“Ik voel mij zeer christelijk-sociaal”
Professor Graafland, de vorige geïnterviewde in de reeks, stelde dat er in Nederland gelukkig nog steeds een mate van solidariteit is met zwakken in de samenleving. Voor christenen is er nog wel een slag te maken. Wat is uw reactie daarop?
‘Ik voel mij zeer christelijk-sociaal. Dat wil zeggen dat zorg en solidariteit niet in de eerste plaats door de overheid moet worden georganiseerd, maar door de sociale verbanden waarvan mensen deel uitmaken: gezin en familie, de buurt, verenigingen, de kerk. Als die verbanden om welke reden dan ook falen, is het goed dat er een sociaal vangnet is en dat wij mensen die door het verlies van hun baan, door ziekte of ouderdom niet meer voor zichzelf kunnen zorgen, niet aan hun lot overlaten. Maar dit stelsel moet het weefsel van sociale verbanden niet kapot maken, en uitkeringen moeten geen hangmat maar een springplank zijn.’
Om welke ontwikkeling in Nederland maakt u zich het meest zorgen en waarover moet nodig eens gepubliceerd worden?
‘Waar ik mij nu het meest zorgen om maak is de trend dat klassieke vrijheden (zoals de vrijheid van godsdienst, vereniging en onderwijs) steeds meer onder druk komen te staan, nu een seculiere meerderheid het gelijkheidsideaal belangrijker vindt dan de traditionele tolerantie. Dat denken heeft al nare consequenties gehad voor de SGP en voor zogeheten weigerambtenaren. Wat mij vooral verontrust is het zwijgen van de kerken. Die zouden eens via een open brief een helder protest tegen deze ontwikkeling moeten laten horen.’
Hoe kwam het dat u vroeger dacht dat conservatisme zonder christendom mogelijk was en tegenwoordig niet meer?
In principe is conservatisme zonder christendom natuurlijk mogelijk. Dat is een historisch feit.
Maar anders dan in de Verenigde Staten – waar christenen conservatief zijn en rechtse mensen, ook als ze zelf niet gelovig zijn, veel waardering voor de rol van de kerken hebben – zijn christenen in Nederland vaak nogal linksig en zijn rechts-liberale mensen vaak a- of antireligieus. Daar valt geen beweging van te smeden.
Bovendien moeten we nu meer dan ooit benadrukken dat een democratie alleen vanuit de basis van het christelijk geloof goed kan functioneren. Vrijheden worden altijd beperkt door fatsoen, en tolerantie mag nooit omslaan in de dictatuur van welke meerderheid dan ook. Dat weten we dankzij het christendom. Waar dat verdwijnt krijgen we tirannie en losbandigheid, en daar kan geen democratie op gestoeld zijn.
U bent al een paar jaar bezig met de grondbeginselen van het nieuw conservatisme. Hoe staat het er mee? Is dat hetzelfde als het zogenoemde ‘compassionate conservatism’ van de Amerikaanse oud-president George W. Bush?
‘Ik ben niet bezig, bij mijn beste weten, met een ‘nieuw’ conservatisme. Met een grote groep vrienden en medestanders proberen we de conservatieve waarden en deugden te articuleren die een open en vrije samenleving waarborgen, omdat alleen zo’n samenleving (menselijkerwijs gesproken) de bedding kan vormen voor de verbreiding van het Koninkrijk van God. Vanaf het begin, de oprichting van de Edmund Burke Stichting in december 2000, heeft dat mij uiteindelijk voor ogen gestaan. Al hebben niet alle media dat willen opschrijven.’
Welke elementen voegt het conservatisme toe aan een christelijk-sociale visie op het economische leven?
‘De christelijk-sociale visie op het economische leven en de conservatieve visie vallen samen. Het gaat om ondernemerschap en creativiteit, om ijver en doorzettingsvermogen, en om zorg voor mensen die niet voor zichzelf kunnen zorgen.’
U bent betrokken bij initiatieven als het Conservatief Café en het Christelijk Conservatief Beraad. Bent u hiermee niet een nieuwe beweging aan het opbouwen die bestaande structuren van de christelijke zuil gaat overvleugelen?
‘Dat is niet de bedoeling. De Edmund Burke Stichting organiseert zomer- en winterscholen, eendaagse conferenties en leesgroepen voor getalenteerde studenten. Het Conservatief Café belegt geanimeerde avondjes met goede sprekers, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. En het Christelijk Conservatief Beraad wil de christelijke grondslagen voor een vrije en deugdzame samenleving formuleren, nadenken over goed onderwijs, over cultuur en vorming. Dat voegt veel toe aan het palet dat er binnen de christelijke zuil al is. Het is niet bedoeld om wat dan ook te vervangen of te overvleugelen. Mensen binnen de zuil zouden daar ook niet zo bang voor moeten zijn.’
Voelt u zich thuis in de Gereformeerde Gezindte?
‘Ik ben er niet in opgegroeid, hervormd als wij van huis uit zijn. Maar door omstandigheden ben ik vanaf de vierde klas van het gymnasium op de Guido de Bres in Rotterdam terecht gekomen. Dat heeft alle verschil gemaakt. Voor wat ik daar heb meegekregen ben ik ongelooflijk dankbaar. In de tweede helft van de jaren negentig heb ik bij het Reformatorisch Dagblad gewerkt, ik werk nu part-time op het Wartburg College, en daar hoor ik. Mijn solidariteit ligt bij orthodox-christelijke kringen die bevindelijke diepte en katholieke breedte willen combineren.’
Over welke dominee gaat uw volgende publicatie?
‘Wim Kranendonk van het RD heeft mij gevraagd om voor de Banier een nieuw boek over ds. Doornenbal te maken, met nieuwe teksten over de oorlogsjaren in Kesteren en zijn contacten met ds. I.Kievit. Daar ga ik nu eerst mee aan de slag.’
Wie is publicist en conservatief Bart Jan Spruyt?
Geboortedatum: 29-01-1964
Gezinssituatie: getrouwd, vier zoons
Woonplaats: Gouda
Functie: columnist bij Elsevier, Binnenlands Bestuur en het Nederlands Dagblad, docent geschiedenis en maatschappijleer aan het Wartburg College in Rotterdam
CV: studeerde geschiedenis in Utrecht en Leiden, promoveerde in Leiden in 1996 in de theologie, werkte als chef van de politieke redactie bij het Reformatorisch Dagblad, was daarna (2002-2006) directeur van de Edmund Burke Stichting, hielp Geert Wilders bij de oprichting van zijn nieuwe partij in de ijdel gebleken veronderstelling dat de PVV een conservatieve partij zou worden, was adjunct-hoofdredacteur van het opinieweekblad Opinio (september 2006-2008), is nu als zzp’er/ freelancer actief als journalist/publicist, naast zijn part-time baan aan het Wartburg College.
Welke vraag zou u aan oud-collega Sjaak Verboom, de volgende in deze interviewreeks, willen stellen?
‘Hoe komt het toch dat er zoveel slechte protestantse schrijvers zijn en dat katholieke schrijvers vaak overtuigender zijn in hun weergave van het christelijke leven?’
Dit interview is de zestiende in een reeks van interviews met bekende opiniemakers in christelijk Nederland. Elke geïnterviewde mag een vraag stellen aan de volgende persoon.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 oktober 2011
RMU Contact | 32 Pagina's