Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Omgaan met geschillen

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Omgaan met geschillen

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

Het getuigt van visie dat de RMU het thema omgaan met geschillen heeft willen en durven kiezen als jaarthema en daaraan een publiluitie heeft gewijd. Het is nret een thema waar je als organisatie het meest mee aan de weg timmert. Het is echter wel een thema waaruit blijkt dat de RMU haar taak en functie als maatschappelijke organisatie op bijbelse gronden juist in deze tijd wil verstaan. Nu reeds wil ik het bestuur complimenteren met de keuze van dit thema, maar ook met de keuze van de titel 'Hart tegen hard: omgaan met geschillen'.

Noodzakelijk om geschillen in eigen kring op te lossen

door mr. dr. J. T. van den Berg

Het ontstaan van geschillen is één van de schrijnende gevolgen van de doorwerking van de zondeval in het paradijs. Het is door Gods algemene genade nog mogelijk dat er na de zondeval nog samenleving kan zijn. Maar geschillen zullen er altijd zijn en altijd blijven In deze gebroken bedeling.

Autonoom

De mens wordt steeds mondiger. Hij is autonoom, hij wil autonoom zijn althans. De ik-gerichtheid: als wij het maar hebben, dat speelt bij alle conflicten eigenlijk een rol. Als Ik maar gelijk krijg; niet zichzelf willen opofferen, niet de minste willen zijn. Als we deze ontwikkelingen bezien In het perspectief van de eindtijd, dan zullen wij ons moeten realiseren dat de bronnen van conflicten alleen maar ingrijpend zullen toenemen. De liefde van velen zal verkouden. Als we een teken van de eindtijd willen hebben dan Is het dit: hard tegen hard, maar dan met twee d's.

Stakingen

We zien dat zich op dit moment al in volle omvang aftekenen. Ik denk dan aan de collectieve stakingen: verwerpelijk hoe men in feite ook weer ondanks alle economische ontwikkelingen - en vaak ook tegen redelijke overlegmogelijkheden in - zijn eigen gelijk wil zoeken en reeds in een heel vroeg stadium dit wil afdwingen. Dat betreft ook overheidsdienaren. Mensen die krachtens een bijzondere relatie tot de overheid staan. Ambtenaren hebben een andere verhouding met hun werkgever dan werknemers in de marktsector. Zij zijn dienstbaar aan de publieke zaak. Dat juist op dit moment in die sector weer zoveel stakingen plaatsvinden is een buitengewoon ergerlijke zaak. Dat onze overheid daar ruimte aan geeft, is ontstellend. Dat staat haaks op de bijbelse opvatting over gezag, over het dienen, van het publieke belang.

Verhouding naaste

Ook in de persoonlijke verhoudingen tot de naasten is de verdraagzaamheid soms ver te zoeken. In zowel de publieke- als de private sector is er een toenemend beroep op rechtsbedeling waar te nemen. Het aantal beroepszaken tegen overheidsbesluiten is enorm toegenomen. Er Is sprake van een stuwmeer van beroepszaken bij de Raad van State. Dat gaat overigens ook de kring van de gereformeerde gezindte niet voorbij, vandaar dat de RMU zich daarop wel moest bezinnen. Het tot elke prijs proberen te verkrijgen van eigen gelijk is een vorm van wereldgelijkvormigheid, dat zich ook in eigen kring opdringt.

Rechtsbijstand

Een ander symptoom is het toenemende beroep op rechtsbijstand. Ook in Nederland is er sprake van een toenemend beroep op allerlei vormen van rechtshulp, rechtsbijstand en rechtsbescherming. Dit Is niet altijd verkeerd. Er zijn altijd wel gevallen waarbij men terecht in beroep gaat, maar op sommige terreinen zijn we aan het doorslaan. Het oplossen van geschillen is typisch een taak van de overheid. Recht en gerechtigheid behoort er In de samenleving te zijn. Dit is een diep bijbels gegeven.

Afspiegeling

Het hele aardse recht behoort een afspiegeling te zijn van de absolute Goddelijke gerechtigheid. Alle aardse recht vindt daarin zijn bron en hoort daarin zijn norm te vinden. Het is Gods algemene genade als er nog recht mag zijn, als er nog recht gesproken wordt. Wat dat betreft zijn er veel ontwikkelingen die ontzaglijke zorgen baren. Veel recht In deze tijd, denk aan de wetgeving op de euthanasie waar het toch gaat om de beschenning van het leven, denk aan de Algemene Wet gelijke Behandeling, beantwoordt niet aan die eis van Goddelijke gerechtigheid.

Het hoeft niet altijd de door de overheid daartoe specifiek ingestelde rechtelijke macht te zijn die dat recht verschaft. Vanouds Is het zo dat diverse kringen in de samenleving mogelijkheden kennen om in eigen kring recht te spreken. We kennen vanouds al van uit de bijbelse tijd de familierechtspraak alsook de kerkelijke rechtspraak.

Kringenrechtspraak

Er zijn voorbeelden van door de overheid erkende gevallen van rechtspraak die verband houden met eigen Identiteit. Met name in het bijzonder ondenwijs kennen wij de kringenrechtspraak. Voor geschillen tussen personeel en besturen van onderwijsinstellingen bestaat er een eigen vorm van rechtspraak. De zogenaamde commissies van beroep.

Arbitrage

Niet alle rechtspraak en geschillenbeslechting behoeft per definitie van de overheid uit te gaan. Dan komen we bij het begrip arbitrage. Arbitrage is een vorm van beslechting van geschillen buiten de rechterlijke macht om; daartoe biedt ons recht de mogelijkheid. Zeer lange procedures vormen één van de aanleidingen om over te gaan tot arbitrage. Maar er komt ook een ander aspect bij. In bijzondere sectoren, met name in de handel en het bedrijfsleven, heeft men te maken met een zo specifieke eigen aard van geschillen, dat men eigenlijk met de gewone rechterlijke macht niet zo goed uit de voeten kan, maar meer behoefte heeft aan speciale deskundigheid op dat terrein. Door die toegenomen behoefte is er In 1986 een Wet op de Arbitrage gekomen die ruimere mogelijkhe­ den van arbititige heeft gegeven. Arbititige heeft het voordeel van snelrecht toegespitst op de behoefte van een speciale branche. Zo'n uitspraak van een arbiti'agecommlssie kan eigenlijk geheel in de plaats worden gezien van een rechterlijke uitspraak. Hij kan ook uitgevoerd worden zij het dat de rechter daar dan toestemming voor moet geven.

Bindend advies

Dit laatste staat in tegenstelling tot bindend advies. Ook dat begrip staat in het themaboekje van de RMU. Een bindend advies is In beginsel bindend voor belde partijen, maar is in feite geen beslechting van het geschil. Het treedt niet in de plaats van een rechterlijk vonnis. Beide partijen binden zich wel aan een uitspraak van de bindende adviseurs, ze verplichten zich daartoe bij overeenkomst. Dat sluit niet uit dat zij daarna nog een vordering bij de rechter indienen. Het is eigenlijk meer een vorm van minnelijke beëindiging van een geschil.

Weinig aandacht

Aan dit soort vraagstukken, waar met name de RMU haar publikatie aan heeft gewijd, wordt niet echt veel aandacht geschonken. Dat is eigenlijk In het licht van de bijbelse gegevens een wonderlijke constatering. Want de Bijbel zegt heel veel over geschillen, de oorzaken daarvan en ook de wijze waarop die opgelost zouden moeten worden. Eén van de eerste voorbeelden in onze eigen kring beti-eft de instelling door de Gereformeerde Gemeenten van een speciale stichting ten behoeve van beslechting van geschillen.

Bijbelse gegevens

1 Korinthe 6 is heel cruciaal voor het onden/verp. In het themaboekje wordt het ook terecht aangehaald. Daar staan de bekende passages waar Paulus de gemeente van Korinthe ernstig berispt omdat er rechtszaken zijn tussen broeders. Hij zegt: 'Waarom gaat gij terecht bij de ongelovigen? ' Dit schriftgedeelte moet beslist onze aandacht hebben. Er is wel eens misverstand

geweest over dit gedeelte van de brief van Paulus. Maarikdenktoch dat de consequenties van wat Paulus tiier zegt onvoldoende zijn doordacht in onze kring. Dat betekent niet - zoais wel eens ten onrechte is gedacht - dat een christen helemaal geen geschillen voor de rechter zou mogen brengen. Dat bedoelt Paulus niet.

Calvijn schrijft daarover in zijn Institutie zeer opmerkelijke zaken en spitst de betekenis van dit schriftgedeelte toe op een tweetal punten. Paulus berispt volgens Calvijn in de eerste plaats een onmatige woede om te procederen zodat het evangelie van Christus blootgesteld wordt aan spot en kwaadspreken. Dat is het eerste wat veroordeeld wordt in 1 Kor. 6. In de tweede plaats berispt Paulus het feit dat bjpeders met broeders twisten en zeker als dat leidt tot processen voor de burgerlijke rechter. Dat betekent volgens Calvijn niet dat er nooit processen gevoerd zouden mogen worden. Calvijn zegt dat het geen zonde is bij ingrijpende schade of nadeel een proces te voeren. Maar Calvijn zegt wel dat de liefde in zo'n geval de beste raad moet geven. Zonder die liefde zijn twistgedingen volgens hem onrechtvaardig en goddeloos. Dat is nog al wat. Ais wij dat tot ons door laten dringen zal er heel wat minder geprocedeerd worden.

Verzoening noodzakelijk

De RiVIU heeft in het themaboekje terecht vanuit deze bijbelse achtergrond gesproken en de noodzaak tot verzoening aangegeven. De liefde die in feite de boventoon zou moeten vormen, wordt aangeduid met het woord hart met een t. Eerste eis is dus in feite dat geschillen worden voorkomen. De tweede eis is: als er toch geschillen ontstaan, dan zullen ze moeten worden beslecht, moeten worden opgelost, In eigen kring. Dat is de bijbelse lijn. Verzoening voorop en bemiddeling in een vroegtijdig stadium opdat geschillen niet uitlopen in echte conflicten.

Rechterlijke macht

Wat de Bijbel op zich al aangeeft in 1 Korinthe 6 krijgt door de ontwikkelingen in deze tijd alleen maar meer klem. De noodzaak om geschillen in eigen kring tot een oplossing te brengen wordt steeds groter. Te denken valt aan ontwikkelingen in de wetgeving. De wetgeving gaat steeds meer bepalingen bevatten die haaks staan op Gods Woord maar ook haaks op wat wij in onze eigen kring beleven en ervaren. We zien het ook in ontwikkelingen in de rechterlijke macht. Het ontkersteningsproces zet ook daatdoor. Wij kunnen niet ontkennen dat de rechterlijke macht in de praktijk ook steeds meer gestempeld wordt, niet door principiële waarden en normen maar door de maatschappelijke opvattingen, die maatgevend worden geacht. Arbiters hebben wat meer mogelijkheden om een eigen oordeel te vellen. Arbiters geven hun oordeel als goede mannen naar billijkheid. Zij hebben dan ook wat meer marge om ook met opvattingen in eigen kring rekening te houden.

Wensen

Het is dringend nodig om ook op deze zaken ons te bezinnen en geschillenbeslechting in eigen kring te houden. Daarom ben ik blij met het RMU-initiatief. Ik hoop dat dit initiatief de aanzet wordt tot het oprichten van een organisatie voor oplossing en beslechting van geschillen In eigen kring, in een breder verband. De RMU zou ook een functie kunnen vervullen In geval werkgevers of zelfstandigen met elkaar geschillen of conflicten hebben. Ik denk dat dit van belang is bij zakelijke geschillen, dus niet alleen in arbeidsverhoudingen maar ook bij andere typen geschillen in eigen kring. Zeker als het RMU-leden betreft, zouden vormen van arbitrage in aanmerking moeten komen.

Bemiddeling

Ik denk dat nog meer het accent gelegd moet worden op bemiddeling. Als een conflict dreigt te ontstaan in een vroeg stadium moet er een beroep gedaan kunnen worden op een aantal wijze mannen via het RiVIU-bestuur om in een vroeg stadium te voorkomen, dat een conflict ontstaat. Ik denk dat het onze bijbelse roeping is in de eerste plaats te voorkomen, dat een conflict ontstaat. Dus niet alleen om het behoorlijk naar de regels van Gods Woord en naar de regels van het recht op te lossen, maar in een vroeger stadium voorkomen dat het ontstaat. Bemiddeling zou voor mij meer aandacht mogen hebben, daarnaast ook uiteraard het bindend advies.

Hart

De wil moet er zijn. Daarvoor moet er een hart zijn met een t. Als dat er niet is, ja dan is het onvermijdelijk, dat iemand zich tot de rechter zal willen gaan wenden. Juist mensen die moeite hebben met identiteltsaspecten, zullen er eerder toe geneigd zijn om geen genoegen te nemen met bemiddeling, bindend advies of arbitrage, maar zich tot de burgerlijke rechter wenden. Daarom is het ook zo belangrijk om vooraf in arbeidsovereenkomsten of andere overeenkomsten bindend advies- of arbitrage-clausules te vermelden. Er is dus nog veel werk aan de winkel. De zaken die ik noemde zullen moeten worden uitgewerkt. De kwaliteitvan de procedure is van groot belang. Het boekje geeft daar maar een heel rudimentair overzicht van, dat is begrijpelijk. De kwaliteit van de arbiters, gerespecteerde wijze mannen uit eigen kring, die op zo'n lijst kunnen komen te staan: op dat punt zal het reglement nog verder moeten worden uitgewerkt. Maar ik ben ontzettend blij dat de aanzet er is. Laat dit mogen uitgroeien tot een visie op geschillenbeslechting, in reformatorisch Nederland, die voldoet aan bijbelse eisen, die beantwoordt aan dat wat Gods Woord van ons vraagt. De Bijbel vraagt zich hierop te bezinnen en het ook in de praktijk te gaan uitvoeren. De buitenwacht let op ons. Laten wij ons daar goed van bewust zijn.

De volledige tekst van de lezing Is op te vragen bij het kantoor van de RMU.

Mr. dr. J. T. van den Berg is Tweede Kamerlid van de SGP.

Dit artikel werd u aangeboden door: Reformatorische Maatschappelijke Unie

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 juni 1993

RMU Contact | 24 Pagina's

Omgaan met geschillen

Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 juni 1993

RMU Contact | 24 Pagina's