Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Advent - een tijd van voorbereiding?!

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Advent - een tijd van voorbereiding?!

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

We leven in een tijd waarin consumptie en genot tot hoofddoel van het leven zijn gemaakt. Geen wonder dus dat Kerst is verworden tot een feest van eten, drinken en cadeautjes geven. In de donkere wintertijd moet er iets te vieren zijn. Het Kerstfeest biedt daar aanleiding toe. Als christenen staan we midden in deze op consumptie en genot gerichte wereld. Slechte invloeden sleuren ons makkelijk mee als we zelf niet weten waar het om gaat met Kerst. Ja natuurlijk, de geboorte van het Christuskind, maar waarom is dat feit nu zo belangrijk voor ons geloof en waarom zouden we ons in de adventstijd daarop moeten voorbereiden? En als je dat al zou willen, je voorbereiden op het Kerstfeest, waar gaat het dan om en hoe doe je dat?

Allereerst is het belangrijk om onderscheid te maken tussen hoofd- en bijzaken. In de christelijk traditie is de zondag de belangrijkste feestdag. Vanaf het ontstaan van de eerste gemeenten zijn christenen op de eerste dag van de week bij elkaar gekomen om het heilswerk van Christus te gedenken en de verrijzenis van de Heer te vieren. Verwonderlijk is dat niet. De discipelen hadden een Joodse achtergrond en waren van jongsaf aan vertrouwd met een zevendaagse cyclus van viering. Waar voor de Joden de sabbat, de zevende dag van de week de meest heilige dag was, vierden christenen op de eerste dag van de week de dag des Heren. In de wekelijkse viering van de zondag ligt dus het hart van het kerkelijke jaar en de gedachtenis aan het heilswerk en de verrijzenis van Christus vormen de kern van de christelijke verkondiging. In de tweede eeuw is de christelijke gemeente ook aan het Paasfeest een bijzondere betekenis gaan verlenen. Het ligt voor de hand om aan te nemen dat de Jodenchristenen het Paasfeest zijn blijven vieren, ook na hun erkenning van Jezus als Messias. In dit oud- Joodse feest werd de uittocht uit Egypte herdacht door het slachten van het passlam. In de christelijke viering van het Paasfeest kwam steeds meer centraal te staan de gedachtenis aan de dood van Christus Die, als het Lam Gods, het ware Paaslam was geworden. Het ging niet meer om de terugverwijzing naar het land Egypte, maar om de vooruitwijzing naar de komende bevrijding uit het land van de dood. Pas in de eerste helft van de 4® eeuw werd het gebruikelijk om op 25 december aandacht te schenken aan de geboorte van Christus. Het oude missaal bevat nog verhulde sporen van een oudere traditie. Dit missaal schreef namelijk voor dat er tijdens de Dagenraadsmis van 25 december drie keer zou worden stilgestaan bij de gedachtenis van Sint Anastasia. Deze Anastasia was een jonge vrouw uit Rome die tijdens de beruchte en zeer bloedige christenvervolging onder keizer Diocletianus (284-305) op 25 december 304 zwaar was gemarteld en vervolgens onthoofd. Het verhaal van haar martelaarschap maakte op de tijdgenoten zoveel indruk dat de dag van haar dood al snel een plaats kreeg op de heiligenkalender. Toen dat gebeurde, werd de datum van 25 december kennelijk nog niet in verband gebracht met de geboorte van Christus! De Oosterse kerken hebben de kerkelijke kalender beter bewaard dan de Rooms-Katholieke Kerk. In het Oosten is men de eeuwen door alle aandacht blijven geven aan de zondag en aan de viering van Pasen. In het Westen werd de kerkelijke kalender in de loop van de middeleeuwen steeds meer belast met de viering van allerlei heiligendagen. Kritische geesten vreesden dat daardoor de aandacht werd afgeleid van de kern van het kerkelijk jaar (de zondag) en van het wezenlijke van het christelijke geloof. Vandaar dat de kerken van de Reformatie het kerkelijke jaar weer hebben teruggebracht tot zijn kern: zondag aan zondag komt de gemeente bijeen om te luisteren naar de Bijbel. De calvinisten zijn daarin erg ver gegaan. In sommige kringen werd de Bijbel in principe doorgaand gelezen en uitgelegd, zonder rekening te houden met de bijzondere feestdagen. De Rooms-Katholieke Kerk heeft tijdens het Tweede Vaticans ConciUe (1962-1965) het aantal heiligendagen aanmerkelijk verminderd. Ook daar is de zondagse viering nu weer de kern van het kerkelijke jaar, nauw verbonden met een paas- en een kerstcyclus. De kerstcyclus begint met een adventstijd van vier weken voorafgaande aan de viering van het Kerstfeest. Het woord advent is afgeleid van het Latijnse woord adventus en betekent 'komst'. Als de Eerste Kerstdag op een zondag valt, begint de adventstijd op zondag 27 november. Valt Eerste Kerstdag op een maandag, dan is zondag 24 december de laatste adventszondag en begint de adventstijd op 3 december. De adventszondagen hebben niet een eigen naam zoals de zondagen in de Lijdenstijd maar worden genummerd: de eerste, tweede, derde en vierde adventszondag.

In de katholieke traditie heeft de adventstijd vanouds een tweeledig karkater. Aan de ene kant is het de voorbereiding op het hoogfeest van Kerst, waarop de eerste komst van Gods Zoon onder de mensen wordt herdacht en gevierd. Maar het is ook een tijd waarin de aandacht wordt gevestigd op de tweede komst van Christus als de Zegevierende aan het einde van de tijden. Daarom is advent niet alleen een tijd van verwachting, maar ook van boete en inkeer. Het missaal laat die twee kanten van de adventstijd duidelijk zien. Op de eerste adventszondag staat de Wederkomst van Christus centraal. Het is belangrijk om erop te wijzen dat de kerk vanuit dat perspectief de eeuwen door heeft uitgekeken naar Kerst. De Evangelielezing van die zondag is Lukas 21:25-33. Die passage spreekt van radeloze angst onder de mensen als de eindtijd aanbreekt, maar tegelijkertijd van hoop voor de gelovigen die hun vertrouwen op Christus hebben gesteld. 'Heft uw hoofden omhoog, want Uw verlossing is nabij'. Tegenwoordig wordt bij de opening van deze zondag dan ook Psalm 24: 1-3 gezongen, met als centrale regel: 'Laat niemand die tegen mij is, de spot met mij drijven, want al die naar U uitziet, zal niet worden teleurgesteld'. Het gebed benadrukt vervolgens dat wij bereid moeten zijn om de komende Christus met werken van gerechtigheid tegemoet te gaan, teneinde eens verzameld te worden aan Zijn rechterhand. Die ferme toekomst\'erwachting wordt op de tweede adventszondag wat weggedrukt door twijfel. De Evangelielezing van die zondag is Mattheus 11: 2-10: 'Zijt Gij het. Die komen zou, of hebben wij een ander te verwachten?' Ook in het gebed klinkt een andere toon: 'Laat geen zorg of bezigheid in deze wereld ons hinderen, nu wij op weg zijn. Uw Zoon tegemoet'. Op de derde adventszondag is die twijfel echter weer helemaal verdwenen. Jubelend wordt de dienst geopend met de woorden: 'Verblijdt u in de Here te allen tijd! Wederom zal ik zeggen:verblijdt u. Uw vriendelijkheid zij alle mensen bekend. De Here is nabij. Weest in geen ding bezorgd, maar laat bij alles uw wensen door gebed en smeking met dankzegging bekend worden bij God' (Fil. 4:4-6). Naar dat herhaalde 'verblijdt u', wordt deze adventszondag aangeduid als zondag Gaudete. Die blijdschap hang samen met de zekerheid dat we niet tot de eindtijd hoeven te wachten totdat het Koninkrijk komt, maar dat het in Jezus onder ons zal zichtbaar is. De Evangelielezing is vanouds dan ook Joh. 1:19-28: 'midden onder u staat Hij, van Wie gij niet v^eet'. Ook Psalm 85 speelt deze zondag een rol in de liturgie:'Gij zijt Uw land goedgunstig geweest, o Here, in het lot van Jakob hebt Gij een keer gebracht: vergeven is de schuld van Uw volk' De vierde adventszondag wordt zondag Rorate, coeli genoemd, maar het openingsgezang uit Jesaja 45: 8: 'Dauwt, hemelen, van boven en laten de wolken gerechtigheid doen neerstromen; de aarde opene zich, opdat het heil ontluike en zij daarbij gerechtigheid doe uitspruiten'. Het Evangelie van deze zondag was oudtijds Lukas 3:1-6. Daarin wordt beschreven dat Johannes de Doper de 'doop der bekering tot vergeving der zonden' predikte en opriep: 'bereidt de weg des Heren, maakt recht Zijn paden'. Ook Jesaja 62 speelt deze dondag een rol bij de liturgie: 'Zegt tot de dochter Sions: zie uw heil komt; zie. Zijn loon is bij Hem en Zijn vergelding gaat voor Hem uit'. En ook Psalm 85 klinkt nog door op deze zondag: 'Waarlijk, Zijn heil is nabij voor wie Hem vrezen, zodat heerlijkheid in ons land woont'. Voor de christelijke gemeente heeft het Kerstfeest niéts te maken met een kerstboom of met kaarsjes en evenmin is het een kraamvisite of verjaardagsfeest met cadeautjes. In de adventstijd gaat het om de verwachting van de Heer Die komt, maar ook al onder ons aanwezig is. Aan de ene kant is advent een periode van boete en inkeer, vergelijkbaar met de vastenperiode voorafgaande aan Goede Vrijdag. Maar advent gaat ook over een blijde verwachting: de verwachting van Gods omzien nar deze wereld in de Persoon van Jezus en de verwachting van Zijn Wederkomst. In dit opzicht is deze katholieke traditie zo fundamenteel christelijk dat zij ook koersbepalend zou moeten zijn voor onze voorbereiding op de viering van het Kerstfeest. Dan zijn we in staat om op het hoogfeest in te stemmen met de kerk van alle eeuwen: Hodie natus est nobis Salvator, heden is ons de Redder geboren: Christus de Heer.

Dit artikel werd u aangeboden door: Protestants Nederland

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 november 2003

Protestants Nederland | 20 Pagina's

Advent - een tijd van voorbereiding?!

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 november 2003

Protestants Nederland | 20 Pagina's