Zending in een geglobaliseerde diaspora

3. De vormen van zending in de wereldwijde diaspora

We nemen nu de drie belangrijkste vormen van de zending te midden van de geglobaliseerde diaspora in ogenschouw, uitgaande van de dubbele erkenning dat de verloren mens Jezus Christus als Verlosser en Zaligmaker nodig heeft en dat onze gedesoriënteerde wereld een puur en praktisch christendom behoeft dat de sociale gerechtigheid verdedigt en dat strijdt tegen onderdrukking, maar ook tegen moreel verval, gebrek aan zin en eenzaamheid.
We onderscheiden: a) de zending en de demografische veranderingen, b) zending in een syncretistische wereld en c) zending in een postmoderne wereld. De geglobaliseerde diaspora vormt de achtergrond van de zending in de 21ste eeuw. Ze bepaalt haar mogelijkheden en beperkingen.
Onder mogelijkheden verstaan we alles wat de zending kan en moet doen om het evangelie met woord en dienst te verkondigen in een bepaalde situatie, alles wat de navolging van Christus eist, alles wat aan de zending eigen is, namelijk Christus aan te bevelen en te vertegenwoordigen bij migranten en bij de autochtone bevolking, opdat allen in Hem een nieuwe identiteit ontvangen.
Onder beperkingen verstaan we dat de zending nooit mag denken een oplossing te hebben voor alle crises van de wereld. Evenwel, haar roeping is de mensen bij de staan, persoonlijk en in de gezinnen, met gebed, pastorale zorg en scholing in het evangelie van Jezus Christus.

a. Zending en de demografische veranderingen We hebben de geglobaliseerde wereld begrepen als een wereld van vrije beweging van mensen, ideeën en goederen. Echter, we mogen niet vergeten dat de beweging van veel mensen slechts vrij is in de zin van geen controle en bijna niet te stoppen. Voor veel migranten is hun verhuizing naar een ander land of ander werelddeel niet vrijwillig, maar wegens politieke of economische noodzaak.

De crises van de migratie
De migraties veroorzaken diverse vormen van crises: crises in het leven van de migranten zelf, de sociale, politieke en economische spanning en ontwrichting in de landen van ontvangst en ook in de landen die ze hebben verlaten.
De globalisatie maakt niet alleen dat de wereld samengroeit tot één global village, maar veroorzaakt ook scheiding, verwijdering en vervreemding. Een immigrant is een ontwortelde persoon.
Hij vertrekt, hij komt nooit echt aan, maar na langdurig verblijf in het buitenland kan hij ook niet terug naar zijn vorige leven. De migratie verbreekt de gezinnen door de echtgenoten te scheiden, de ouders van de kinderen, grootouders van kleinkinderen. De immigrant beschikt, om goed de kunnen communiceren, niet over de juiste taal, begrijpt de cultuur niet en mist de juiste contacten.
Hij spreekt met de verkeerde personen over dingen die niemand begrijpt in een onbegrijpelijke taal. Dit alles maakt dat de wereld van de migranten er één is vol eenzaamheid, van gesloten deuren en grote gevaren.
Migranten zijn, meer nog dan andere mensen, blootgesteld aan het gevaar van uitbuiting en geneigd tot het nemen van onaanvaardbare risico’s. De criminaliteit is een ernstige verleiding en een specifiek risico voor de immigranten, vooral voor de jongeren.
De wereld van de migranten is een overbevolkte wereld, waarin vrouwen en kinderen het meest te lijden hebben. Zij zijn de eerste slachtoffers van oorlogen, rampen en epidemieën, van honger en schaarste en van de breuken in de gezinnen.
Ook van seksuele uitbuiting, slavernij en zelfs van gedwongen militaire dienstplicht. De epidemie, die bij uitstek de geglobaliseerde wereld van de 21ste eeuw teistert, is de aidsepidemie, een ziekte, van wie pandemische gevolgen in direct verband staan met de morele crisis, veroorzaakt door de migratie.
Gastvrijheid De barmhartigheid van de christenen met de lijdende mens verplicht tot het zoeken van effectieve vormen van integrale zending in de geglobaliseerde wereld. Het is tekenend dat in de evangeliën de genezingen en de wonderen van de Heere Jezus, die in de eerste plaats tekenen zijn van de komst van het Koninkrijk van God (Mat.9:6), ook van waarde zijn door het concrete goed dat ze doen.
De christenen moeten, om daadwerkelijk zending te bedrijven in de geglobaliseerde diaspora, weer leren de gastvrijheid te beoefenen, welke een machtig getuigenis van Christus is in de wereld van de migranten.
De gastvrijheid bevestigt de waarde van ieder mens en is tegelijk concrete gehoorzaamheid aan het grote gebod van de naaste lief te hebben als jezelf. Deel van de gastvrijheid is de zorg voor de kinderen van de migranten en voor hun onderwijs.

Multiculturalisme en katholicisme
Bepaalde kerken in zeer concrete omstandigheden van de geglobaliseerde diaspora kunnen werkelijk multicultureel zijn, maar we moeten niet vergeten dat de ware eenheid van de kerk niet multicultureel maar katholiek is. Multiculturalisme is in feite het offer van de eigen culturele identiteit aan een sterkere identiteit, soms zelfs aan een opgelegde identiteit.
Echter, katholiciteit is – zoals we reeds zagen – een stijl van leven, geleerd door het evangelie van Jezus Christus. Katholiciteit schept een gastvrije gemeenschap waarin alle volken de grote werken Gods in hun eigen taal horen verkondigen (Hand. 2:11).
In de centra van de geglobaliseerde diaspora moeten de zendingen de prediking van het evangelie aanpassen aan de verschillende etnische groepen om tot het hart van iedere persoon te kunnen speken. Want ondanks alle multiculturalisme en ondanks alle globalisatie is het hart van ieder mens – de meest persoonlijke identiteit – niet multicultureel maar lokaal.
In onze hoop en verwachtingen, in noden, ziekten, zorgen en depressies zijn we lokale mensen.
We dragen het stempel van onze geboorteplaats, moedertaal, sociale, economische en culturele omstandigheden van ons thuis of – en dit is heel veelvuldig in de wereld van de migranten – de afwezigheid van een thuis levenslang mee. Ondanks alle globalisatie moet de zending het evangelie verstaanbaar maken voor alle culturen en wereldbeschouwingen.
Nog steeds, ondanks het feit dat enkele talen die de globalisatie vertegenwoordigen in de wereld domineren, moet de Bijbel vertaald worden in alle gesproken talen.
Misschien wel de moeilijkste uitdaging is deze: de zending moet het evangelie verstaanbaar maken in de situatie van de morele diaspora, helder zijn ondanks het relativisme en syncretisme van onze tijd. We zullen hierop terugkomen in het gedeelte over het postmodernisme.

b. Zending in een syncretistische wereld
Het is evident, vooral na de val van het communisme, dat de belangrijkste tendens in de geglobaliseerde wereld – met uitzondering van Europa – niet het einde van de godsdienst is, maar haar vernieuwing. De vrije markt van ideeën, goederen en personen stimuleert en verspreidt alle godsdiensten in alle werelddelen.
Het gevolg is niet alleen dat alle godsdiensten overal aanwezig zijn, maar dat er ook een actieve uitwisseling van gedachten en gewoonten plaatsvindt tussen de godsdiensten. Zo schept de geglobaliseerde wereld haar voorwaarden: een multireligieuze samenleving, met een eigen ook multireligieuze spiritualiteit.
Een syncretistische spiritualiteit waarin diverse geloofselementen, verwachtingen, gewoonten, gebruiken en ethische waarden worden uitgewisseld.
We vinden deze spiritualiteit in nieuwe religieuze bewegingen en sekten met een opzettelijk syncretistisch gedachtegoed, zoals de scientology church, maar ze is ook te vinden in de grote godsdiensten. We kennen allemaal de druk die uitgeoefend wordt op christendom, jodendom en islam om te erkennen dat de God van Israël, de Vader van Jezus Christus en Allah één en dezelfde God zijn.
Andere voorbeelden zijn de infiltratie van de leer van de reïncarnatie, pantheïstische en esoterische ideeën, mystiek en meditatietechnieken van de oosterse godsdiensten in het christendom. Ook kennen we de aantrekkingskracht van het strenge moralisme van de islam, juist op behoudende christenen.
Tegelijkertijd delen de christenen hun grootste schat, de Persoon van de Heere Jezus Christus, met de aanhangers van andere religies zonder dat dezen noodzakelijkerwijs christenen worden. Zo zijn er ‘Messiasbelijdende joden’ die geen deel willen uitmaken van de christelijke kerk. Op dezelfde wijze zijn er hindoes en moslims ‘voor Jezus’.
Het hindoeïsme is missionair geworden onder invloed van het christendom. De laatste voorbeelden van de syncretistische spiritualiteit zijn de druk op de islam om zijn begrip van de relatie tussen man en vrouw te herzien en de zeer gebruikelijke combinatie bij christenen – maar ook bij de aanhangers van andere godsdiensten – van een traditioneel geloof en een postmoderne levensstijl en ethiek.

Het risico van het syncretisme
In het verleden heeft vooral de zending werkzaam in China en India de invloed van het syncretisme ondergaan, maar in de 21ste eeuw, in de situatie van de geglobaliseerde diaspora, staat alle zending bloot aan deze verleiding.
Het verlangen van de jonge kerken in Azië, Afrika en Latijns-Amerika om eigen accenten te zetten bij het belijden, zelfs het geloof te aziatiseren of te afrikaniseren, is in zekere zin gerechtvaardigd.
Evenwel, als dit gebeurt zonder theologische bezinning, leidt het tot syncretisme. De pogingen van de moderne theologie in Europa en Noord- Amerika om het geloof aan te passen aan het denken van de moderne of postmoderne wereld hebben hetzelfde risico.
De kracht van het syncretisme in een wereld waarin alle religies op alle plaatsen aanwezig zijn is des te sterker door het verlies van het centrum in de theologie. Aan het begin van de 21ste eeuw beschikt het protestantisme niet over een gezamenlijk belijden, noch over theologische systemen, predikanten of wetenschappelijke theologen met voldoende autoriteit om leiding te geven aan de zending.
Een andere factor waardoor het gevaar van het syncretisme zo groot is, is de afwezigheid van werkelijk katholieke theologie aangaande de religies. Er is geen algemeen erkende theologische autoriteit die de godsdiensten waardeert op grond van Bijbelse criteria.

Zending als educatie: discipelen maken
In andere tijden was het mogelijk de volken te kerstenen door als volk over te gaan tot het christendom, zelfs door het christendom op te leggen van boven af. Echter, in de tijd van de geglobaliseerde wereld, met haar sterke neiging tot syncretisme, is zending meer dan ooit het maken van discipelen van Jezus Christus.
Het maken van discipelen gebeurt door een appèl op het geweten van de mensen en door bekeerlingen te scholen in geloof, hoop en liefde. Vervolgens moet de zending zorgen voor theologisch onderwijs, in het bijzonder voor de leiders en voorgangers, om de zuiverheid van het evangelie en de ethiek, samen met het juiste begrip van de kerk, van haar fundering en haar zending, te bewaren.
Ook de situatie die we begrepen hebben als morele diaspora verplicht ons het belang van de geloofsopvoeding te benadrukken. Geen kerk en geen zending kan nog vertrouwen op de kracht van de christelijke traditie, in andere tijden het belangrijkste instrument voor de overdracht van het geloof.

Wanneer een minderheid nalaat haar waarden en normen over te dragen aan de volgende generatie, verliest ze haar identiteit.
De Europese christenen van de 21ste eeuw moeten leren van de Joden, die gedurende de eeuwen van de diaspora hun identiteit bewaarden juist door scholing en opvoeding. Met nadruk wil ik dit herhalen: de eerste zending die de Europese christenen hebben is die van de geloofsopvoeding.
Als we ophouden de inhoud van de Bijbel en het belijden van de kerk te onderwijzen dan dragen we de volgende generatie over aan onkunde, desinteresse en ongeloof.

Dit is deel 2 van een drieluik over christelijke zending in een geglobaliseerde diaspora. Deze drieluik is een bewerking van een rede, die ds. B. Coster heeft uitgesproken tijdens de jaarvergadering van de Spaanse Evangelische Zending, gehouden in Sliedrecht op 24 april 2010.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen