Duale trajecten: werken en leren in één adem

“Als ik later groot ben, dan word ik …”. Vul maar in, iedere kleuter heeft zo zijn of haar idealen. Leren komt daarbij niet snel als doel naar voren. Sterker nog, de periode van school wordt gemakshalve overgeslagen. “Ik word juf, piloot, zuster, timmerman.” Kleine kinderen geven zonder het te beseffen haarfijn aan dat school en opleidingen middelen zijn om iets te bereiken. Middelen waar je tijdelijk mee te maken hebt. Daarna komt het doel waarom het uiteindelijk gaat: een baan.

In onze informatiemaatschappij is ‘levens-lang leren’ een gevleugeld begrip geworden. Dit kan betekenen dat iemand gedurende zijn loopbaan zo nu en dan een opfris- of bijspijkercursus moet volgen of dat een medewerker voor een deelonderwerp gedurende een korte scholing de diepte ingaat. Soms moet iemand zelfs een complete opleiding volgen. Wie ‘master’ of ‘bachelor’ googled voor vervolgopleidingen ziet voor de hogere opleidingen al snel door de bomen het bos niet meer. Voor werknemers tussen de 25 en 65 aanbod genoeg.

Niet iedereen is gecharmeerd van het volgen van een opleiding, zeker niet als die meerdere jaren duurt. ‘Laat mij maar werken’, is dan de wens. Echter, het besef dat een diploma toch een vereiste is voor veel banen, maakt dat menigeen zich inschrijft voor een opleiding.

Duaal

Het onderscheid tussen werken en leren hoeft helemaal niet zo scherp gesteld te worden. Trajecten van duaal leren, BBL-opleidingen (Beroepsbegeleidende leerweg) zijn een prima vorm voor diegenen die bijvoorbeeld te ongedurig zijn voor hele dagen school of voor wie gewoon geldt dat er brood op de plank gebracht moet worden.

Het gaat bij duaal om een combinatie van werken en leren en een (betaalde) baan in de branche waarin je wilt werken. De

minimumleeftijd daarvoor is zestien jaar. Bij BBL ga je drie tot vier dagen per week naar je werk en één dag of enkele dagdelen per week naar school. Je leert dus voor een heel groot gedeelte van de week in de praktijk. Je werkt bij een zogeheten leerbedrijf. Daar word je vakkundig begeleid, net als op school. De school heeft regelmatig contact met de praktijkbegeleider op het werk. Dat is ook nodig, want wat je op school leert moet goed aansluiten bij wat je leert tijdens het werk. En, de school wil de waarde van het diploma ook bewaken.

HBO

Wat hier geschreven is voor BBL geldt ook voor duale trajecten in het HBO. Juist daar zie je dat dit kostwinners de mogelijkheid biedt om een diploma te behalen. Bijvoorbeeld omdat iemand als ‘laatbloeier’ ineens weet wat hij of zij wil worden en voor het eerst gaat studeren. Het kan ook zijn dat iemand een volledige carrièreswitch maakt en goed begeleid het nieuwe arbeidsterrein wil betreden.

Duaal leren is overigens iets anders dan deeltijdleren. Opleidingen in deeltijd worden meestal gevolgd door mensen met een voltooide (mbo-)opleiding en relevante werkervaring. Zij studeren in deeltijd om hogerop te komen, of horizontaal carrière te maken. Een duale opleiding wordt juist gevolgd om werkervaring op te doen.

Bij een duale opleiding sluit je een samenhangende leer-arbeidsovereenkomst af met een werkgever én opleidingsinstituut. Bij studeren in deeltijd regel je dat zelf, los van elkaar. Je werkt dan op je werk en leert op en voor school. Bij een duale opleiding leer je zowel op school als op het werk. In onderlinge samenhang. Een duale opleiding is overigens een voltijdopleiding, zodat je in aanmerking kunt komen voor studiefinanciering.

Aandachtspunten

Tot zover de achtergronden. Maar, waar moet je nu op letten bij duaal leren? Diverse onderzoeken hebben bewezen dat bijvoorbeeld BBL studenten succesvoller zijn, minder afhaken bij hun studie, en tot een hoger opleidingsniveau doorstromen. Een mooie binnenkomer! Daar staat tegenover dat je bij je afweging wel even voor de spiegel moet gaan staan. Studeren naast je werk is zwaar. Je hebt je baan, sociale contacten die je wilt onderhouden èn je studiewerkzaamheden. Om in een duaal traject te slagen moet je zelfstandig kunnen werken. Het vraagt zelfdiscipline. Je investeert in jezelf en dat kost zo nu en dan een uurtje extra. In je werk wordt direct verwacht dat je professioneel bent. Je moet dus al wel wat in je mars hebben, ook al ‘mag’ je nog leren. Na verloop van tijd vervaagt bij HBO-banen tussen collega’s onderling soms het verschil in ‘gediplomeerd’ en ‘nog in opleiding’. Je moet dus zelf alert blijven en op tijd aan de bel trekken voor extra begeleiding etc. Bij BBL ligt dit genuanceerder, maar ook dan geldt dat door de werkdruk op bijvoorbeeld een afdeling van een verzorgingshuis soms tòch net iets teveel van een BBLer gevraagd kan worden. Zeker als je al een professionele uitstraling hebt en laat zien dat je weet waarover je het hebt.

Rechtspositie

Het is goed om bij het aangaan van een BBL-traject of een duaal HBO-traject je goed te laten informeren over rechtspositionele zaken. Wat houdt het arbeidscontract precies in en biedt het baanzekerheid na afloop? Moet ik opdrachten in eigen tijd uitwerken, of kan en mag dat gedeeltelijk in werktijd? Hoe is het exact met vergoedingen en salaris geregeld en stel dat ik afhaak of dat het toch niet lukt, hoe zit het met de kosten van de studie? Veel is in cao’s geregeld. Laat je daardoor niet verrassen. Vraag je van te voren af: welke opleidingsinstituten/scholen bieden de opleiding van mijn keuze aan en wat is de kwaliteit van de opleiding, dus voor welk instituut kies ik uiteindelijk. Ofwel: wil je leren en werken? Maak dan eerst werk van je opleiding.

ndré Lagendijk

Tekst: André Lagendijk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen