De meimaand is Mariamaand

Bij IJsselstein lag in de Middeleeuwen het gehucht Eiteren. Zeker is dat in 1399 paus Bonifatius IX in de kerk van het toen nog kleine plaatsje een 'broederschap ter ere van Maria van Eiteren' bevestigd heeft. En ook vermelden de historiebladen dat in 1447 'arme zieke melaatsche menschen' uit Holland en andere delen van het (Heilige Roomse) rijk elkaar ontmoetten in het zogenaamde 'gilde ter ere van Maria van Eiteren'.

De melaatsheid was een vreselijke ziekte in de Middeleeuwen, die geen verschil maakte tussen arm en rijk. Daarom weUicht hebben 'vrouw Jacoba van Holland en Heer Franc van Borsselen' zich in 1507 als lid laten inschrijven. Jacoba - meestal noemen we haar Jacoba van Beieren - en haar man lieten wekelijks vijf missen lezen, waarvoor zij dan een financiële bijdrage aan het gilde lieten overhandigen. Die missen waren voor het adellijke paar en de nog levende èn de reeds overleden gildebroeders en -zusters.

Jaarlijks werd op Sint-Jansdag een processie gehouden, waarbij de IJsselsteinse gilden zich aansloten. Bij die gelegenheid werd ook het bijzondere beeldje van Onze Lieve Vrouwe van Eiteren rondgedragen. Vanzelfsprekend vergat men de nodige kaarsen niet.

Ten tijde van de beeldenstorm en de Tachtigjarige Oorlog zijn de kerk, de kapel en het klooster van Eiteren verwoest. Maar de reformatie kon aan de jarenlange traditie geen einde maken. Ondanks het feit dat de beeldenstorm aan de regio niet voorbij is gegaan, bleven de processies doorgang vinden. Vandaar dat de Gereformeerden in Gorkum in 1622 nog een poging ondernamen om 'de bedevaerden tot Eyteren bij IJsselstein te weeren'. Dat die niet succesvol was, blijkt wel uit een verzuchting van een protestants ooggetuige van de processie in 1793. Hij schreef: 'De Roomschgezinden doen jaarlijks derwaarts nog bedevaarten, als houdende den grond nog voor heilig'.

Wat is er nog voor bijzonders te vertellen over dit beeldje uit de Middeleeuwen? Het kwam na de verwoesting van Eiteren in de Sint-Nicolaaskerk van IJsselstein terecht. Het was gehavend en werd op primitieve wijze 'gerestaureerd'. Het hoofd was in tweeën gespleten en daarom met leer bekleed. Daarop waren weer ogen, neus en mond geschilderd. Blijkbaar was deze cosmetische behandeling niet erg geslaagd, want in de vorige eeuw wilde de pastoor, Van Bemmel, het beeldje maar weggooien. Doch zijn kapelaan bezorgde het bij het Aartsbisschoppelijk Museum in de stad Utrecht. Maar dat is nog niet het einde van het verhaal. In 1866 werd Utrecht geteisterd door de cholera. Een groepje zusters uit Tilburg verleende liefdevol hulp aan de vele slachtoffers. Nadat de ziekte nagenoeg was uitgewoed, nam de bisschop afscheid van hen en toonde hun de fraaie collectie van het bovengenoemd museum. Daarbij was dus ook het Middeleeuwse Mariabeeldje uit Eiteren. Op onverklaarbare wijze barstte één van de zusters in huilen uit. Op hun vraag of zij het beeldje naar hun klooster mochten meenemen, kregen zij van de bisschop geen toestemming. Toch werd het enkele maanden later voor een tijdje aan de nonnen uitgeleend. Eén zuster was ziek en wilde bij het beeldje, waarvan de kloostergemeenschap toch niet echt 'los' was, bidden. Dat mocht van de bisschop. Nauwelijks was het beeld van de 'O.L. Vrouw van Eiteren' in het klooster, of er kwam een moeder aan de kloostergemeenschap vragen om een 'noveen' te bidden voor haar ernstig zieke dochter, die door de medische wetenschap niet meer te genezen was. En ... reeds voor de negen bededagen voorbij waren, zijn zowel de dochter als de zuster volkomen genezen. Dit werd natuurlijk bekend en van heinde en verre kwamen mensen met hetzelfde verzoek.

Om kort te gaan: na de wonderlijke genezingen werd er IJsselstein een nieuwe Sint-Nicolaaskerk gebouwd en de plaatselijke pastoor, Van Leuffen, wilde er een kapelletje bij waarin het middeleeuwse beeld een plaats zou hijgen. Dan gebeurde uiteindelijk in 1938. De kerk is door paus Paulus VI op 11 november 1972 tot basiliek verheven. Dat komt ervan als je een zo bijzonder beeld onderdak mag bieden! Ieder jaar, rond 24 juni, wordt de 'Onze Lieve Vrouwe van Eiteren' in processie rondgedragen. Er zijn niet erg veel plaatsen boven de Moerdijk waar nog processies gehouden worden. Zou het niet nodig zijn dat onze vereniging in die regio een afdeling gaat stichten?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen