Inhuldiging: een teken van secularisatie

Protestants Nederland hecht terecht aan de woorden dat de koning(in) regeert bij de gratie Gods. Met overtuiging verzetten we ons tegen elke poging deze woorden, waarmee officiële documenten, zoals wetsvoorstellen aanvangen, te verwijderen. Waarom nemen we dan wel genoegen met een puur wereldse inhuldiging? Een korte historische beschouwing met een conclusie.
Alle staatshoofden in de geschiedenis zijn gekroond. De middeleeuwse koningen en keizers hechtten aan de relatie tussen de kerk en kroon. Een geestelijke (bisschop)verrichtte de kroning en de andere rituelen die hierbij hoorden. Vaak was dit weliswaar een bron van strijd tussen troon en altaar.

De kroning
Wie is machtiger: hij die kroont of hij die gekroond wordt? Napoleon loste dit op door zichzelf te kronen. Hoewel het woord in de Middeleeuwen niet bestond, was er sprake van een staatsgodsdienst. In Engeland is dat tot op de dag van vandaag. Britse koningen worden nog steeds gekroond. Het was lange tijd ook praktijk op het vasteland van Europa.
De vraag naar kroning of inhuldiging werd in ons land actueel in 1813-1815 toen wij onze eerste vorst of koning kregen. Lodewijk Napoleon die van 1806-1810 door zijn broer Napoleon tot koning van ons land gemaakt was, laat ik hier even buiten beschouwing.
Koning Willem I stond in 1815 voor het dilemma zijn troonsbestijging al dan niet door een kroning te laten plaatsvinden. Uiteindelijk werd hij op 21 september 1815 in Brussel (!) ingehuldigd als koning.

Grote vraag
De grote vraag was toen: wie zou in het roomse België en in het overwegend protestantse Nederland bij hem de kroon op het hoofd moeten plaatsen? Sinds de Bataafse Revolutie (1795) kent de Nederland de scheiding tussen kerk en staat. Maar er waren in de Grondwet van 1815 tal van bepalingen (o.a. artikel 133 en 139) die invloed van de koning op het kerkelijke leven mogelijk maakten.
Daarvan heeft de koning ook gretig gebruik gemaakt. Door het Algemeen Reglement van 1816 van de Nederlandse Hervormde Kerk werd de kerk feitelijk een departement van de staat.
De koning benoemde de synodeleden en legde andere bepalingen aan de kerk op. Willem I had zich door de voorzitter van deze kerk (synode) kunnen laten kronen. In artikel 133 van de Grondwet stond immers: “De christelijke hervormde Godsdienst is die van den Souvereinen Vorst.”
In 1815 is een verkeerde keus gemaakt en sindsdien zijn we op deze seculiere weg verder gegaan. Want een koning(in) wordt niet op de troon gezet door mensen, maar door God. De inhuldiging van de nieuwe vorst - die koning wordt op het moment van de ondertekening van de abdicatie - heeft een democratische inhoud en betekenis.

Staten-Generaal
De Staten-Generaal vertegenwoordigen het Nederlandse volk. Het is hierdoor dat het volk indirect de koning de macht geeft. De volksvertegenwoordigers huldigen de Koning in naam van het volk binnen de grenzen van de Grondwet. Formeel zouden de Staten Generaal via een grondwetswijziging de koning zijn ambt en macht kunnen ontnemen.
Koningin Beatrix heeft zich volledig aangepast aan dit revolutionaire, democratische denken en handelen. Haar toespraak waarin ze haar aftreden aankondigde, besloot ze met de woorden: ‘Ik ben u diep dankbaar voor het vertrouwen dat u mij heeft gegeven in de vele mooie jaren waarin ik uw koningin mocht zijn”.
Maar historisch gezien – naar de zuivere en oorspronkelijke bedoeling van het koningschap - bedankt een koning zijn onderdanen niet omdat het een eer was hen te dienen. Dat Beatrix dit wel doet is een teken dat ze deel uitmaakt van de moderne tijd, waarin volkssoevereiniteit centraal staat.

Verhaal van Oranje
In de werkelijke zin van het woord zijn we in dat opzicht een republiek gebleven. Het bijzondere is wel, dat het huis van Oranje hierin sinds Willem van Oranje de verbindende schakel is.
Het verhaal van Oranje is onlosmakelijk aan ons land verbonden. De relatie tussen Nederland en het Huis van Oranje is in belangrijke mate bepalend geweest voor de identiteit van Nederland.
Dat historisch besef heeft Beatrix op een respectabele wijze uitgestraald. Ik hoop en bid dat Beatrix’ persoonlijke besef van koningin- bij - de - gratie - Gods te zijn, ook gegeven mag zijn aan haar zoon, koning Willem Alexander. En dat de Staten Generaal dit besef en deze overtuiging vorm geven in ceremoniële zin, door Willem Alexander te laten kronen (dat is ook zegenen) en niet in te huldigen.
Nog meer hoop ik dat Willem Alexander zelf gekroond wil worden. De Staten-Generaal regeren immers bij de gratie van het volk. Echte orangisten weten dat uit het grote voorrecht door God gezegend (gekroond) te zijn, de verplichting voortvloeit, Hem te dienen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen