Olivier Cromwell (1598-1658)

Hij werd op 25 april 1598 in Huntington, een kleine stad in het oosten van het land op de linkeroever van de rivier Onse, geboren. Zijn vader en grootvader maakten deel uit van het Engelse parlement. Olivier studeerde in zijn geboorteplaats en later in Cambridge, maar door de dood van zijn vader werd hij gedwongen zich bezig te gaan houden met het familielandgoed. Op dertigjarige leeftijd werd Olivier op zijn beui^tot lid van het Engelse parlement gekozen. Dat bood destijds nogal wat oppositie tegen de koning, die zich steeds minder bekommerde om de aangenomen wetten. Na de heftige kritiek van het parlement meende de koning zich op den duur genoodzaakt te zien deze instelling op te heffen. Elf jaar regeerde Karei I als een absoluut monarch zonder het parlement. In 1640 zag de vorst zich echter gedwongen om een nieuw parlement bijeen te roepen ten einde bepaalde rechten van het volk te ontvangen. Hierdoor keerde Cromwell terug. De misstappen van de koning, alsmede zijn besluiteloosheid en dubbelhartigheid leidden tot een conflict tussen royalisten (die de vorst als hoofd van de Anglicaanse kerk accepteerden) en puriteinen, die een 'pure' protestantse kerk nastreefden, d.w.z. zonder bisschoppen, gewaden, gebruiken, arminianisme e.d. doch met een zuivere calvinistische leer.

'Lord-protector'

Cromwell stelde toen een leger samen; de soldaten brandden van ijver en Godsvrucht en wilden de snode plannen die de koning had verijdelen. Royalisten en puriteinen bestreden elkaar tot driemaal toe. (De nog onbekeerde John Bunyan vocht in het koninklijk leger mee!) Iedere keer overwon Cromwell met zijn mannen; doch hij erkende dat God hem de overwinning schonk. Na onderhandelingen met de koppige en tegelijkertijd besluiteloze koning, die maanden duurden, besloot Cromwell de vorst voor het hoogste gerechtshof aan te klagen. Hij werd door de rechtbank ter dood veroordeeld. Op 30 januari 1649 beklom Karei I het voor het paleis Whitehall opgerichte schavot.

Cromwell werd van verschillende zijden door valse voorlichters bedrogen en gedwongen om Ierland te veroveren. Hij overwon de Ieren, maar helaas deed hij dat niet al te zachtzinnig. Daarna besloot hij de Schotten te overvallen, die eveneens volkomen overwonnen werden. In dit alles meende Cromwell te mogen zien dat God met hem was. Daarom werd hij op 15 december 1653 in de abdij van Westminster uitgeroepen tot 'lord-protector', d.w.z. beschermer van Engeland, Schotland en Ierland.

Hervormingen

Eerder was Cromwell al begonnen met de hervorming van de Anglicaanse kerk in protestantse zin en het herstel van de wetten die in het verleden door het parlement waren aangenomen, door verschillende vorsten waren nageleefd, doch door Karei 1 met voeten werden getreden. Met Frankrijk, Denemarken en de Nederlandse Republiek werd vrede gesloten. Na een kort ziekbed stierf Cromwell op 3 september 1658. Zijn aardse leven was kort, maar onstuimig. Deze controversionele figuur was tegelijkertijd een opmerkelijk legeroverste, een begaafd staatsman en, met al zijn fouten en tekortkomingen, een oprecht christen. Hij vormde zelf een leger, inspireerde zijn manschappen en legde hun een stalen discipline op.

Gedurende zijn vijfjarig protectoraat verbeterde hij voor de eenvoudige bevolking de levensomstandigheden. Graag zag hij zich omringd door bekwame mensen. Cromwell is erin geslaagd van zijn land een machtige en gevreesde wereldmacht te maken. De samenwerking tussen protestantse landen had wat hem betreft meer gestalte moeten krijgen. Onder zijn bewind kwam ook de geloofsbelijdenis van Westminster tot stand.

Verval en uitkomst

Alhoewel Cromwells zoon aanvankelijk de taak van zijn vader wilde voortzetten, kwam in 1660 een nieuwe Stuart op de troon: Karei II. Deze beloofde van alles en nog wat om de protestanten tegemoet te komen, ondertekende zelfs plechtig het Schotse convenant, doch vertoonde al spoedig zijn ware aard. Hoe heeft met name ook het Schotse volk onder het bewind van deze man geleden! Tijdens zijn bewind kwam de reeds genoemde John Buy nan ook in de gevangenis terecht. Kareis broer en opvolger, Jacobus II koos openlijk voor Rome. Cromwells werk leek voor niets te zijn geweest... Doch onze stadhouder Willem III en zijn vrouw Mary werden op verzoek van de Engelsen koning en koningin. Jacobus II werd verdreven en de rechten van het volk en het parlement hersteld.

Cromwell trachtte Gods ordinantiën aan het volk als levensnorm op te leggen, met alle gebreken die hem daarbij aangekleefd hebben. Hij was een opmerkelijke persoonlijkheid aan wie niet ten onrechte op het reformatiemonument in Genève aandacht wordt geschonken.

Zwijndrecht, drs. C.R. van den Berg

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen