Verstandelijk gehandicapten erg gevoelig voor sfeer

door H. Beldman

De Nederlandse samenleving heeft lange tijd een overwegend christelijk karakter gehad. Zonder al te veel problemen konden mensen uit de gereformeerde gezindte gebruik maken van de diensten van christelijke instellingen. Dat gold ook op het gebied van de zorg voor verstandelijk gehandicapten. Naarmate de secularisatie voortschreed, werd dat moeilijker. De verwereldlijking ging ook de christelijke instellingen niet voorbij. De grenzen tussen christendom en wereld vervaagden meer en meer. Dit resulteerde in het oprichten van tal van reformatorische organisaties. Op het gebied van het onderwijs kwamen er reformatorische scholen, er kwam een reformatorische krant en een reformatorisch maatschappelijke unie.

Veel initiatieven

Ook in de gezondheidszorg ging men zich bezinnen. Dit heeft onder meer geleid tot het oprichten van een gereformeerd psychiatrisch ziekenhuis. Op het terrein van de zwakzinnigenzorg, de hulpverlening aan verstandelijk gehandicapten, werden ook tal van initiatieven ontplooid. Zo kwam het in de jaren zeventig tot de oprichting van verenigingen als Helpende Handen, Op weg met de ander, Adullam en De Schutse. Verenigingen, die de belangen van (verstandelijk) gehandicapten en hun ouders of verzorgers wilden behartigen en daarbij aandacht vroegen voor de levensbeschouwelijke kant van de hulpverlening.

De activiteiten van deze organisaties zijn velerlei. Er worden aangepaste catechisaties en kerkdiensten gehouden, er zijn contactmiddagen, thuiszorg wordt geboden, terwijl ook het maatschappelijk werk veel aandacht krijgt. Vanaf hun prilste jeugd kunnen gehandicapten en hun ouders rekenen op hulp vanuit hun eigen achterban. En dat is nodig, want gehandicapt-zijn en het omgaan met deze mensen brengt z'n eigen moeilijkheden en zorgen met zich mee. Dan is het goed om je gesteund te weten door mensen die je begrijpen.

Identiteit

Het kan ook gebeuren dat gehandicapten - om welke reden dan ook - niet thuis verzorgd kunnen worden. In die gevallen is men aangewezen op allerlei instellingen die gespecialiseerd zijn in het helpen van mensen met een handicap.

Daarbij is het niet om het even bij welke instelling deze zorg wordt gevraagd. De identiteit van de zorg zal bij het maken van die keuze zwaar wegen bij mensen uit de gereformeerde gezindte.

Wie thuis een christelijke opvoeding wil realiseren, zal dat ook van een voorziening voor verstandelijk gehandicapten verwachten. Deels is dat mogelijk, vooral waar het gaat om de woonsituatie van verstandelijk gehandicapten. Zo zijn of worden er gezinsvervangende tehuizen en inrichtingen gebouwd, terwijl er ook een kort-verblijf-tehuis is van reformatorische signatuur.

Op het gebied van het onderwijs zijn er scholen gerealiseerd voor (zeer) moeilijk lerende kinderen.

Deze vormen van zorgverlening aan verstandelijk gehandicapten zijn door de overheid erkend en worden ook gesubsidieerd.

Sociale werkplaats

Anders ligt het op het gebied van werken en andere vormen van dagbesteding. Een deel van de mensen met een verstandelijke handicap komt in aanmerking voor een plek op de sociale werkplaats. In de praktijk blijkt

het echter steeds moeilijker te worden om daar een plaats te kunnen verwerven. De gevraagde werkprestatie kan door veel verstandelijk gehandicapten niet worden opgebracht, waardoor ze buiten de zogenaamde 'personenkring' van de sociale werkplaats vallen.

Ook heeft een toenemend aantal ouders moeite met de sfeer, zoals die in verschillende werkplaatsen heerst.

Er zijn verstandelijk gehandicapte werknemers, die lijden onder de ruwe taal en het vloeken van collega's.

Steeds vaker wordt daarom een beroep gedaan op dagverblijven voor verstandelijk gehandicapten waar wel rekening gehouden wordt met de principes van mensen uit de gereformeerde gezindte. Deze dagverblijven zijn echter dun gezaaid. De meeste hebben een algemene signatuur. Het programma in dit soort voorzieningen biedt voor elk wat wils. In de praktijk levert dat vooral de laatste jaren nogal wat onvrede op. Want wat moet je aan met zaken als carnaval en een wel zeer alternatieve manier van kerstfeest-vieren?

Sfeergevoelig

Deze onvrede heeft geleid tot het oprichten van een aantal 'eigen' voorzieningen. Deze worden echter niet gesubsidieerd: alles moet uit eigen middelen bekostigd worden. De overheid geeft namelijk alleen aan algemene dagverblijven subsidie. Zij gaat er namelijk vanuit dat het daarbij gaat om een werksituatie en dat hoeft niet identiteitsgebonden te zijn, zo wordt geredeneerd.

Daarbij wordt echter voorbijgezien aan het feit dat verstandelijk gehandicapten erg gevoelig zijn voor sfeer.

Het is belangrijk dat de sfeer op het werk aansluit bij die van thuis. Op die manier hoeven deze mensen niet in twee verschillende werelden te leven.

Een andere sfeer komt vaak als bedreigend op hen over, terwijl het van wezenlijk belang is dat gehandicapten zich veilig voelen.

Om die reden hebben verschillende organisaties zich ingezet om te komen tot dagopvang met een reformatorische identiteit. Adullam heeft dagverblijven in Ede en Staphorst, De Schutse in Kesteren, terwijl vanuit de Gereformeerde Gemeente in Rijssen een dagverblijf is gerealiseerd in deze plaats. Verder worden er initiatieven ontplooid door de vereniging Helpende Handen, die op enkele plaatsen succesvol zijn verlopen. In Goes en Geldermalsen worden op die manier in bestaande dagverblijven groepen gecreëerd voor mensen uit de gereformeerde gezindte.

Eigen invulling

Het belangrijkste kenmerk van deze dagverblijven is de invulling die aan het programma gegeven wordt. Zo is er ruimte voor een dagopening, waarin een bijbelverhaal verteld en samen gezongen en gebeden wordt.

Ook in de overige activiteiten probeert men gestalte te geven aan de reformatorische identiteit.

De bezoekers moeten zich er thuis kunnen voelen, dèt is het uitgangspunt. Jammer is de verdeeldheid in kerkelijk Nederland, die zich ook uit in de vele organisaties voor gehandicaptenzorg. Wanneer de krachten gebundeld zouden worden, zou er nog meer mogelijk zijn, ook ten opzichte van de overheid. Door de SGP zijn in het recente verleden initiatieven ontplooid om tot een soort platform te komen, echter met niet al te groot resultaat.

Werkgevers

Ook de werkgevers uit de reformatorische kring zouden wellicht wat meer aandacht kunnen schenken aan de problematiek van de verstandelijk gehandicapten en hun ouders.

De Genemuidense firma Breman heeft verschillende gehandicapten in dienst. Naar tevredenheid. Het is verbazend te zien welke resultaten daar geboekt worden. Natuurlijk, het vereist meer begeleiding dan bij 'gewone' werknemers, maar daar staat een royale financiële tegemoetkoming van het rijk tegenover. En niette vergeten; verstandelijk gehandicapte werknemers zijn uitstekende krachten met hart voor hun werk! Werkgevers zouden ook kunnen overwegen om bepaalde werkzaamheden uit te besteden aan dagverblijven voor verstandelijk gehandicapten: het verzorgen van mailings, inpakwerk, montagewerk, enzovoort. Op die manier worden niet alleen de programmakosten gedrukt, maar zijn de bezoekers van deze dagverblijven bovendien op een uiterst zinvolle manier bezig.

De zorg voor mensen met een verstandelijke handicap is niet alleen een zorg voor hulpverleners, gehandicaptenzorg is ieders zorg! Immers: draagt elkanders lasten!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen