Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Nationale Synode zoekt eenheid

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Nationale Synode zoekt eenheid

“Waar Christus centraal staat worden stellige posities zo zacht als boter”

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

Op de synode van Dordrecht in 1618/1619 stelden theologen namens de Staten- Generaal voor eens en voor altijd de gereformeerde leer vast ten overstaan van de Remonstranten. De vorige maand in dezelfde stad gehouden synode anno 2013 beoogt iets anders: ze wil juist verbindingen leggen tussen (protestantse) christenen en dat op het grondvlak. Met de inzet dit jaar stak ze nog een spade dieper af dan in 2010, toen het persoonlijke geloofsgesprek centraal stond.

Zo’n zeshonderd mensen trokken eind oktober naar Dordrecht om naar aanleiding van speciaal voor de bijeenkomsten geschreven notities van prof. A. van de Beek te praten over de vraag naar onze diepste identiteit: ligt die in Christus of in ons kerkgenootschap? Voorzitter van de stuurgroep en motor achter de synode, ds. G. de Fijter, was graag bereid in gesprek te gaan naar aanleiding van ‘zijn’ project.
Terugblikkend op twee synodes zegt de Fijter: “De vorige nationale synode was al een feest van herkenning en verbondenheid. Mensen waren erdoor geraakt dat dit mogelijk was: elkaar ontmoeten op het diepste niveau, namelijk dat van de persoonlijke geloofservaring.”
Het is toen ook niet bij een eenmalig en kortdurend event gebleven, maar er is volgens de voorzitter zeker ook sprake van doorwerking op het grondvlak, al gaat dit niet vanzelf. “We hebben in het achterliggende jaar een nieuwe tool ontwikkeld op onze website (www. nationalesynode/geloofsgesprekken.nl). Door middel van een applicatie kunnen mensen in hun eigen woonplaats in hun huiskamers geloofsgesprekken organiseren.

Olievlek
Dat die tool er is, begint nog maar net door te dringen in de breedte. Maar daar waar mensen ervan weten, ontstaan prachtige initiatieven op lokaal niveau. Zo zijn in Tholen mensen uit zeven verschillende kerken bij elkaar geweest om te spreken over hun geloof. Wij hopen vurig dat steeds meer mensen het initiatief zullen nemen om te komen tot een geloofsgesprek in hun eigen woonplaats en dat op die manier een olievlek zich over heel ons land zal uitbreiden.
De Synode 2013 is dit keer een stap verder gegaan dan de vorige synode. De gesprekken startten – volgens de methode in de applicatie – niet met het bevragen van elkaars geloofspunten, maar begonnen anders: Hoe ben je tot geloof gekomen? En: Wat betekent het geloof voor je in het dagelijks leven?”
De Fijter: “Ik ben erg dankbaar voor de goede gesprekken hierover in het Wartburgcollege. Er was veel openheid en grote betrokkenheid. Dat betekent dat er zowel in de ochtend als in de avond in het Wartburgcollege ruim 300 mensen meededen.”
“Tijdens de grote bijeenkomsten in de Grote Kerk van Dordrecht ging het om bijna 700 mensen op de vrijdagmiddag en ongeveer 500 op de zaterdagochtend. Er zijn duidelijke verbindingen gelegd tussen de mensen uit de verschillende kerken. Met name is de veel grotere aandacht én de participatie van de migrantenkerken als bemoedigend ervaren.”
“Jammer was het ‘bloteborsten-protest’ van de groep Femen (voortgekomen uit Pussy Riod), al is alles gelukkig met een sisser afgelopen en bleken de vrouwen die in de kerk uitgenodigd waren niet uit de kleren te gaan.”

Aansluiting
De vergelijking met ‘Dordt’ in de zeventiende eeuw, bijeengeroepen om het geschil te beslechten tussen Remonstranten en Contraremonstranten over met name vrije wil en predestinatie, is onvermijdelijk. Uiteindelijk werden daar toen de Remonstranten weggestuurd. Nu maken Remonstranten deel uit van de stuurgroep van de synode. Dat werpt de vraag op of orthodox-gereformeerden met een welomschreven leer, ongeveer zoals die in 1618/1619 is vastgesteld, aansluiting vinden bij de synode.
De Fijter: “De nationale synode is niet een beweging die palen slaat om het veld te markeren waarbinnen men zich te bewegen heeft. Ze is echter ook niet een beweging in een ijle ruimte. Daarom geven we met onze Credotekst (te vinden op de site, TV) aan dat wij willen staan in de traditie van de kerk van alle eeuwen.
De synode is ook geen kerk. Ze is een beweging van mensen uit allerlei verschillende protestantse kerken die met elkaar indringend willen spreken over de vraag wat het betekent dat wij Jezus Christus toebehoren. Het gaat erom hoe wij elkaar over de muren van onze verschillende kerken heen kunnen bemoedigen en inspireren. Wij horen immers bij elkaar, want Jezus Christus is niet gedeeld.”

Historische context
Ervan uitgaande dat orthodox-gereformeerden zich ook nadrukkelijk in de Protestantse Kerk in Nederland, de Christelijk Gereformeerde Kerken, de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, de Nederlands Gereformeerde Kerken bevinden, is er volgens De Fijter ruime aansluiting. “Bovendien leven bij velen die op persoonlijke titel de Nationale Synode bezoeken veel theologische ideeën die je tegenkomt in de zogenoemde Dordtse Leerregels.”
De synode van 1618/19 moet daarbij volgens de voorzitter in haar historische verband worden gezien. “Dat blijkt ook wel uit het proefschrift van Dr. William de Boer uit 2008 Duplex Amor Dei. Contextuele karakteristiek van de theologie van Jacobus Arminius (1559–1609) waarin de auteur Arminius zelfs een gereformeerd theoloog noemt.”
De Boer maakt hiermee volgens De Fijter duidelijk dat in onze tijd de context een andere is dan die van het conflict destijds: “Een andere tijd vraagt een andere theologische duiding van de werkelijkheid Voor nu wordt iedereen hartelijk uitgenodigd mee te zoeken naar de weg van heling van het zo gebroken lichaam van Christus.”

Protestants forum
De synode profileert zich als een protestants forum. Maar worden de grenzen van de eenheid niet veeleer bepaald door de scheidslijn tussen orthodox en vrijzinnig dan door die tussen protestants en rooms-katholiek, zo zou men zich af kunnen vragen. En wat is eigenlijk de overweging om de moederkerk, nog steeds wereldkerk van formaat, buiten spel te laten?
De Fijter: “De ‘aardigheid’ in onze manier van bezig-zijn is dat we meer inzetten op wat wij noemen ‘de draagvlakoecumene’ dan op de officiële ‘overlegoecumene’. Rondom de draagvlakoecumene melden zich velen uit heel verschillende geloofsgemeenschappen. Als je de aanduidingen ‘orthodox’ en ‘vrijzinnig’ hanteert, dan kom je gemakkelijk uit bij partijschappen. Dat geldt overigens evenzeer de scheidslijn tussen protestant en rooms-katholiek.”
“Binnen de draagvlakoecumene spreken we over de vraag hoe we geroepen zijn op de weg van het geloof. Het gaat er dan om wie Jezus Christus voor je is. Vaak is de (geloofs)taal van de gesprekspartners binnen de oecumene verschillend. Maar als je geleerd hebt wat het ‘lichaam van Christus’ voor de wereldwijde christenheid inhoudt, dan kijk je heel anders naar elkaar dan voorheen. We horen bij elkaar omdat we in Christus aan elkaar gegeven zijn. Waar Hij centraal staat zijn stellige – vaak harde – posities ineens zo zacht als boter.”
“Een ander belangrijk punt in dit kader is - volgens de voorzitter - dat ‘de scheidslijn’ wereldwijd veel meer wordt bepaald door de vermeende tegenstelling tussen zogenaamde mainline kerken en de Pinksteren evangeliebewegingen. De laatstgenoemde beweging groeit met een nauwelijks voorstelbare snelheid.”

Pastoraal Concilie
“Daarbij komt – ook wereldwijd gezien – dat de tegenstelling vrijzinnig en orthodox een verschijnsel is dat zich vooral in het Westen voordoet. De kernvraag is niet primair aan welke kant van de scheidslijn iemand zich bevindt. De grote vraag is wie Jezus Christus voor je is. Daarover moet het gesprek gaan.”
Blijft staan dat het gesprek gevoerd wordt binnen een protestants forum: “Dat wij spreken over een protestants forum hangt samen met de nood van het zozeer versnipperde protestantisme. We willen eerst bijeen proberen te brengen waar zoveel gescheurd is. En dat is bij de protestanten. Wij hebben richting de Rooms-Katholieke Kerk gezegd dat zij als waarnemer bij de beweging van de Nationale Synode van harte welkom is.”
“Zo kreeg het ook in 2010 gestalte toen een aantal bisschoppen en andere leden meededen aan de geloofsgesprekken. We hopen op een Algemeen Christelijk Concilie na 2018/2019 in de stijl van het Pastoraal Concilie Noordwijkerhout in 1968 waar de protestanten als waarnemer aanwezig waren.”

Toekomst
Een vraag naar de toekomst van het protestantisme kan natuurlijk niet uitblijven. De Fijter is het eens met de bekende Britse theoloog Alister McClean die meent dat het traditionele protestantisme steeds kleurlozer wordt en de toekomst van de kerk in twee richtingen uiteen gaat lopen: een liturgisch-katholieke en een laagkerkelijk-evangelicale. Ook De Fijter denkt dat grote delen van het protestantisme zich in een vernieuwde setting zullen handhaven en dat de brede stroom blijft krimpen.
“Ik vermoed wel dat de door McGrath als evangelicaal-laagkerkelijke aangeduide richting het moet hebben van het meer doortimmerde orthodoxgereformeerde om werkelijk op de lange duur body te houden. Daarbij is een goede preek het goud dat die richting in te brengen heeft.
Op de synode was er een duidelijke inbreng vanuit evangelische richting, met name vanuit wat we - onder een verzamelnaam - ‘de migrantenkerken’ noemen. Tot nu toe is mijn ervaring dat het prima is om in deze setting samen te werken. Over en weer verrijken we elkaar.”
Een voorkeur heeft De Fijter niet als het gaat over de beide richtingen zoals McGrath die schildert. “Wel ben ik ben bang voor een ‘kerk-voor-elk-wat-wils’. Een kerk die opiniepeilingen houdt en zich aanpast aan de smaak van het moment. Of een kerk die, om de lieve vrede te bewaren tussen de uiterste vleugels, een kerk wordt van het nietszeggende compromis. Hoog-liturgisch of laag-liturgisch, het zal er toch om moeten gaan dat de kerk staat voor de verkondiging van de levende God: Vader, Zoon en Heilige Geest. Een God die ook vandaag tot mensen spreekt en hen nabij wil zijn op alle momenten van hun leven.”
Veel lezers van dit blad togen naar Dordrecht. De Fijter herinnert hen graag aan een woord dat in de bijeenkomst in Dordrecht werd gebruikt: vaandeldragers. “Laten we beseffen dat we vaandeldragers zijn van het goede nieuws van Jezus Christus. Dat we daarin samen zijn met een grote schare van broers en zussen. Laten we er vanaf nu ernst mee maken elkaar op te dragen bij onze hemelse Vader. Laten we bidden voor zegen voor onze broeders en zusters!”

Ongedacht
Hoe men ook over een indicatief als Dordrecht anno nu denkt, het mag duidelijk zijn dat er iets gaande is onder protestanten.
Prof. G. van den Brink, die een toespraak verzorgde op de eerste synodedag, noemde het een middelpuntzoekende beweging onder protestantse christenen die op zoek zijn naar wat algemeenchristelijk is in het geloof.
Hij noemde deze beweging ‘ongedacht’, maar niet vreemd aan het Evangelie: het Evangelie leert dat het altijd anders kan, in tegenstelling tot het heidendom waarin alles vastligt in het lot of tegenwoordig in het brein. Spannende vraag is volgens hem in hoeverre we inhoudelijke verschillen kunnen verdragen.
Dat er iets gaande is, blijkt ook uit het feit dat sommige vertegenwoordigers van kerken in Nederland desgevraagd in een panelgesprek (geleid door A. Knevel) aangaven een hoge prijs te willen betalen voor eenheid.
Ds. W. van de Kamp van de Verenigde Pinkster- en Evangeliegemeenten bleek bereid ruimte te geven aan de kinderdoop en prof. B. Kamphuis (Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt) zou zijn universiteit in Kampen af willen breken, als deze de eenheid in de weg zou staan.
Het is de vraag hoeveel realiteitszin deze opmerkingen bevatten, maar dergelijke uitspraken waren enkele decennia geleden volstrekt ondenkbaar. Durven protestanten, liever: christenen in Nederland te dromen dat er een tijd komt waarin ook het theologisch debat gevoerd kan en mag worden omdat men een is in Christus?

Dit artikel werd u aangeboden door: Protestants Nederland

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 1 november 2013

Protestants Nederland | 36 Pagina's

Nationale Synode zoekt eenheid

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 1 november 2013

Protestants Nederland | 36 Pagina's