Bijbelse elementen bij rooms-katholieke mystici

In de prediking en de geschriften van de Reformatie heeft ds. Hegger altijd iets gemist, wat hij wel aantreft bij bepaalde r.k. mystici uit het verleden en soms het heden. Dat is de mystiek van het een-zijn met God in Christus. Dit heeft hem tot de conclusie gebracht, dat ‘de Reformatie eenzijdig is geweest’, ‘wezenlijke bijbelse elementen uit de rijke traditie van r.k. mystici heeft laten vallen’. Naar zijn inzicht heeft de Reformatie zich al te zeer vastgebeten in de vraag van Luther: Hoe vind ik een genadig God?’. Maar er is meer. Naast het ‘God met ons in Christus’, is er ook het ‘God in ons in Christus’. En dat laatste is volgens ds. Hegger in de geschriften van de grote r.k. mystici meer tot zijn recht gekomen dan in de publikaties van de Reformatie.

Ds. Hegger licht zijn stelling toe aan de hand van een aantal voorbeelden uit de r.k. literatuur. Daarbij maakt hij duidelijk, dat er ook sprake kan zijn van valse onbijbelse mystiek. Het criterium is de ervaring van het zich onmiddellijk aangegrepen weten door Gods tegenwoordigheid.
In de valse mystiek klimt de mens vanuit zichzelf op naar God. De ware mystiek ‘is nooit een weg naar God. Die Weg is alleen Jezus Christus, die Zich aan ons aanbiedt door het geloof’. In Hem mogen wij, wanneer wij door Hem God als genadige Vader hebben gevonden, ‘woordeloos wegzinken’. (27). Dat ‘wegzinken’ in uiterste vorm is in de r.k. literatuur wel beschreven als ‘het mystieke huwelijk’. Ds. Hegger houdt niet van die term. Erotische termen zijn ongepast, als het gaat om de tere toewijding aan- en lofprijzing van God. (33)
In de bijbelse mystiek weerklinkt ‘de rechtvaardiging van de goddeloze door de toerekening van de gerechtigheid van Christus, langs de weg van het geloof alleen’. Bij Thomas à Kempis mist ds. Hegger deze notie teveel. (35). Anders ligt het bij bekende mystici als Theresa van Avilla, Johannes van het Kruis en Theresa van Lisieux. Zonder dat zij het reformatorische rechtvaardigingsbeginsel echt kenden hadden zij weet van de onvoldoendheid van eigen verdiensten en van de onwederstandelijke overmacht van Gods genade.
Kenmerkend bij hen is de doorbraak van de zekerheid van het heil in Christus, hoewel zij die zekerheid naar de dogma’s van Rome moesten ontkennen. (38 vv) Zij leefden in onverdeelde toewijding aan God. (52vv) Maar zij ontmoetten op hun levensweg ook veel verzet en verzoeking. Aangrijpend is het hoofdstukje ‘De wijsheid van de woestijn’. (59vv) God gebruikt de woestijnachtige dorheid en verlatenheid in het leven van Christenen, om hen door kwellingen en bekoringen heen, te zuiveren en dichter tot Hem te trekken. Dan volgt de rust van de wedergeboorte. (65vv) De ziel verliest zich in de Oneindige. Ds. Hegger denkt in dit verband aan de Dordtse Leerregels, die de wedergeboorte noemen: een gans bovennatuurlijke, een zeer krachtige en tegelijk zeer zoete, wonderbare, verborgen en onuitsprekelijke werking’ van de Heilige Geest.

Met dit laatste citaat duidt de schrijver aan dat in de geschriften van de Reformatie toch meer bijbelse mystiek te vinden is, dan hij in het begin van zijn boekje stelt.
Was Luther niet beïnvloed door de mysticus Tauler? En sprak ook Calvijn niet van de ‘unio mystica’ tussen Christus en de ziel van de gelovige? En wat te denken van de Nadere Reformatie? Is daarin, naast verworden mysticering, ook niet veel op te merken van opwekking tot waarachtige schriftuurlijke bevinding? Wij danken Ds. Hegger voor zijn waardevolle boekje. Wij hopen tevens dat hem de kracht en de tijd geschonken mag worden tot verdere publicaties over deze belangrijke vragen.

N.a.v. Ds. Hegger: ‘Bijbelse elementen bij rooms-katholieke mystici’; uitg. Kok, Kampen; 1990; 88 blzn.; ƒ 14,75

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen