Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Stille oorlog op de werkvloer maakt 250.000 slachtoffers

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Stille oorlog op de werkvloer maakt 250.000 slachtoffers

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Volwassen mensen die elkaar op het werk het leven zuur maken. We kunnen het ons maar slecht voorstellen, want dat doe je als volwassene toch niet? Wel dus! Jaarlijks melden duizenden werknemers zich ziek, raken overspannen of verliezen hun baan, omdat ze op hun werk geterroriseerd worden door collega's. De kosten hiervan lopen hoog op. Jaarlijks meer dan een miljard. En wie berekent de emotionele kosten van het slachtoffer?

door M. Catsburg

Als Jaap 's ochtends op kantoor aankomt en zijn pc aandoet, blijkt een aantal van zijn bestanden te zijn gewist. Het is niet de eerste keer en hij weet zeker dat hij geen fouten heeft gemaakt bij het opslaan van de bestanden. Hoe moet hij dit bespreekbaar maken bij zijn chef? Hij kan toch moeilijk zijn collega's beschuldigen zonder bewijs? Jaap is niet de enige in Nederland. Maar liefst 3, 5 procent van de Nederlandse werknemers wordt op de een of ander wijze op zijn of haar werk gepest. Getalsmatig zijn dat 250.000 mensen. Het verschijnsel heeft - ondanks dit enorme aantal slachtoffers - nog maar weinig aandacht gekregen. De oorlog op de werkvloer wordt in stilte gestreden, de slachtoffers kunnen hun verhaal niet kwijt en de pesters houden - niet zelden uit schaamte - hun mond dicht.

Onderzoek

De laatste tijd mag het onderwerp pesten of - om het vakwetenschappelijk (op zijn Engels dus) te zeggen - mobbing zich ook in Nederland in een bredere belangstelling verheugen. Het werd tijd, want Nederland loopt achter, meent mevrouw A. Hubert. Mevrouw Hubert heeft in 1997 als sociaal-psychologe onderzoek verricht naar pestgedrag binnen bedrijven. Mevrouw Hubert; "In Nederland is tot voor kort nooit onderzoek verricht naar pesten op het werk. In het buitenland is dat anders. Zo loopt het onderzoek in Zweden al tien jaar." De uitkomsten van haar onderzoek op een productiebedrijf waren zeker verrassend te noemen. Maar liefst tien procent van de werknemers bleek slachtoffer te zijn (geweest) van pestgedrag. Een vervolgonderzoek binnen het bank- en verzekeringswezen en binnen een gemengd productie- kantoorbedrijf leverde lagere percentages op, respectievelijk één en 4, 4 procent. Mevrouw Hubert heeft de indruk dat het

verschil voor een groot gedeelte te verklaren is uit de manier waarop het management om gaat met het verschijnsel. In sommige bedrijven wordt pesten - ook door leidinggevenden ! - geaccepteerd als iets dat er bij hoort, als een middel om een bepaald doel te bereiken. Zo deed in het productiebedrijf maar liefst 75 procent van de leidinggevenden mee aan pesten. In de andere bedrijven was dat percentage aanzienlijk lager.

Plagen en pesten

Het is belangrijk om pesten te onderscheiden van plagen.

Mevrouw Hubert: " Pesten heeft te maken met systematisch vernederend. Intimiderend en bedreigend gedrag gericht op steeds dezelfde persoon gedurende langere tijd. Het slachtoffer heeft daartegen geen verweer." Bij plagen is er meer sprake van gelijkwaardigheid en plagen mist de opzettelijke boosaardigheid die kenmerkend is voor pesten. Overigens kan plagen wel een voorstadium zijn van pesten. Als voorbeeld noemt de sociaal psychologe de komst van een ijverige, hardwerkende nieuwe medewerker op een afdeling waar men het wat rustig aan doet. In eerste instantie zal de afdeling de nieuwkomer plagen met een opmerking als: "Je wilt zeker een wit voetje halen bij de baas? " Deze plaagstootjes kunnen echter overgaan in pestgedrag als blijkt dat de nieuwe medewerker zich niet aanpast aan de 'trage' afdeling. Uit dit voorbeeld komt

volgens mevrouw Hubert ook een belangrijke grondslag van pesten naar voren. Mevrouw Hubert: "Iedereen heeft wel een mening over de oorzaken van pestgedrag. De een geeft de leiding de schuld, de ander de pester en weer een ander zegt dat het aan de gepeste zelf ligt. Ook een hoge werkdruk wordt aangevoerd als oorzaak van pestgedrag."

Pestgedrag is echter bijzonder gecompliceerd. Zelf ziet zij twee groepsprocessen ten grondslag liggen aan pestgedrag.

Brandmerken

Het eerste proces heeft te maken met de waarden en normen die er binnen een bepaalde groep heersen. De harde werker op de 'trage' afdeling is een voorbeeld van hoe een groepslid, dat zich niet aanpast aan de cultuur van de groep, risico's loopt om slachtoffer van (collectief) pestgedrag te worden. Een tweede groepsproces dat ten grondslag ligt aan pestgedrag heeft te maken met de wijze waarop een bedrijf / afdeling reageert op een individuele pester. Bij hun pestgedrag houden pesters rekening met de 'winst' van hun gedrag. Als een pester in een bepaalde situatie in het pestgedrag meer baat dan kost ziet, en zich gesteund weet door de groep, zal hij of zij overgaan tot pestgedrag. De pester zal dus proberen de groep mee te krijgen in zijn gedrag. Een belangrijk wapen voor de pester is daarbij het brandmerken van het slachtoffer. Hierbij wordt dankbaar gebruik gemaakt van afwijkende eigenschappen van het slachtoffer In haar onderzoek liep mevrouw Hubert aan tegen een pester die zijn gedrag ten opzichte van een collega motiveerde met: "Ze lachte altijd zo hard". Uit gesprekken met het slachtoffer bleek vervolgens dat zij al maanden niet meer durfde te lachen en om die reden voor 'chagrijn' werd uitgemaakt. Als de groep echter het gedrag afkeurt en het voor het slachtoffer opneemt, dan zit er voor de pester geen 'winst' verbonden aan zijn gedrag en zal hij of zij dit gedrag niet vertonen of beëindigen.

Beleid

De gevolgen van pesten op het slachtoffer zijn groot. De slachtoffers krijgen allerlei psychische en lichamelijke klachten. Juist omdat pesten zo slecht bespreekbaar is, blijft de oorzaak van de klachten onaangeroerd, waardoor de klachten chronisch worden. Op afdelingen waar veel gepest wordt, neemt het ziek­ teverzuim dan ook sterk toe. Zo blijkt het ziekteverzuim op een afdeling waar gepest wordt jaarlijks 5, 3 dagen per persoon hoger te liggen dan op afdelingen waar niet gepest wordt. Het is volgens mevrouw Hubert van groot belang dat leidinggevenden duidelijk stelling nemen tegen pestgedrag. Mevrouw Hubert: "Pesten schaadt het bedrijfsbelang. Er moet daarom een beleid zijn dat gericht is tegen pestgedrag. Het moet duidelijk gemaakt worden dat pestgedrag niet acceptabel is, en dat er sancties staan op dat gedrag." Ook de aanwezigheid van een vertrouwenspersoon die ontvankelijk is voor dit soort problemen is een belangrijk instrument om pestgedrag tegen te gaan.

Sfeer

Mevrouw Hubert geeft toe dat het herkennen van pestgedrag niet eenvoudig is. Slachtoffers doen niet snel hun mond open en de pesters evenmin. Het is daarom voor leidinggevenden van groot belang om te werken aan een goede sfeer op de werkvloer Een sfeer waarbinnen de groep geen ruimte gelaten wordt voor, en geen behoefte heeft aan pestgedrag.

Dit artikel werd u aangeboden door: Reformatorische Maatschappelijke Unie

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 1 februari 1998

RMU Contact | 32 Pagina's

Stille oorlog op de werkvloer maakt 250.000 slachtoffers

Bekijk de hele uitgave van zondag 1 februari 1998

RMU Contact | 32 Pagina's