Koningin Emma: Redster van Oranje

Na het overlijden van koningin Sophie is Willem III in 1878 hertrouwd met de veel jongere Emma van Waldeck-Pyrmont. In 1880 is uit hun huwelijk een dochtertje geboren: de bekende Wilhelmina, die van 1898 tot 1948 staatshoofd was.
Op het moment van haar geboorte leefde de ziekelijke prins Alexander nog, de jongste van de drie zonen van Sophie. Hij was dus onze kroonprins. In 1884 kwam diens einde. Zijn twee oudere broers, Willem en Maurits, waren inmiddels overleden. Toen Willem III in 1890 stierf, werd Wilhelmina koningin, maar Emma was van 1890 tot 1898 regentes voor het tienjarig koninginnetje “met loshangend haar”.
Nadat Emma als regentes was teruggetreden, woonde zij beurtelings op Soestdijk en in het kleine paleis aan het Haagse Lange Voorhout. Dat kocht zij in 1896. Emma besteedde veel tijd en geld aan charitatief werk. Zo herinnert de Emma Bloemcollecte aan haar inzet voor de bestrijding van de toenmalige volksziekte nummer 1, tuberculose. Het buiten te Renkum – een geschenk van Willem III – bestemde zij tot tbc-sanatorium.
Emma’s belangstelling voor die ziekte laat zich gemakkelijk raden als wij weten dat haar oudste zuster Sophie hieraan stierf. Men noemde de innemende, eenvoudige Emma op den duur ‘Koningin der Barmhartigheid’.

‘Charmeoptreden’
Was de sympathie voor het koningshuis in de laatste regeringsjaren van Willem III beduidend afgenomen, door Emma’s ‘charmeoptreden’ met Wilhelmina (‘Wimpie’ voor Emma) kwam er een keer ten goede. De ondertitel die voor de tentoonstelling gekozen is, zegt inderdaad dus niets te veel! Wist u dat er in Emma’s tijd speciale albums in de handel waren, waarin men kaarten van het koninklijk Huis kon verzamelen?
Koningin Emma overleed op 20 maart 1934 in dit ‘winterpaleis’ aan het Lange Voorhout. Koningin Beatrix en prins Claus hebben het nog enkele jaren als hun werkpaleis gebruikt, voordat zij het gerestaureerde Paleis aan het Noordeinde in gebruik namen. Daarna kreeg de eenvoudige woning van Emma een geheel andere bestemming: het werd de vestiging van het Haagse Eschermuseum. Het werk van de grafisch kunstenaar M.C. Escher boeit velen zeer.
Diverse vertrekken herinneren echter nog aan Emma. Momenteel is er een expositie ingericht. In haar kamers zijn poppen, Duits aardewerk (Meissen) meubels en schilderijen te zien, zoals dat van Ary Scheffer, waarop een engel de genoemde prins Maurits naar de hemel begeleidt. Maar het is vooral een verzameling foto’s die de aandacht trekt.
Er zijn strikt persoonlijke bij. Zo ziet men Emma wandelen met haar enige broer Friedrich, die samen met de Duitse vorsten aftrad na de val van de keizer. Andere foto’s zijn bekender, zoals die van een zanghulde ter gelegenheid van haar verjaardag, op 2 augustus 1928.

Laatste verjaardag
Emma sprak volgens het onderschrift: “Dat ik zeventig jaar oud wordt, is een persoonlijke herinnering, maar het feit dat ik vijftig jaar Nederlandse vrouw ben, raakt heel het volk”. Er is ook een foto van de laatste verjaardag, waar zij te midden van veel bloemen zit.
Hierover zei Wilhelmina jaren later tegen Juliana: “Weet je nog wel?. Onder de marquize voor, toen de pers ons drieën genomen heeft en moempie op grootvaders stoel zat met alle bloemen op en om haar heen, omdat ze niet goed lopen kon. Wat lijkt dat kort geleden!”
In het souterrain wordt een filmpje vertoond, met beelden van Wilhelmina’s inhuldiging. Ook zijn er vrij unieke beelden van Emma’s begrafenis. Door de vooroorlogse, versnelde opnames doen die herinneren aan een vers van de bekende dichter Gerrit Achterberg, Innemee, met de openingsregels “Ze worden hier begraven met een haast alsof de dood hen op de hielen zit”.
Wie in de omgeving van Den Haag woont, of toch al in de stad op bezoek is, moet beslist eens naar de Lange Voorhout gaan om die tentoonstelling te bezoeken. Gezien de beperkte omvang zou ik er echter geen verre reis voor ondernemen. De expositie ‘loopt’ nog tot eind 2011.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen