Pensioen in ontwikkeling

Eindloon of middelloon

Aanvankelijk waren de meeste pensioenregelingen in Nederland gebaseerd op het gemiddelde loon. Toen in de zeventiger jaren de inflatie hoog werd, bleek pensioen op basis van middelloon te mager. Op grote schaal werd overgestapt op eindloon. Ook ontstonden er regelingen op basis van levensjaren. De gelijke behandeling van actieven en nietactieven bij indexatie (1992) maakte levensjarenregelingen te duur zodat de meeste toen werden gewijzigd in eindloon regelingen.

Ter voorkoming van (grote) pensioenbreuken ontstond het wettelijk recht op affinanciering van het evenredig deel (1987) en waardeoverdracht (1994). De waarde-overdracht is met name zinvol bij pensioenregelingen op basis van het eindloon; bij middelloon heeft overdracht geen of nauwelijks zin.

Nu overdracht een wettelijk recht is wordt daarvan regelmatig gebruik gemaakt. Blijkbaar voldoet dit recht aan de behoefte tot het repareren van pensioenbreuken.

Als nadeel van een zuivere regeling van eindloon wordt vaak het argument gebruikt dat de hoger gesalarieerden en de carrièremakers worden bevoordeeld ten nadele van de lager betaalden en degenen die geen (snelle) carrière maken. In de praktijk valt dat nadeel wel mee (of voor de carrièremakers tegen) omdat de meeste regelingen beperkingen kennen. Zo past het ABP een zogenaamde pensioenknip toe bij een stijging van het salaris van 5 procent of meer. In de meeste regelingen wordt vanaf een bepaalde leeftijd (55 of 60) overgestapt van eindloon naar middelloon.

De laatste tijd wordt middelloon regelmatig als oplossing aangedragen om de problemen op het gebied van pensioenen op te lossen. Vaak wordt voorbij gegaan aan het feit dat de oplossing van één probleem meestal leidt tot het ontstaan van een ander probleem. Uit de beantwoording van navolgende vragen komt dat naar voren:

Vraag 1: Bij middelloon geen pensioenbreuk meer?

Dit is gedeeltelijk waar: als iedereen een middelloonregeling heeft, maakt wijziging van werkkring niets meer uit. Echter zijn alle werknemers slechter af dan bij een eindloonregeling met waardeoverdracht.

Vraag 2: Zorgt middelloon er voor dat pensioenen betaalbaar blijven?

Ook dit is gedeeltelijk waar: middelloon kan de pensioenkosten (van de werkgever) bijvoorbeeld 20 procent pensioen goedkoper maken, ledere besparing correspondeert gemiddeld met een evengrote verlaging van de pensioenen en dat is voor de werknemers niet voordelig.

Vraag 3: Blijft de aow (beter) betaalbaar omdat middelloon goedkoper is?

De beantwoording van deze vraag vergt eerst een toelichting op bijkomende zaken. Uitgangspunt is dat de kosten van de aow fors zullen toenemen. Als pensioen minder kost blijft er meer geld over om de hogere aow-premies te kunnen betalen. Als de verlaging van de pensioenkosten door de werkgevers wordt gebruikt om de salarissen te verhogen, kunnen de netto inkomens van de actieven op peil blijven.

Uiteindelijk leiden de verschillende maatregelen tot een lager pensioen. Daarbij blijft de kans aanwezig op een lagere aow (minder uitkering) of een duurdere aow (als ook gepensioneerden aowpremie of meer belasting moeten gaan betalen).

De gestelde vraag kan op zich met 'ja' worden beantwoord; de uitkomst is echter voor toekomstige gepensioneerden niet aantrekkelijk.

Vraag 4: Is middelloon (veel) goedl(oper dan eindloon?

Het antwoord is soms 'ja' (als de pensioenregeling verder op alle punten gelijkwaardig blijft); het tegendeel is ook mogelijk.

Zo is bijvoorbeeld een regeling van middelloon (pensioenleeftijd 63 jaar, met indexatie) veel duurder dan een eindloonregeling met pensioenleeftijd 65 jaar, zonder indexatie.

Vraag 5: Hoe Is na te gaan of een pensioenregeling wei of niet goed is?

Het is niet mogelijk om met één oogopslag te zien of een regeling goed, minder goed of slecht is. Indicaties van een goede regeling zijn: - pensioenleeftijd zo laag mogelijk; - indexatie na ingang; - eindloon is beter dan middelloon, middelloon met indexatie is beter dan middelloon zonder indexatie. Beschikbare premie kan ook goed zijn, mits de premies hoog genoeg zijn; - een lagere aow-inbouw of franchise leidt tot een hoger pensioen; - hoe hoger de totale kosten van de pensioenregeling, des te beter; - financiering tegen premie geeft tussentijds meer dan inkoop evenredig deel;

- hoe meer flexibiliteit en bijkomende extra's, des te beter.

Over de voor- en nadelen van pensioensystemen is veel meer op te merken dan hetgeen hierboven is vermeld. Van belang blijft in alle gevallen dat met een goede pensioenregeling relatief veel geld is gemoeid. Bij pensioenregelingen zijn de actuariële aspecten (naast de fiscale) van zeer groot belang.

Slotopmerkingen

Met name bij het veranderen van werkgever is het van belang tijdens de onderhandeling over de arbeidsvoorwaarden aandacht te schenken aan de pensioenregeling. In goed overleg is vaak veel mogelijk; dit is in het belang van de werknemer en de werkgever.

L.P. Visser, de auteur van dit artikel, is werkzaam bij Actuac te Woerden, tel.: 0348-423322.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen