31 oktober - Hervormingsdag

Hij heeft er echter niet aan gedacht dat te veel aandacht een zaak ook kan schaden. De 95 stelhngen waren bedoeld om een academische discussie onder theologen op gang te brengen. Maar door zijn stellingen op deze wijze te publiceren, raakten zijn bezwaren breed bekend en al snel bemoeide iedereen zich met de zaak. Bij de kerkelijke en wereldlijke machthebbers van die dagen riep deze actie grote weerstanden op. Uiteindelijk kwam Maarten Luther daardoor in grote moeilijkheden. In 1521 zag hij zich gedwongen om op de Rijksdag van Worms zijn ideeën te verdedigen tegenover de keizer en de vorsten van het Duitse Rijk. Toen hij weigerde zijn geschriften te herroepen, werd hij in de ban gedaan. Zijn verweer dat hij zijn publicaties niet kón herroepen omdat ze op de Bijbel gebaseerd waren, was op dat moment politiek niet meer van belang.

Held?

Elk jaar wordt op 31 oktober door velen teruggedacht aan die gebeurtenis uit het jaar 1517. Maar wat herdenken we nu op Hervormingsdag? Gaat het erom om uiting te geven aan onze bewondering voor deze toen nog jonge man, die het lef had om voor zijn mening uit te komen? En bereid was om aan die mening vast te houden, ook toen bleek dat zijn omgeving niet op zijn mening zat te wachten en hij zelfs vijandig werd bejegend? Gaat het om een held die trots en zelfverzekerd, met zijn hand op de Bijbel, vast heeft gehouden aan zijn eigen gelijk en zo de aanzet heeft gegeven tot een breuk in de kerk? Dat laatste is het beeld dat mij is bijgebleven van een bezoek aan het Luther-monument in Worms, afgelopen zomer. Luther als held, als hervormer die rechtop is blijven staan te midden van zijn vrienden en getrouwen. Dat laatste kan zeker niet de bedoehng zijn. Maar wat dan wel?

Theologie van het kruis

Luther wilde een vernieuwing van de theologie. Daarom hoopte hij ook dat zijn stellingen onder de academisch theologen de nodige aandacht zou krijgen. Op een publieke discussie was hij op dat moment niet uit, hij had met zijn vakbroeders een aantal zaken te bespreken. Achteraf kunnen we vaststellen dat de samenleving in Europa sterk en snel is veranderd door de ontdekking van Amerika in 1492 en dat daardoor ook het mens- en wereld beeld is veranderd. Voor Luther en zijn tijdgenoten was dat allemaal wat minder makkelijk te overzien, maar Luther heeft wel ingezien dat de andere tijdsomstandigheden noodzaakten tot een fundamentele vernieuwing van de theologie. God is wel steeds dezelfde, maar ons denken over God is gebonden aan onze denkwereld en draagt daardoor het stempel van de tijd waarin de mens leeft. Luther heeft dat begrepen en door hernieuwde bijbelstudie kwam hij tot hef inzicht dat de zekerheid van Gods schenkende gerechtigheid in de kerk centraal moet staan. Luther noemde dat 'de theologie van het kruis': wij moeten ons vertrouwen stellen op de Heer Die door de dood van Zijn geliefde Zoon de dood heeft overwonnen. En niet op iets anders. Wij bouwen ons geloof niet op wat wij zien of doen, of op wat anderen doen of zien of menen dat waar is, maar op het kruis. Het kan zelfs zijn dat we gedwongen worden om tegenover de mening van anderen, aan ons geloof in de zekerheid van Gods schenkende gerechtigheid vast te houden. Niet uit trots of eigenzinnigheid, maar omdat wij in een vertrouwelijke omgang met God dit hebben verstaan en ervaren als onze enige zekerheid en troost.

Terugdenken en uitdaging

Tegen die achtergrond is het goed om op Hervormingsdag even terug te denken aan de 95 stellingen. Maar laten we dan tegelijkertijd ook stilstaan bij de roeping die wij j hebben in deze tijd. Ook wij leven in een tijd van grote veranderingen en dat kan niet buiten het geloof en de theologie omgaan. In eerste instantie zal dat tot een discussie onder theologen moeten leiden, maar dan wel onder theologen die hun zekerheid vinden in het kruis en niet in wat anderen hebben gedaan of hebben gezien of menen dat waar is. Maar in onze geëmancipeerde en gedemocratiseerde tijd zal die discussie niet buiten de gemeente om mogen en kunnen gaan. Er bestaat daarbij geen behoefte aan mensen die trots en zelfverzekerd, met de hand op de Bijbel, vasthouden aan het eigen gelijk en zo aanzet dreigen te geven tot een breuk in de kerk. Het gaat daarentegen om mensen die in een vertrouwelijke omgang met God zoeken te verstaan wat Hij in deze tijd van ons vraagt en waar het met onszelf, met de kerk en met deze wereld naar toe moet. Zo is en blijft de Hervormingsdag een actuele uitdaging.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen