Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De kerk en de sociale kwestie

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De kerk en de sociale kwestie

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

bezien door een niet-theoloog.

IV.

IV. De preek.

Er woirdt heel wat geklaagd over de preek. Er is ook veel over te zeggen. Maar mtet bet badwater goode m, 'en ook nu het kind niet weg.

Zelfs als er door een eenvoudig - en gemoeidelijk m'an wordt gepreekt, is de preek van onbieire'lcenbaren en vruchtbaren invloed. Het Woord des Heereh Heerien wordt gebracht, en dait Woord doet al wat Hem' behaagt, en de Heilige Geest, die het aan de harten heiligt, kan miet z^vakke zO'ndige middelen óók werken.

Ja méér. Op-den Zo'udag wordt de gemeente opgeheven uit het alledaagscjhe, het glawo-ne. Wordt den . geestelijken mensch gieeste'lijk voedsel aangeboden. Wordt de gemeente doo'r het feit leeds van den eeredienst en de preek geroepen de harten opwaarts te heffen. En al denkt de prediker geen lOiogenblik aan het sociale leven en de ontzaggelijke sociale vragen, de beteekenis van het feit, dat de mtenschen bepaald worden bij zuiver geestelijke, eeuwige, he'inlelsche dingen, is onmeetbaar groot.

Hoeveel hooger moet 'hij' niet staan, die — in tegenstelling met duizenden anderen — na ztes dagen telkens weer los wo'rdt getalaafct van de vergankelijke, tijdelijke 'en zichtbare dingen.

Telkens weer, ja, altoos worden er teksten behandeld, waarvan O'Ok-de hoorder, die behoefte heeft aan getroiUwere, volledigere prediking van Gods Woord, de toepassing kan miaken ook voor het sociale leven.

Dus ook al gaat mten op de gewone m'anier door, kan er rij'ke zegen zijh. Maar mj.i. n; oe!t er to'ch wel wat verbeteren. Er is missohien - teveel vrij'heid, zoiodat Gods Woord in zijn geheel niet tot zijn recht ko'mt.

Ter overweging, geef ik daartoiö een serie teksten, waarover ik de laatste twee jaren hoorde preeken.

Ik sla mijn aanteekeningen op bij' de Psalmen en ga dan tot Jeremia, en vervolgens bij Matth-eus tot Johannes.

Ik sla O'ver de teksten, die biji Christelijke feiestdagen of viering ^tan , het H. Avondmaal werden behandeld.

Wanneer men op zijn gemak deze teksten eens nagaat en vergelijkt, vergelijkt O'Ok met wat ik daarna aanstip, zal rneii waarschijnlijk erkennen: °/to van Go'ds Woo'i'd wordt niet gepredikt. (En nu is mijn ervaring, geloof ik, nog niet eens zoo slecht.)

Ps. 28 : 9, Verlos uw volk en zegen uwe erve en weid ze en verhef ze tot in eeuwigheid.

Ps. 46 : 10—12, Die de oorlogen doet ophouden Laat af en weet dat Ik God ben De Ileere der Heirscharen ijs ^et ons ....

Ps. 86 : 11, Leer mij, Heere, uwen weg, ik zal in uwe waarheid wandelen.

Ps. 91 : 2, Die in de schuilplaats des Allerhcogsten is gezeten, z.al vernachten in de schi.iduw des Almaohtigen.

Ps. 121 : 7, De Heere zal u bewaren van alle kwaad, uwe ziel zal Hij bewaren.

Spreuken 28 : 1, De goiddeloozen vlieden waar geen vervolging is, m; a.ar elk rechtvaardige is moedig als een jonge leeuw.

Jesaja 1 : 17, 18, Laat af van kwaad te doen, leert go-ed te doen .... al waren uwei zo-nd-e-n als scharlaken, Ik zal ze maken als witte wol.

Jesaja 43 : 25, Ik ben het die uwe overtr-edingon uitdelg O'm Mijnentwil en Ik gedenk uwe zonden niet. 'C^i^

Jes. 44 : 1—4,

Jes., 54 : 8, In een kleinen toorn heb Ik Mijn aangezicht een o-ogenblik verborgen, m|et eeuwige . goedertierenheid zal Ik Mij uwer ontferm'en.

Jes. 55 : 13, Voor een doom zal een dermeboom, voor een distel een mirteboom' opgaan.

Jes. 60 : 1, Maak u op en wo'rd verlicht, want uw licht ko'mt en de heerlijkheid des Heeren gaat O'vei' u op-.

Jeremia 6 : 16, Staat op de wegen, ziet to'e, vraagt naar de oude paden.

Jer. 9 : 23, Een wijze beroienale zich niet in zijne wijsheid, een sterke niet in zijhe sterkheid, een rijke niet in zij-n rijkdom.

Jer. 12 : 5, Als gij-lo'Opt met de voeligangers, zo'O maken zij u moede, hoe zult gij' u dan mengen m-et de paarden ....

Jer. 18 : 23, Heere, maak geen verzoening over hunne ongerechtigheid.

Jer. 31 : 3, Ik heb u liefgehad met ee'U eeuwige liefde.

Jeremia 31 : 20, Is niet Efraïm mij een dierbare zoon?

En uit het Nieuwe Testamtent: atth. 3:13, Tóen kw.am Jezus ..... "tot Johannes om van hem gedoopt te worden.

Matth. 11 : 2—6, Johannes, in de gevangenis geboord hebbende de werken va.n Christus, , > .. zeide: ijt Gij degene, die komten Z'OU? .v; %iJÉiÉ, ..

Matth. 11:12, En van Johannes '.'.'. T tot nu toe wordt het Konihkrij'k der Hemelen geweld aangedaan.

Matth. 12 : 43, 44, En de onreine geest ... zoekende rust ... zegt ... ik zal wederkeeren ... waar ik ben uitgegaan ...

Matth. 24 : 12, ... ongerechtigheid vej'menigvuldigd .... ZOO' zial de liefde van velen verkouden.

Markus, 9 : 28, 29, ... waarom-hebben wij hem niet kunnen-uitwerpen Nergiens door uitgaan, dan door bidden en vasten.

Lukas 8 ; 40—56, Jaïrus' dochter opgewekt, de kranke vro'uw genezen.

Lukus 9 : 28—36, Verheerlijking op den berg.

Lukas 11 : 21, 22, Sterk gewapende ... zijn hof bewakend ... vrede ... Als een daaro.'vier komt die sterker is dam hij' ... O'verwint ... deelt zijn rO'Of uit..

Lukas 12 : 32—34, Vrees niet, klein kuddeken waar uw schat is, zal ook uw hart zijn.

Lukas 15 : 11—32, Gelijkenis van de twee broeders.

Lukas 16:10—13, ... Getrouw in .'tminste ... óók in 't gro'Ote den onrechtvaardigen Mammon God. dienen en den Mammon ...

Lukas 17 : 32, Gedenkt aan de vröiuw van Lot. Lukas 18 ; 8b, De Zoon des menschen als Hij komt, zal Hij ook geloof vinden?

Jo-h. 3 : 14, Gelijk Mozes de slang heeft verhoogd

Joh. 5 : 39, Onderzoekt de Sahrift ... die zijn hel, die van niij' getuigen.

Joh. 8 : 1—11, Jezus en de overspelige vro'UW.

Jch. 19 : 39, Nioodemus ... die des nachts kwam ... kwam' ook ...

Prachtige Go-d-verheer lijk en de pr'Odikaties zijn er over vele der genoietade sohriftuurplaatsen gehouden, maar vindt mten niet, dat over 't geheel 'geinO'inien de teksten, zoioals ze nu bi| elkaar zijn, te weinig den voüHeai velelkleurigen rijkdom des Wo'ords — óók voor het sociale leven — doen uitkomen?

De catechismus-prediking, daarvan kan veel gO'ods, maar ook veel minder goeds gezegd. Men krijgt wel eens 't gevoel: raak't men niet uitgep-reekt O'ver de stof, die ieder jaar weer woïdt behandeld? Kan men wel in gemoede blijven volhouden wat men in 1619 heeft gezegd ? Aandachtige hoorders, die 15, 20, 25 jaar en langer jaar in jaar uit het hoorden betwijfelen het; zou de prediker het zelf O'ok na zooveel jaren niet doen ?

Er kan O'.m. bij de wet en het gebed veel

blijken van het sociaal gevoel en inzicM der p-redikanten. Maar het schijnl, dat het kerkgaande publiek in het algemeen voldaan is met de cat.-prediking, zoioals ze is.

Over het algemeen geloof ik, dat onzs preeken te veel een gem'oadelijk-stichtelijk karaktei' dragen en te veel op' beitgeen o-rriho-og en binnen is en te weinig op hetgeen om] o-ns heen is, gericbit zijn, terwijl de H. S. daar ook veel van zegt. Er zijn Oiok predikanten, die als regel leerstellige preeken geven en beginselen preeken, hunne preeken hebben m.i. groo'fcefce' waarde vooj' het socaale leven.

Het noemen van enkele beginstelen, die met het sociale leven verband houden, maakt dat duidelijk: We hebben een God, die hoog boven alles is verheven, alles doorschouwt en het recht liefheeft. — We gelooven in een Scihepper, die alles wat i s, daar stelde en wellen gaf, die niet straffeloos worden overtreden, ook niet in de samenleving. — Er is zonde in de wereld ingekomen en de zonde heeft alles ontwricihl, den mcnsch verdorven (en de liberaal heeft dan ongelijk als hij de vrije mededinging baseert op' den goeden mensch). We hebben een Heiland, die voor ons leed en stierf en zich met overgevende liefde gaD aan zijn volk. Volgt Hem na.

Wij zijii allen brosders, we moeten onzfen naaste liefhebben als ons zelven. We hebben ziel en lichaam, dus stoffeKjke en geestelijke dingen hebben beide waarde. De leer der verantwoordelijkheid — der .voiorzienigheid — der uitverkiezing — enz. enz.

Zoowel dus de gem!oedelijk-stichtelijfce', als de leerstellige en zedekundige preek kan groote beteekenis hebben en heeft ze ook.

Maar, indien men het woord, dat een zeer hooggeaciht professoT — in ons land en in onze kerken — mij schreef voor enkele jaren, wil loochenstraffen, n.l.: „dat de kerk bijna altoos te laat en achteraan komt", dan zal de invloed van de predikinig grooter moeten worden. Die preek moet meer nog dan reeds geschiedt naar de behoefte van onzen tijd worden ingericihl.

Het Iets en op' de teekenen der tijden is zeker niet het minst door de geschiedenis der laatste zeven jaren gebiedend noodzalcelijk gewo-rden. Ook het sociale vraagstuk is van gedaante veranderd, en is veel grooter nog van omvang en beteekenis dan voor 1914.

Er moet, zegt zoowel Dr Slotemaker de Bruine als Dr De M o o r en D r D ij k, meer volledige, meer getrouwe prediking zijn.

Ik ken een predikant, die bij anderen vergeleken zeer sociaal aangelegd is, en die de verzuchting slaakte: „Het helpit je niets, wat je ook preekt, •de mensc'hen blijven dezelfde, ze vinden heè mooi en ze doen het niet."

Dit kan geestelijke doiodigheid zijn, maar ook kan 't het gevolg zijn van hel feit, .dat die predikeide dingen niet voldoende bij hun naam noemt en een lijntrekker geen lijntrekker, en 'n uitbuitend patro'On geen dief durft noemen. Misschien durft niemand meer den rijken het wee u van Jesaja, het welaan, gij rijken, van Jacobus toe te roepen en met ronde woorden den arbeiders te vragen: zijt ge wel arm van geest. Zeker, er komen dan wel moeilijkheden, maar dat mag geen reden zijn tot minder getrouw preeken.

Indien men mij vraagt naar 'n poisitief antwoord op de vraag: „hoe moet het dan? " dan wil ik zeggen: Laat men-beginnen te preeken over Genesis 1 en eindigen bij Openbaringen 22.

Laten onze predikanten het voorbeeld van Calvijn zich voor oogen stellen. Welke schatten zouden er dan eiken Zondag weer uit de goddelijke goudmijn komen. Laat men zich dan ook niet steeds laten verleiden, telkens oen heel hoofdstuk te behandelen. Laat er overleg komen tusschen predikers, als ze elkaar opvolgen of vervangen. ('tZal wel bezwaar opleveren, en misscjiien zelfs zijn de mensciien er niet geheel rijp voor, maar wat is billijker vraag dan: Ach dominee, leer ons geheel Gods Woord verstaan en waardeeren!)

Als ik denk aan de vervoilgstoffen, die ik in den Joop v£in 'n tien jaren hoorde behandelen uit Genesis, Ruth, Job, Amos, Colossenzer brief en Openbaringen, dan kan ik niet anders dan de verzuchting slaken: ach, deed men "'t maar altoos zóó. (Ook al ware men niet altoos overtuigd, dat men er uit haalde wat er in' zat.)

Sla maar eens een kleine concordantie op over de belangrijke zaken in den Bijbel voorkomend, en van. waarde voor het sociale lieven.

De schepping — de mensclh naar Gods beeld geschapen — de sabbat — de hol van Eden — de vrouw — het huwelijk — de ziondeval — de zondvloed — Noach, verbond — spraakverwarring — Joizef's geschiedenis in Egypte — Israël in de woestijn — het manna — Jelhro bij' Mozes — wetten over vrijheid en naas'tenlielde — wetten over den eigendom — Sabbaith en jubeljaar — zegen en vloek — sociale wetten — huwelijkswetgeving — Israël als heilig volk — over de ai'men — de slaven — de öerstelingen van het vee — rechten en plicihilen des konings — verplaatsen der landsgrenzen — wetten over de samenleving — verdeeiling van hiet land Kanaan.

Leerrijke episo'den uit den richtertijd. Prachtige stukken in het boek Rulh.

Vele schoone en leerzamie momenten uit DSLvids en Salome's regeering en uit die der andere koningen.

Schitterende passages in Job.

Mooie stukken mt vele psalmen. R.ijkdoan van wij'ze lessen in Spreuken en Prediker.

Om van de profeten, 's Heilands riedenen, de brieven maar te zwijgen.

En nu wees ik nog maar zoO' hier en daar wat aan

Zeker ben ik er van, dat 'n „vakman" het anders en vollediger zou hebben .behandeld dan ik het deed.Toch moet ik nu afstappen van dit punt.

Dit artikel werd u aangeboden door: Vrije Universiteit Amsterdam

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 27 januari 1922

De Reformatie | 8 Pagina's

De kerk en de sociale kwestie

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 27 januari 1922

De Reformatie | 8 Pagina's