De CAO: vaker van toepassing dan men denkt

door mr. G. Bosch

Een arbeidsovereenkomst bevat een opsomming van de rechten en plichten die werkgever en werknemer jegens elkaar hebben. Alle rechten en plichten? Nee, althans niet altijd. Voor zo'n 80 procent van de werknemers in Nederland en voor hun werkgevers gelden er collectieve arbeidsovereenkomsten (afgekort: cao's). En die cao's regelen een heleboel zaken waar werkgever en werknemer in het geheel niet aan hebben gedacht. Nog sterker: waar ze ook na totstandkomen van de cao nog steeds niet aan denken, om de eenvoudige reden dat ze niet weten dat er een cao op hun rechtsverhouding van toepassing Is.

Omschrijving

Een cao kan worden omschreven als een overeenkomst tussen werkgever(s) of vereniging(en) van werkgevers enerzijds, en vereniglng(en) van werknemers anderzijds, waarbij voornamelijk of uitsluitend de arbeidsvoorwaarden worden geregeld die bij de arbeidsovereenkomsten tussen de betrokken werkgever(s) en werknemers in acht moeten worden genomen. Terwijl een arbeidsovereenkomst soms maar één A-4'tje groot is, zijn cao's vaak bijzonder omvangrijk. Wat tref je doorgaans zoal aan in een cao? Van alles en nog wat: salarisschalen, afspraken over uitkeringen in geval van ziekte, arbeidstijd, regeling overwerkvergoedingen, feestdagenregeling, bepalingen over aantal vakantiedagen en vutregelingen. Een enkele keer bevat een cao een concurrentiebeding ten behoeve van de werkgever Ten slotte komen er bepalingen in voor over selectie- en sollicitatieprocedures. Instellen en Instandhouden van bepaalde fondsen, en regels voor het Inlenen van arbeidskrachten.

Gebondenheid cao

Van belang om te weten Is dat een cao in beginsel alleen geldt tussen de partijen die hem hebben afgesloten. Die partijen zijn in beginsel de vakvereniging(en) van wert< gevers en/of de werkgever zelf en de vakverenlging(en) van werknemers. De wet bepaalt echter dat ook aan de cao gebonden zijn de leden van de vakverenigingen die cao-partij geweest zijn. Of, wat nauwkeuriger gezegd: naast de caopartijen zelf, is gebonden aan de cao leder die gedurende de looptijd van de cao te rekenen vanaf het moment dat de cao wordt aangegaan, lid is of wordt van een vakvereniging, die partij is bij de cao. Het spreekt voor zich dat men om gebonden te zijn In beginsel wel onder de werkingssfeer van de cao moet vallen. Een lid van een vakvereniging werkzaam in de textielindustrie Is natuurlijk niet gebonden aan een cao die geldt in de metaalsector, omdat hij niet onder de werkingssfeer van die cao valt. Tenzij de cao anders bepaalt, bestrijkt de cao ook de arbeidsovereenkomsten die al waren afgesloten op het moment dat de cao In werking treedt. Dus of je al jaren In dienst bent op het moment dat de cao in werking treedt, of dat je pas daarna in dienst komt, maakt niet uit.

Werking cao

Zijn zowel werkgever als werknemer gebonden aan de cao, dan zegt de volksmond dat de cao van toepassing is. Men bedoelt dan eigenlijk dat de bepalingen in de cao op zo'n manier doorwerken in de verhouding werkgever - werknemer dat ze eigenlijk deel uitmaken van de individuele arbeidsovereenkomst. Partijen kunnen zich derhalve via hun Individuele arbeidsovereenkomst op de cao beroepen. In dit verband Is van belang dat de wet bepaalt dat elk beding tussen een werkgever en werknemer, dat in strijd is met een cao waaraan beiden gebonden zijn, nietig is. Voor het nietige beding komt automatisch in de plaats de bepaling uit de cao.

Een voorbeeld: komen werkgever en werknemer een lager salaris overeen dan volgt uit de cao, dan moet de werkgever toch het cao-salaris betalen. Is de tussen partijen gemaakte afspraak voor de werknemer gunstiger dan de cao-bepaling, dan Is afwijking van de cao alleen mogelijk als de cao kennelijk een minimumregeling geeft. Geeft de cao een standaardregeling, dan is afwijking in beginsel niet toegestaan. Wanneer een individuele arbeidsovereenkomst een bepaalde aangelegenheid helemaal niet regelt, en een cao wel, dan gelden de bepalingen van de cao.

Niet gebonden

En hoe zit het nu met de werkgevers en werknemers die niet zijn aangesloten bij een vakvereniging die partij is bij een cao? In beginsel zijn zij niet aan de cao gebonden, en kunnen zij daaraan geen rechten ontlenen. Wel is het zo dat een werkgever die zelf aan de cao gebonden Is, jegens de cao-partijen verplicht Is de bepalingen uit de cao omtrent de arbeidsvoorwaarden ook na te komen jegens werknemers die niet aan de cao gebonden zijn (wat onnauwkeurig gezegd: geen lid zijn van een vakvereniging die partij is bij de cao), als de cao tenminste niet anders bepaalt. Het gaat hier evenwel om een verplichting waarop niet de nietgebonden werknemer zich kan beroepen, maar alleen de bij de cao betrokken partijen (de vakverenigingen en werkgever/partijen).

Welke cao

Hoe weet u nu of er op een bepaalde arbeidsverhouding een cao van toepassing Is? Het eerste wat u zich moet afvragen, is of u lid bent van een vakvereniging die in de cao genoemd wordt als partij bij de cao, en of ook uw contractspartij bij de individuele arbeidsovereenkomst lid is van een vakvereniging die cao-partij is. Is het laatste zo, dan gaat u na of uw arbeidsverhouding door de cao bestreken wordt. Anders gezegd: u kijkt of uw bedrijf, het bedrijf waar u werkt, uw functie, de bedrijfstak, of de regio waar u werkt, erin genoemd wordt. Luidt het antwoord ja, dan Is de cao van toepassing op uw arbeidsverhouding.

Mr. G. Boscti Is advocaat en procureur te Amersfoort.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen