Kinderopvang als basisvoorziening

door M. Catsburg

Het afgelopen najaar heen de RMU in de media en bij alle politieke partijen aangedrongen op het stopzetten (van een gedeelte) van de subsidies voor kinderopvang. In plaats van veel geld te besteden aan kinderopvang pleit de BMU voor een algemene verhoging van de kinderbijslag. Het onderwerp kinderopvang hangt nauw samen met hoe er gedacht wordt over het gezin, en concreter, over de verdeling van zorg- en werktaken binnen het gezin en binnen huishoudens. Hoe er vanuit de politiek gedacht wordt over hei gezin en kinderopvang kunt u lezen in "Kinderopvang als basisvoorziening". De redactie heeft vervolgens uit verschillende hoeken om een reactie gevraagd op het gevoerde overheidsbeleid.

De laatste jaren is het aantal kinderdagopvangplaatsen sterk toegenomen. In 1989 waren het er 22.000. In 1994 was het aantal gestegen tot 68.000. In diezelfde jaren is het gebruik van kinderdagverblijven toegenomen met 44 procent. Er zijn momenteel meer vrouwen met jonge kinderen die blijven werken, dan vrouwen die besluiten thuis te blijven. De maatschappelijke trend is duidelijk: kinderopvang is in trek. De overheid is de grote aanmoediger en ondersteuner van deze trend.

Combinatiescenario

Eind 1995 liet de commissie Toekomstscenario's herverdeling onbetaalde arbeid het rapport 'Onbetaalde zorg beter verdeeld' het daglicht zien. De projectgroep had als opdracht om na te gaan welke toekomstscenario's er zo al denkbaar zijn als het gaat om de (her)verdermg van zorgen werktaken in de Nederlandse huishoudens. Na een viertal scenario's te hebben bestudeerd, luidde het oordeel van de commissie dat Nederland gebaat zou zijn met het zogeheten combinatiescenario. Een scenario dat een­ voudig is samen te vatten met drie leuzen.

Alleenverdieners moeten tweeverdieners worden (man en vrouw werken beiden), alleenzorgers moeten tweezorgers worden (man en vrouw verdelen de zorgtaken) en zorgtaken moeten worden uitbesteed aan derden (bevorderen van kinderopvang).

Overbelasting

Het rapport zet in met de constatering dat de maatschap­ pelijke opvattingen over betaald werk voor vrouwen de laatste jaren danig veranderd zijn. Vrouwen willen niet alleen een opleiding volgen, maar ook een baan hebben en carrière maken. De opstellers van het rapport zien dan ook "het fenomeen huisvrouw met een dagtaak aan het verzorgen en opvoeden van de kinderen, aan koken, wassen en strijken voor haar werkende man" langzaam verdwijnen.

Tot haar spijt constateert de commissie echter dat het betrekken van vrouwen op de arbeidsmarkt toch wat stagneert, omdat moeders naast hun werktaak ook nog een zorgtaak thuis hebben. Een taak die nog maar nauwelijks wordt overgenomen door

Tot haar spijt constateert de commissie echter dat het betrekken van vrouwen op de arbeidsmarkt toch wat stagneert, omdat moeders naast hun werktaak ook nog een zorgtaak thuis hebben. Een taak die nog maar nauwelijks wordt overgenomen door

mannen. Dit leidt tot overbelasting van de vrouw en doet veel vrouwen besluiten dan maar niet deel te nemen aan het arbeidsproces. Hier moet wat aangedaan worden, vindt de commissie. Mannen moeten enerzijds meer zorgtaken op zich nemen en anderzijds moet een gedeelte van de zorgtaken worden uitbesteed. Hierdoor kunnen vrouwen gemakkelijker toegang krijgen tot de arbeidsmarkt en kunnen eenverdieners, tweeverdieners worden. Een belangrijk instrument om dit te bereiken is, aldus de commissie, "kinderopvang als basis­ voorziening waarop iedere burger (man, vrouw, kind) recht heeft, vergelijkbaar bijvoorbeeld met het recht op onderwijs."

Dagindeling

Bijna een jaar na het verschijnen van het rapport installeert minister Melkert van sociale zaken en werkgelegenheid de commissie-Dagindeling. Deze commissie krijgt de opdracht om onderzoek te doen naar de wijze waarop tweeverdieners met kinderen zorg- en werktaken kunnen combineren. De minister omschreef het probleem, dat de commissie Dagindeling zou moeten oplossen, als volgt: "De traditionele dagindeling uit de tijd van het gezin met één kostwinner zit ons danig in de weg, zodat er veel meer keuzemogelijkheden opdoemen. Hoe moet je het leven organiseren van twee partners met twee kinderen, twee carrières, twee maal steeds oudere ouders, twee huisdieren, één balletles en één pianoles, twee sportclubs, één avondcursus, één voorleesochtend en twee zwemlessen per week'. Melkert gaf aan dat het hoog tijd wordt dat Nederland het traditionele kostwinnersmodel loslaat en het pad inslaat van het tweeverdienersmodel en daaraan onder meer een forse uitbreiding van de kinderopvang koppelt.

Met andere woorden: kinderopvang als basisvoorziening. De minister verwees hierbij naar de situatie in een aantal andere landen.

Ook zou het tweeverdienerschap fiscaal aantrekkelijker gemaakt moeten worden ten kosten van het éénverdienersschap.

Huisliouden 2000

Het traditionele gezin, waarin vader de kostwinner is en moeder zorg draagt voor het huishouden, moet plaats maken voor het huishouden

RMU: Liever extra kinderbijslag voor velen 'U' dan kinderopvang voor enkelen De RMU acht het onjuist dat er door de overheid steeds meer geld in kinderopvang gestoken wordt. De RMU meent dat het geld, dat volgens de huidige verdeling naar kinderopvang gaat voor een beperkte groep kinderen, beter besteed kan worden aan extra kinderbijslag voor meer kinderen. De extra kinderbijslag kan de een besteden aan kinderopvang en door een ander aangewend worden voor de opvoeding van het kind thuis, binnen het eigen gezin. Het besteden van veel geld aan kinderopvang voor met name O tot 5 jarigen komt voort uit de wens van het kabinet om elk individu te laten participeren op de arbeidsmarkt. Om dit mogelijk te maken is kinderopvang een essentieel instrument. De RMU vindt dat door dit Instrument tweeverdieners eenzijdig bevoordeeld worden, namelijk door gesubsidieerde kinderopvang naast hun tweede salaris. Gezinnen die kiezen voor het kostwinnersmodel én voor opvang van kinderen thuis, worden daarentegen door deze maatregel gepasseerd. De keuzevrijheid voor het kostwinnersmodel wordt hierdoor negatief beïnvloedt. Juist vanuit het oogpunt van de persoonlijke keuzevrijheid zou het volgens de RMU terecht zijn om het vele geld dat nu via kinderopvang terecht komt bij een kleine groep kinderen aan te wenden voor meer kinderen. P. Schalk, directeur RMU

Kfezen voor het aangezicht van God • De verdeling van zorg- en werktaken tj/nnen het gezin veronderstelt een keus. In veel gevallen wordt de keus dat de vrouw zorgt en de man werkt niet bewust gemaakt. Daar is niets op tegen, als we maar beseffen dat niet bewust kiezen ook een keus is. Blijft de vraag waar de verschillende gezinsleden het meest mee gediend zijn. Als mens ben je geschapen om je gaven en talenten te ontwikkelen en te gebruiken. Vanaf de lagere school heb ik daar veel plezier aan beleefd. Totdat mijn eerste kind werd geboren. Toen zei niemand dat meer tegen me. Het enige talent dat verder nog aandacht kreeg was mijn zorgtalent. Daarmee ging dat ene talent de anderen ineens overwoekeren. Waarom toch al die inspanningen om mij te ontwikkelen? Even een sprong in de tijd. De 1990 maatregel: leder individu moet in zijn of haar eigen zelfstandigheid kunnen voorzien. De nieuwe Algemene Nabestaanden Wet. In mijn achterhoofd onze kinderen. Mijn man die, net als ik, een leven heeft dat elke dag kan eindigen. Wie achterblijft, moet vader en moeder tegelijk zijn. Mijn ontwikkelde talenten; die in ruste roesten. Als ik ze ga gebruiken ben ik dubbel belast. Doe ik het niet. dan blijft mijn man eenzijdig overbelast. Het is fijn als hij ook voor de kinderen kan zorgen en het vaderschap niet ten koste hoeft te gaan van zijn eigen schaarse vrije tijd. Hoe te kiezen? Voor het aangezicht van God. Coram Deo! Mevrouw F. Lock combineert het huishouden i Studeren met werken en

van het jaar 2000. Dat wordt een huishouden waarin beide partners betaalde arbeid verrichten, samen gedeeltelijk zorg dragen voor het huis­ houden en de kinderen en de rest van de kinderzorg uitbesteden aan kinderopvang. Want dat wordt een basisvoorziening.

Niet alfeen opvangen, maar ook opvoeden In de discussie over kinderopvang ligt voor mij het uitgangspunt bij wat optimaal is voor een kind. Want ouders hebben de verantwoordelijkheid het beste voor hun kind te zoeken. Dat is wat anders dan zoeken naar wat er allemaal gecombineerd kan worden, voordat het kind daar duidelijk nadelige gevolgen van ondervindt. Tussen niet-nadelige opvang enerzijds en optimale zorg anderzijds zit een verschil. Dit wordt in de discussie over kinderopvang genegeerd. Laten we hierin kritisch zijn. In plaats van mee te gaan met trends kunnen we beter onderzoeken waarin de ouder-kind relatie uniek is. Er kunnen meer verzorgers zijn, maar ieder heeft maar één vader en één moeder. Verzorgers kunnen van baan veranderen, maar ouders zijn een constante factor. Daarom is het zo belangrijk dat de relatie goed van de grond komt. Hoe kan dat als zowel vader als moeder een groot deel van de tijd niet beschikbaar zijn? Kinderen moeten niet alleen opgevangen, maar ook opgevoed worden tot een zelfstandige persoonlijkheid. De normen die ouders overdragen zijn niet zomaar inwisselbaar voor willekeurig welke norm. Waarom dan een drukke baan kiezen als opvoeden zo persoonlijk is en tegelijk zo boeiend? Mevr. drs. S. H. Brons van der Wekken, psychologe

Kinderopvang als basisvoorziening. Een recht? Het is vreemd wanneer mensen de gedachte ingang willen doen vinden dat kinderopvang (van O tot 4 jaar) een recht is, vergelijkbaar met het recht op onderwijs. Het recht op onderwijs waarborgt de ontplooiingskans van kinderen, het 'recht' op kinderopvang waarborgt niet per definitie die ontplooiingskans, maar he/pt ouders de zorg voor hun kind uit te besteden. Dat is geen recht. Kinderopvang is een belang voor sommigen, misschien in de toekomst voor velen. Van dat particulier belang moeten we geen universeel recht maken. De behoefte aan kinderopvang is voor een deel het gevolg van overheidsbeleid en voor een ander deel noodzaak. De overheid bepleit participatie op de arbeidsmarkt door zoveel mogelijk groepen. Vanuit een verouderde ideologie - betaalde arbeid staat gelijk aan ontplooiing en emancipatie - duwt ze mensen op de arbeidsmarkt, ongeacht hun leefsituatie (denk aan 'bijstandsmoeders'). Of de kwaliteit van de (informele) zorg - in gezinnen en aan ouderen- op peil blijft, is kennelijk een overschillige zaak. Er is ook een noodzaak. Het kostwinnersmodel is afgeschaft, waardoor in toenemende mate de noodzaak ontstaat voor man en vrouw om te gaan werken. De samenleving raakt er financieel-economisch op ingesteld. Dit roept de behoefte om kinderopvang op. soms is het zelfs noodzaak. Het is echter de vraag of er 'dichter bij huis' niet andere oplossingen te bedenken zijn. Het wordt hoog tijd dat ouders meer te zeggen krijgen om zelf naar verantwoorde oplossingen te zoeken. De overheid mag niet op voorhand al in een bepaalde richting duwen. Wie een recht op kinderopvang verdedigt, is bezig een verkeerd zicht op onze sociale verantwoordelijkheid juridisch te verankeren. Die kant moeten we dus niet op. Dr. R, Kuiper, directeur van het wetenschappelijk studiecentrum van de RPF

Het gezinsmodel ».„.„ OD ethisch en godsdingsbewegjng krrt^'^a i ^^^„g verscwine^^ . 5»-fSSieS md wij.; ^ gaf. een DeSGPw. nogniaaison^^^^^^g^ gangspunten en jom^o^rgeschoten !"d£S maar het gezin aanklacht tegen het dooy^^ ^i^t ^et ^^^^'^tTeft consehuweli k. in ^'^^0061, ^^, ^^ eenheid^ uau ^^^.^g. de kleinst mogfl^^ ^ijngtieffing. maar ook voo^u.^^

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen