Wijers tast zondagsrust aan

door mr. drs. W. van der Knaap

De gevoelige discussie over het aantal 'koopzondagen' die de afgelopen tijd is gevoerd, heeft een beetje versluierd dat minister Wijers van Economische Zaken voor een groot deel zijn zin heeft gekregen. Dat blijkt heel duidelijk uit een vergelijking met de discussie over de winkeltijden van september 1991. Toen ging de sluitingstijd na veel politiek geharrewar van zes uur 's avonds naar half zeven ' en het aantal 'winkelzondagen' van vier naar acht. Daarbij vergeleken is het nu aangenomen wetsvoorstel een reuzesprong. Dat de PvdA heeft afgedongen dat gemeente 'slechts' twaalf en niet 52 zondagen aan winkeliers mogen geven, is natuurlijk winst, maar het ontneemt niet het zeer liberale karakter aan deze wet.

De verruiming van de doordeweekse winkeltijden is één ding, maar de relatie van de Winkeltijdenwet met een paar anderen wetten die de zondag raken, is nog een tweede. In het kamerdebat is dat punt wel aan de orde gekomen, maar niet bijzonder uitgebreid. De samenhang met andere wetten laat echter juist heel I goed zien dat het huidige kabinet met een ingrijpende aantasting van de positie van de zondag bezig is.

Arbeidstijden

Allereerst legt er een verband met de nieuwe Arbeidstijdenwet die de Kamer nog maar kort geleden heeft aangenomen. De hoofdregel daarvan is dat er zondag niet wordt gewerkt. Daarop zijn echter ruime uitzonderingen mogelijk. Als de werknemer zelf ermee instemt en de 'aard van de arbeid " maakt het nodig, zoals bijvoorbeeld in de procesindustrie, dan kan een bedrijf op zondag gewoon doordraaien. Een tweede uitzondering op de hoofdregel geldt als de "bedrijfsomstandigheden" erom vragen zeven dagen per week door te werken. Dat kan een eenmalige, grote order betreffen die snel moet worden afgeleverd, maar ook een actie om het bedrijf uit de rode cijfers te halen.

Als een werkgever wegens "bedrijfsomstandigheden" op zondag wil laten doorwerken, dan heeft hij de indivuduele instemming van de werknemer meestal niet nodig. Wel moet hij overeenstemming bereiken met de ondernemingsraad of met een eventuele personeelsvertegenwoordiging. Pas bij het ontbreken van die organen, moet de werkgever overeenstemming zien te bereiken met de individuele werknemer Werknemers met principiële bezwaren kunnen zich, wanneer een ondernemingsraad geen bezwaren tegen zondagsarbeid heeft, alleen nog beroepen op het geweten. Tijdens het debat over de Winkeltijdenwet wees GPVwoordvoerder Van Middelkoop erop dat de overheid nu zelf de winkels het argument verschaft om wegens 'bedrijfsomstandigheden' op zondag door te werken. Naarmate meer winkeliers op zondag open zijn, zal het voor de rest van de collega's inmmers steeds vaker een economische noodzaak zijn om dat voorbeeld na te volgen.

Zondagswet

Daarnaast heeft de Winkeltijdenwet ook een relatie met de Zondagswet. Van Dijke van de RPF en Van der Vlies van de SGP hebben de minister erop gewezen dat beide wetten elkaar overlappen en dat er dus botsingen kunnen optreden. De Zondagswet kent bijvoorbeeld de bepaling dat voor één uur in de zondagmiddag geen geluid mag klinken dat verder klinkt dan 200 meter Volgens Wijers zijn deze bepalingen uit de Zondagswet "harde randvoorwaarden" bij de toepassing van de Winkeltijdenwet. "Op het punt van het geluid kan dit gevolgen hebben voor de winkels. Zij moeten tot één uur 'stil' zijn. Aan de condities die worden gesteld in het kader van de Zondagswet, moet worden voldaan. Anders is men in overtreding. (...) Zoals ik het begrijp is de Zondagswet een normerend kader voor de Winkeltijdenwet", verklaarde de bewindsman van Economische Zaken.

RPF'er Van Dijke veegde vervolgens de vloer aan met dit antwoord van Wijers. "ledere Nederlander begrijpt dat de aard van die bepaling onderuit wordt gehaald. Er zal bij openstelling van winkels geen zodanig geluid worden geproduceerd voor één uur dat er strijd onstaat met de Zondagswet. Maar het karakter van rust rondom de openbare erediensten enzovoorts zal verdwijnen door de toestroom van verkeer, bedrijvigheid en de stad en dergelijke".

Argument

Voor de uitleg van de wet is de discussie over raakvlakken tussen de Zondagswet en Winkeltijdenwet wel belangrijk. Van der Vlies wierp op een gegeven moment de vraag op of het volgens de minister verstandig zou kunnen zijn van een gemeente om de winkels, indien gewenst, op zondag pas vanaf één uur open te laten gaan. Wijers: "Dat zou verstandig zijn, indien de openstelling van winkels grote risico's met zich meebrengt voor de naleving van de Zondagswet". Volgens de bewindsman kan voor een gemeenteraad de rust op de eerste dag van de week zelfs een "zelfstandig argument" zijn om te besluiten de winkels op die dag maar helemaal gesloten te laten zijn. Wijers motivering op dat punt is voor de toekomst van de Winkeltijdenwet belangrijk genoeg om voluit te citeren: "Een gemeente mag op basis van haar moverende overwegingen, overwegingen die gelden in de lokale gemeenschap waar zij verantwoordelijk voor is, beslissen winkels op zondag helemaal dicht te houden of ze bijvoorbeeld vanaf één uur open te doen. Kortom, een gemeente mag alle argumenten gebruiken die naar haar mening zwaar wegen bij de plaatselijke bevolking".

Compromis

Van Middelkoop vroeg tenslotte ook aandacht voor de positie van bezwaarde minderheden in gemeenten. Een bepaalde gemeenteraad kan immers besluiten gebruik te maken van alle twaalf zondagen die de wet biedt. Dat kan voor grote groepen van de bevolking een ernstige aantasting betekenen van de beleving van hun zondagsrust, aldus de GPV'en Concreet wilde hij van Wijers weten waarom het kabinet er in dat verband niet voor heeft gekozen "de strekking van de Zondagswet" in te brengen in het voorstel voor de nieuwe Winkeltijdenwet. Wijers' antwoord was kort en duidelijk: "Met alle respect voor wat de heer Van Middelkoop zegt, maar het moet mogelijk zijn dat lokale bestuurders, met meeweging van de gevoelens waar hij het over heeft, uiteindelijk een beslissing nemen die rekening houdt met gevoelens van andere minderheden, waar dit land zo rijkelijk mee is gezegend".

De auteur is politiek redacteur bij het Reformatorisch Dagblad.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen