De Reformed Protestant Dutch Church en de „Groote Trek”.

Hoewel ide officiëele naam tegenwoordig niet meer luidt: Dutch Reformed Church, maar kortweg Re^ formed Church, zetten Avij uit kracht der gewoonte gemeenlijk toch nog Idat Dutch voor den naa, m dezer Amerikaansclie Kerk; met die kracht werkt dan misschien ook nog ©en symptoom van naaïi^ ziekte mee, waardoor wijl met voorliefde dien ouden naam weer noemen. Zoo sprak men ook reeds van Dutch Reformed, toen haar naam officieel nog was: The Reformled Protestant D.ntch Ohurdh. Dezen haam droeg zij' in de dagen van den „Grooten Trek", di© tusschen jde jaren '46 en '49 viel. Wij behoeven niet op jden nok van het dale te gaan rijden om met leenige zekerheid te kunnen profeteeren dat de 'centenaxia van deze gebeurtenis in Üe toekomst hier te lande als in Amerika even feestelijk zullen worden gevierd .als pas de Pilgrim-fathersr feesten. Haast de „Halve Maan", waarmede Hendrick Hudson «te rivier die nu zijn naam draagt, opvoer tot het tegenwoordige Albany en „de Mayflower", w.aarmede de Pilgrimfathers den Atlantischen Oceaan overstaken, willen wij den naaini tnoemen, di© minstens evejizeer , als de beide gehoemide door id© historie in herinnering dient te worden gehouden, van de Am©rikaansohe tweemaster „The Southerner", waarmede Dominee Albertus Christiaan van Raalte den 2en October '46 Rotterdam verliet. Reeds waren inden loop van dat jaar vele lamigranten naar Amerika) hem voorgegaan. Met van Raalte en zijh gezin) voeren zeven en veertig landverhuizers. De jidee der verhuizing ging , als een adem' Gods door hel ganscbe land. Uit Noord en Zuid, .Oost en West vertrokken hondeli^en, binnen een paar jaar eenige weinige duizendtallen naar het verre Westen. En hoewel ©r tusschen de tachtiger en negentiger jaren, toen hier, nadat 'de eerste ojjbloei na zeventig was omgeslagen in leen tijid van zeer groote malaise, meer dan 50.000 het vaderland verlieten om een beter bestaan in AmleTika te zoeken, toch is deze eerste trek waaraan slechts vier-a vijfduizend deelnamen, terecht j, de Groote Trek" genoemd. Hij' is baanbrekend. .Dez© eerste heeft den grond klaar geimiaakt, de latere landverhuizers koinden direct ^.Is 't wane beginnen te zaaien en te oogsten. Hijimoet„de Groote Trek" wordien genoemd omdat zij' die daaraan deelnaimein, met niet te bieschrijven moeilijkheden hebben te worstelen gehad. Ze hebben die mogen overwinnen, na de smartelijkste offers jte hebben gtetoracht. D'eze voortrekkers zijh in éénen adem te noemen met de helden, de bannelingen^ de edele kolonisten Idie zich in den loop van ld© zeventiende ©euw hebben gevestigd in het Oosten van de Nieuwe Wereld. Om leiding te geven aan deze beweging giilgen voor en na in de eerste drie jaren een zeven a achttal predikanten mede. Hunne Inamen zijh nu reeds in gezegend© nagedachtenisi onder de „naneven en het late nageslacht."

Uit het vrijie Nederlatnid, dat eens gastvïij'h©idi verleeraide aan allen die om het geloof werden gejaagd, moiesteta deiz© scharen, mleestal gereoruteerd uit de „kleyme luiden", wijfcen, mlede wijl zij belemmerd werden in de vrijte uitorfening van hun godsdienst, ook omldat zij' door de „weldenkende" standen werden geschuwd als paria's en bovenal doordat zij huMie kinderen niet konden „onderwij'zen of helpen onJderwijzen" naai de belofte bij den doop in oprechtheid geidaan. Hoewel er ook van de „gemengde" hoiop met hen medetrokken, was de meerderheid hunner afkomstig uit de kringen ^er Afgescheidenen. Toen heeft ons land van de nijverste, van de mieesit pittige en vrome zijner inwoners zien henentrekken, spoittend hen nawijzende of in ellendig FarJzeïsme hun doen afkeurende. Voor hen was geen plaats in de geliberaliseerde „Vaderlandsche Kerk", maar toch had nog één harer predikanten den moed lom een allermagerst preekje uit te geven onder den titel: De Landverhuizing.' De man was nog wel Ridder der Orde van den Nederlandschen .Leeuw. In het voiorbericht zegt de Eerwaarde: gelijk overal, zoo zijn het ook hier (in het land van Heusden en Altena) bijna uitsluitemldl Afgescheidenen, die tot de landverhuizing eene besliste neiging toonen. Met hel oog op Amerika zegt de ridder van de droeve figuur — Amerika is zóó ver! en die er heen willen, zóó weinig in staat om juist te zienl Ja juist, eerwaarde, en daarom werd een man, een held, wel geen geridderde door den koning, maar die bij' de gratie Gods een ridderziiel bezat, gedrongen om mede uit te varen. Nauwelijks hersteld van een ernstige typhusziekte, of hij openbaarde aan zijn beminden en beminnelijken zwager Brummelkamp, met wien hij werkzaam was tot de opleiding van aanstaande predikanten aan de Theologische School te Arnhem, zijn vast besluit om zelf mede te verhuizen en dat alleen omdat hij' voelde, dat de landverhuizers anders zouden zijn als schapen zonder herd'cr. Een schrijver, die van uit het donker der anonymiteit zijin giftige pijlen afschiet op de Afgescheidenen en het vooral gemunt heeft op Brummelkamp' en Van Raalfce, insinueert^ dat die heeren en miet hen ook nog andere Afgescheiiden dominees, begrijpend© dat het met him actie en gemeenten op nul uitloiopen zou, vreezende dat de stroom' der Scheiding in het zand zou verloopen len verstikken, nu ieen ontkomen zochten naaï Amerika, 't Is tot mindere schande voor .het nage^ slacht van dezen anonymte maar te hopen, dat zijb. naam niet bekend is geworden, anders zou hem nog een plaats moeten worden geruimd onder de laster-en leugenprofeten. Edele motieven dreven de landverhuizers zoowel als hun leiders, toen zij zochten naar een oord detr ontkoming, dat zij als een Pella aanzagen, om' zich er te bergein ten , dage van druk en kwade bejegening.

Ik denk er niet aan om te ontkennen dat ida oeoonomische omstandigheden dier jaren ook het hare hebben bijgedragen, dat mien allea"wege, zoowel hier als in Duitschland, dacht aan verhuizing. Die belastingen waren zoo hoog, be, t werk zoo schaarsclh^ de verdiensten zoo gering, de winter van '44 tot '45, zoio lang 'en zoo bang en de aardappelzlekte werd zoo gevreesd; natuurlijk, dat alles heeft mede den doiorslag gegeven, deed den evenaar door het huisje gaan en de schaal overslaan; maar drukte dan dit alles alleen maar op de Afgescheidenen? Wel behoorden dezen voor het meerendeel tot de meer eenvoudige lagen des volks, doch waren die standen soms niet vertegenwoordigd onder de andere kerkelijke gezindten? Deze vraag te stellen is haat reeds beantwoorden. Nevens de reeds genoemde beweegredenen was er voor deze lieden één hoofdmotief. Menschen die in die dagen van het Nederland op zijn allersmalst, van de liberalisten op hun aller benependst, den moed hadden om zooveel op' zich te nemen, waaraan de anideren met het uiterste tvan hun vinger niet raakten; menschen die spot en hoon wilden dragen om God piaar te mogen dienen naar de behoefte van het nieuwe leven in hen gelegd; menschen die van hun schamel inko*men nog zooveel, wilden afzonderen, Oipdat zij eigen Kerk en leeraar kond^en onderhouden; menschen die voor dat alles menigmaal clandisie en positie er aan moesten geven, omdat de verdraagzame burgers van het toenmalig verdraagzaam volkje van dit land zulke vrome lieden niet vei^dragen kon; menschen, die ook nog hun belastingpenningen pp; moesten brengen, opdat de kinderen van hun vervolgers goedkoop of gratis onderwij!s konden pntvangen; zulke menschen waren riiet van het slajg dat bij de pakken gaat nederzitten, starende naar het Westen, al zuchtende: Amterika is zóó ver voor zulke onontwikkelde en arme mienschen als wij zijn. Neen. Die zoo spraken, die bleven jn het oude Europa. Amierika zou ook niets dan last hebben gehad van deze kleinkinderen van het pruikengeslacht en zij, die enghartige vervolgers, de lijdelijke klagers, zij: zouden in 'tvrijb Amerika niet hebben kunnen aarden. Wie zonden ze daar kunnen vervolgen en met vuil smijten? Dat slag van lieden bleef thuis en las de preekjes of luisteirde naar de redevoeringen yan tien die de lof der verdraagzaamheid vaki die onvelrdraagzaniein zongen. De Afgescheidenen, ziji werden met hun leiders bezield door hoogere beginselen, die hun bedillers niet eens vermoedden, nog' minder verstonden. Hoofdmotief voor den trek was „naar 't Woord Gods te leven m'êt vrijheid van godsdienst, om het kroost op te voeden naar üajt Waond, en om, ' tot zegen te zijin voor het Rijk Gods."

Brummelkamp len Van Raalte, dezte beide geliefden, zwagers, nauw aan elkander verbonden, oniderscheiden van karakter, één van geest en streven, zij wisten van de kerkelijke toestanden in Amerika niet veel. Wie wist hier daaJvan veel af? De zelfgenoegzame „Vaderlandsche Kerk" had het karakter verloren dat voormaals de Classis Amsterdam zoozeer had gesieird.

Brummelkamp en Van Raalte schreven een opien Brief „aan de geloovig-en in de V. S. van N. A." gedateerd, Arnh^em, 1846. Zij' hadden den Koning der Berk lief en vertrouwden van den Heiland dat Hij ook in Amerika had, die .in Hem gelooJden. Die brief zou wel aan zijn adres bezorgd worden! Hij kwam aan zijn adres, want hij werd afgedrukt in de „Christian Intelligencer" van 15 Oct. 1846! Het geroep van deze mannen idrong door tot het oor der nazaten van de eerste kolonisten en vond weerklank o.a. bij een predikant van de „Reformed Protestant Dutch Church." Dr Isaac N. 'Wijckoff te Albany, een minzaam en ijverig leeraar, die reeds in hetzelfde jaar eene vereeniging vormde om Hollandsche lanidverhuizers met raad en daad te steunen. Zoo zouden Afgescheiden emigranten in aanraking komen met de Gereformeerde Kerk van Noord-Amerika.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen