Het fiasco van een heilshistorie

De geweldige ontwikkelingen thans in de Oostbloklanden zijn van wereldhistorische betekenis en zullen in belangrijke mate een stempel zetten op de toekomstige verhoudingen in de wereld. Immers, „Het tegenwoordigegaat", zoals Leibniz reeds zei, „zwanger met het toekomende", of om wat dichterbij huis te blijven: „In 't voorleden ligt het heden, in het nu wat worden zal" (Willem Bilderdijk). Bovengenoemde uitspraken betekenen echter allerminstdat de geschiedenis, naar marxistisch-leninistisch model, verloopt volgens vaststaande wetten in een bepaalde richting, welke wetten het ons vervolgensmogelijk maken de loop van de geschiedenis in verregaande mate te voorspellen.