad van de Kruisdood' kreeg een oplaag van 40.000 exemplaren en meerdere vertaHngen, waaronder een Engelse. Het was de lievelingslectuur van de jonge Engelse koning Eduard VI (1547-1553). Het exemplaar, dat aan de vorst heeft toebehoord, wordt nog in Cambridge bewaard. Op de laatste pagina had Eduard geschreven: 'Live to die, and die to live again'.

De naam van de auteur van de 'Beneficio' is niet met zekerheid bekend. Het zou Aonio Paleario kunnen zijn (1500-1570). Deze humanist gaf onderwijs in welsprekendheid en in Grieks-Latijnse letterkunde, eerst als privaat-docent, later als professor. Hij was bevriend met vakgenoten als de kardinalen Sadoleto en Bembo, Paleario streefde niet alleen naar een beter begrip voor de klassieke letteren, maar hij ijverde ook voor een religieuze, christocentrische vernieuwing.

In 1546 kreeg onze Paleario een professoraat aan de universiteit van Lucca, hoofdstad van de gelijknamige republiek. In 1555 werd de Inquisitie ook in Lucca ingesteld door de in dat jaar tot paus gekozen kardinaal Carafa. Onder de naam Paulus IV bestreed hij de om zich heen grijpende ketterij met grote gestrengheid. Zijn felle helper daarbij was de gewezen grootinquisiteur Ghislieri, die in 1566 zelf paus zou worden als Pius V (Zie P.N. van juli/aug. '87). De geloofsvervolging maakte een eind aan het bestaan van het groepje hervormingsgezinden in Lucca, Zij moesten kiezen tussen de vlucht, de onderwerping, of de dood. Paleario vreesde de dood niet. Toen hij destijds in Siena van ketterij beschuldigd was, had hij in zijn verdedigingsrede gezegd, dat 'de tijd er niet naar was, dat het christelijk zou zijn om in bed te sterven'. (Bonnet)

In 1555 was Paleario door de Senaat van Milaan in Lombardije benoemd tot professor aan de universiteit. Hij moest colleges geven in de klassieke letteren en in het recht. Hij had veel succes met zijn onderwijs: onder zijn gehoor kreeg hij studenten uit Italië, Spanje, en de Zuidelijke Nederlanden. In december 1565 was paus Pius IV gestorven, welke kerkvorst de gestrengheid van de Inquisitie wat getemperd had. Zijn opvolger op de Stoel van Petrus werd de reeds eerder in dit stuk genoemde Pius V, In het jaar van diens troonsbestijging, was er in Bazel een boekje verschenen met brieven en uitspraken van Aonio Paleario. Prompt daarop klaagde de inquisiteur van Cremona (ten Z.O, van Milaan), Paleario aan als ketter. Daar de senaat van Milaan probeerde om het leven van de gewaardeerde professor te redden, bleef de zaak geruime tijd slepende. Maar in 1568 werd Paleario door dienaren van de Inquisitie gearresteerd in het huis waarin hij met vrouw en kinderen woonde, en gevankelijk weggevoerd naar Rome, Daar werd hij opgesloten in de gevangenis van de Inquisitie. Hij werd schuldig bevonden aan het niet meer geloven in de waarden van de gebeden voor de afgestorvenen in het vagevuur, in de bijzonderheid van het kloosterleven, en in het middelaarschap van de kerk. Op 16 oktober 1569 werd hij ter dood veroordeeld. Daar hij weigerde zijn 'dwalingen' te herroepen, werd hij op 31 juli 1570 voor de Engelenburcht geëxecuteerd. Na voorafgaande wurging werd zijn lichaam verbrand... Het verhaal van zijn dood schijnt'een losse bladzijde te zijn uit een apostolisch martelarenboek', (Bonnet).



(NASCHRIFT: De hierboven geciteerde Thomas van Aquino is niet de eerste de beste: Heiligverklaard in 1323; Kerkleraar in 1567; Patroon van alle r.k. scholen in 1880).

Dit artikel werd u aangeboden door: Protestants Nederland

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 oktober 1987

Protestants Nederland | 8 Pagina's

ITALIË IN DE HERVORMINGSEEUW (III)

Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 oktober 1987

Protestants Nederland | 8 Pagina's