“VOORLIEFDE VOOR WAT NIET MEETELT IN DE SAMENLEVING”

Heldere, kleurrijke illustraties, rijk aan menselijke emotie, vergezellen de verhalen die De Kort in beeld bracht. Zijn werk is met recht iconisch te noemen. Het Ikonenmuseum in Kampen wijdt een tentoonstelling aan een deel van zijn werk. Voor Protestants Nederland aanleiding om met de kunstenaar in gesprek te gaan.

Jarenlang stond hij ermee op en ging hij ermee naar bed: zijn geliefde verhalen uit de Bijbel. Of hij was er zozeer door in beslag genomen dat hij in het geheel niet naar bed ging. De Kort: “Ik was vaak bezig tot drie uur ’s nachts of soms zelfs de hele nacht. Ik houd van de Bijbelverhalen, vooral die uit het Oude Testament, want daarin gebeurt zó veel. Ze zijn vele malen interessanter dan bijvoorbeeld een verhaal van een muis die kan fietsen, om maar iets te noemen. Maar één verhaal uit het Nieuwe Testament heeft ook in het bijzonder mijn hart: dat van de verloren zoon. Ik heb in mijn werk een voorliefde voor het verachte, voor dat wat niet meetelt in de samenleving. Daarom maak ik behalve illustraties bij Bijbelverhalen ook afbeeldingen van varkens - vergeten beesten met een lage status - en heb ik ook iets met autowrakken.”

Vanzelfsprekend was het zeker niet dat de in het Veluwse Nijkerk geboren Bergenaar kunstenaar zou worden. “De hoofdonderwijzer van de basisschool zei tegen me toen ik een vervolgopleiding moest kiezen dat ik geen kunstenaar moest worden, dat vond hij te erg. Ik ben (technisch) tekenaar geworden. Maar ik maakte veel fouten en ik viel erbij in slaap. Dat werk was niets voor mij.”

Hofdame

Van 1956 tot 1962 volgde De Kort toch kunstacademies in Amersfoort, Amsterdam en Utrecht. “Mijn eerste Bijbelverhalen illustreerde ik voor de Schoolradio, waarbij de illustraties bedoeld waren om te laten zien hoe voorwerpen er in Bijbelse tijden uitzagen. In 1965 besloot het Nederlands Bijbelgenootschap een serie Bijbelverhalen uit te brengen voor mensen met een verstandelijke beperking die gebruikt kon worden in de gehandicaptenzorg. Het bijbelgenootschap riep een commissie van deskundigen bijeen, bestaande uit psychiaters, theologen, professoren, dominees, pastoors, rabbijnen, schoolmeesters en een hofdame.”

Dit illustere gezelschap stelde vast dat de tekeningen zo voor zichzelf moesten spreken dat de teksten slechts aanvullend hoefden te zijn en riep kunstenaars op proeftekeningen in te sturen. De Kort: “Veel kunstenaars reageerden op deze oproep. Onder het motto ‘je weet maar nooit’ deed ik ook een poging en ik werd uitgekozen.”

De samenwerking tussen de NBG-commissie en de Bergense kunstenaar resulteerde in de serie Wat de bijbel ons vertelt, waarvan sinds 1967 in twintig jaar tijd 28 deeltjes zijn verschenen. “De serie werd direct heel populair en bleek bij een veel groter publiek aan te slaan dan waar ze voor bedoeld was. Een Duits Bijbelgenootschap had ook meteen belangstelling. Er zijn meer dan dertig miljoen exemplaren van verkocht en de serie is in meer dan negentig talen over de hele wereld vertaald. Toen ik keek naar foto’s in de krant van de tragische tsunami in Sulawesi van afgelopen maart, zag ik tot mijn verbazing tussen allerlei aangespoelde pulletjes een boekje uit de serie, die ik had gemaakt, liggen.”

Vaticaan

De delen van de serie zijn in 1992 gebundeld in de Kijkbijbel, tot op heden één van de populairste kinderbijbels om voor te lezen. Samen met zoon Michiel illustreerde De Kort senior in 1988 de Neukirchener Kinderbibel en in 1998 de Neukirchener Erzählbibel. Met zijn zoon Hjalmar voorzag hij in 1995 de scheppingsverhalen in Es begann im Paradies van afbeeldingen. Daarnaast maakte de schilder illustraties voor volwassenen bij de Bijbelboeken Amos, Hooglied en Job.

Vorig jaar kwam er zelfs een opdracht uit het Vaticaan, zo vertelt De Kort niet zonder trots. “Er kwam een vraag of ik tekeningen wilde maken. De bisschoppen van Italië hadden dat voorgesteld nadat ze de Kijkbijbel hadden gezien. Ik kreeg toen de opdracht om tien tekeningen voor de Jongeren Synode te maken. Die hangen nu in het Vaticaans Museum. Verschillende bisdommen in Italië hebben vergrote kopieën op hout die gebruikt worden bij vieringen.”

Diverse prijzen vielen de kunstenaar ten deel, een stuk of vijf, zes, zegt hij zelf. “Vooral de prijs voor het beste kinderboek van het jaar die ik in 1988 in Leipzig ontving, was voor mij een opsteker.” Wat verklaart het succes van de bescheiden kunstenaar? “Mijn tekeningen zijn gebaseerd op kindertekeningen en gemaakt in de beeldtaal van nu. Daarbij bestaan ze uit rustige vakken die afwisselend gekleurd zijn. Mijn stijl is eenvoudig en direct” legt hij uit. “Een prijs is mooi”, vindt De Kort, “maar je moet daarna wel gewoon weer aan het werk.”

Eenvoud

De website van het Kamper Ikonenmuseum meldt waarom het werk van Kees de Kort zich goed laat combineren met ikonen. “De kracht en eenvoud van de illustraties maken dat de essentie van het verhaal direct bij de kijker overkomt. De Kort schildert geen plaatjes bij het verhaal, hij schildert het verhaal zelf. Ook voor traditionele ikonen geldt dat deze niet bedoeld zijn als illustraties. Een ikoon is geen interpretatie van het heilige, maar is het heilige. Ikonen zijn gemaakt volgens richtlijnen die al eeuwen in de ikoontraditie worden gehanteerd. De Kort koos zijn eigen vorm en werkwijze, maar maakte met zijn werk ‘ikonen van deze tijd’.”

De Kort herkent zich hierin. “De onderwerpen en de bedoeling van de ikonen uit de oosterse kerk en mijn illustraties zijn dezelfde. Ook bij de traditionele ikonen is het de bedoeling dat de boodschap direct bij de kijker binnenkomt. Die moet als het ware ingegrift worden in de hersenen van mensen. Ikonen zijn echter voor de meeste mensen wel wat ingewikkelder om te bekijken dan mijn illustraties. Dat is wel een verschil tussen mijn werk en traditionele ikonen.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen