Socialisatie of Bedrijfsorganisatie.

VII.

In zijn uitnemtend artikel over „D^e stand van bet sooialisatie-vraag stuk (opgenomen in „Stemmen des , Tijds"), merkt Mr Gerbrandy terecht op: „Er bestaat in onzen kring een neiging om de socialistische productie te veroordeelen op bet simpele feit, dat zij den particulieren eigendom', het privaat bezit, niet erkent. Van Roomscbe zijde is dit ook gedaan idoor 'M r V a n S c b a i k in, en door Prof. J. , D'. Aengenent buiten de Kalmer. Een beroep op 'T (holm ais van A'quinoi, Piaus LI e o XIII en Pi us X steunde dit betoog; de privaateigendom is onschendbaar, ze is onaantastbaar natuurrecht. Mij komt deze bestrijding der socialisatie al te leenvoudig voor". Het bevreemdt mij dan ook niet, dat M^' Gerbrandy in zijn referaat dit argu--'ment geheel en al laat liggen. Hij beroept zich niet op de Schrift.' Hij grondt zijn bestrijding" niet op de grondstellin, g: bet privaat-bezit is goddelijke .ordinantie, maar hij laat zich over deze principiëele quaestie niet [uit. Hij voert tegen bet socialisatiestreven andere, en door mij genoemde, bezwaren aan, die ten deele ook' op geestelij'k terrein liggen, docb' over bet algemeen practisch van aard zijn. M. i. is deze metbode juist. Ik moet b'em ten volle toestemtoen, wanneer 'bij in bovengemeld •artikel uitspreekt, dat door schriftuurlijk onderzoek niet bewezen is, dat naar gereformeerd belijden, privaat-bezit in aeternum moet gehandhaafd > vorden, „Eerlijk oordeelend", zoO' zegt hij verder, „mogen wij bij dezen stand van zaken niet verder gaan, dan deze vraag als vraag' op zichzelf open te laten en dit punt problematiek te stellen. Hier komt bij, dat een beantwoording dezer vraag brengt tot uitgebreid [historisch onderzo-efc, daar alleen in dien weg de rechtskundige relatie van den mensch' tot den grond en de produktiemiddelen, immers bij de onderscheidene cultuurvolken (Romeinscb tegenover Germiaiansdb 'recht) zoo' verbazend verschillend, , te begrijpen valt".

Aan dit laatste waag ik taij niet. Laten onze economen dit eens ter band nemen!

Wat zou bet kostelijk zijn, wanneer Mr Gertoandy zelf zich' tot deze belangrijke studie zette, en ons verrijkte met een grondige beschouwing van den eigendom. We hebben c!hristelijk-economiscbe voorlichting meer dan noodig, en we verwachten toch niet te veel, wanneer we uitzien, of onze Vrije Universiteit niet jbet licb't in dezen ontsteekt. Wat ik in deze artikelen wil doen, is niets anders, dan eenvoudig na te , gaan, welken weg: ons de Heilige Scbrift wijst, en of privaat dan wel comta'unaal bezit ons igeboden is.

De Rootascben zijn toet deze vraag spoedig klaar.

Een bbnner, de bekende socioloog van Warmond, Pïof. Aengenent, verdediigt in zijn „IJ e e r b o'.e k der Sociologie" deze stelling', dat de privaateigendom is |Overeenkom'stig het natuurrecht. Het privaat-bezit is niet alleen een rechtvaardige instelling, maar ook een noodzak'elij'ke, en dat niet Alleen om' redenen va, n economischen aard, doch otadat het natuurrecht zulks eiscbt. De natuur, het wezen va, n den mensch eiscbt den privaat-eigen^ en orn dit te bewijzen, beroept de booigleera, ar op de encycliek Van Leo XIII Rerum' novarum'. Daarin wordt de noodzakelijkbeid van privaat-bezit betoogd op de volgende gronden: lo. De mensch,

die eea redelijk wezen is, mag zijn leven volgens zijn natuur inrichten. Welnu, die redelijke natuur zegt, dat jhij ooit voor de toekomst moet zorgen, < 3n daaruit vloeit voort, dat hij zich goederen blijvend mag toeëigenen. 2o. D> e mensch' heeft recht op de vruchten van den arbeid. Daar hij aan de ontginning van den grond geestelijken arbeid en lichamelijke krachten besteedt, maakt hij zich daardoor het bebouwde deel tot eigendom; daarop drukt [hij als Bbet ware den stempel van zijn persoon, zoodat hjet "volgens alle reciht betaamt, dat hij het door hem (bebouwde land voortaan in eigendom bezitte, en het niemand geoorloofd zij zijn recht te schenden. En ten 3o. Het recjht vian privaatbezit vloeit voort (uit ihet ifeit, da, t de mensch is een maatschappelijk wezen. Hij is niet alleen verplicht voor zicih, maar ook voor zijn kinderen te zorgen. Dus mag hij zich de haiddelen toeëigenen, die daarvoor noodig zijn (blz. 419, 420).

Maar ingevoerd ? heeft God nu den privaten eigendom

Heeft Hij niet de aarde aan alle menschen gegeven ?

Zeker, en door God is geen verdeeling gemaakt, maar dit is geen belemlmering. Wanneer blijkt uit de natuur der menschen, dat zij gerechtigd zijn tot privaatbezit, «n dit is boven aangetoond, dan is het ifeit, dat God geen verdeeling maakte, geen belemmering. Want ide natuur des menschen is ook door God gemaakt. Welnu, die natuur drijft hem' tot verdeeling; dus heeft God verdeeling gewild. En ten tweede, ook na de verdeeling blijft het waar, dat de aarde behooTt aan alle menschen, want allen trekken daaruit ten slotte hun voedsel. „Geen sterveling of hij wordt door hetgeen de gïond oplevert gevoed. Wie zonder bezitting is, heeft daarvoor zijn arbeid" (blz. 421, 422).

Een tweede stelling, welke door Prof. Aengeniont wordt Verdedigd, is, dat de privaat-eigendom, ook van produktie-middelen, een eisch is van het natuurrecht; en jhij voert daarvoor eerst de volgende drie redenen |aan, die ontleend zijn aan de bekende Encycliek van tpaus Leo XIII. lo. Talent en vlijt zouden hun prikkel missen, en aldus zouden de bronnen van rijkdom en welvaart geheel opdrogen. 2o. Duidelijk blijkt, welk een harde en. hatelijke slavernij voor 'de burgers het gevolg zou zijn, indien een collectief eigendom werd ingevoerd, m. a. w. van een ordelijke samenleving kan geen' spralce zijn. 3o. De deur zou opengezet worden voor onderlingen" nijd, wangunst en tweedracht; m.a.w. privaateigendom is noodzakelijk' tot behoud van vrede in de maatseha> ppij. Deze drie argumenten, zegt Prof. Aengenent zijn onmiddellijk van economischen aard. Im'mers een goede en bloeiende leconomie, idit is de kern der redeneering, is niet 'mogelijk zonder privaatbezit. Maar de diepste grond dier arigu'menten is g'elegen in de menschelijk'e natuur. Omdat de matuur van 'den mensch zoo is, kan het privaatbezit niet ontbrekien, en wanneer toen de dingen maar beschouwt in betrekking tof de menschelijke natuur, zooals deze nu eentaaal feitelijk is na den zondeval, dan blijkt, dat, dat privaateigendom noodzakelijk is fblz. 422—429).

Prof. Aengenent zegt hier dingen van veel gewicht.

Hij brengt Jiet privaatbezit in verband met den zondeval, en jhij verklaart zulks nader, door een uitspraak van Thomas van Aquino aan te halen. Tkomas zegt namelijk, dat, wanneer Adam en Eva niet gezondigd hadden, de menschen wel het recht zouden gehad hebben om privaatbezit in te voereii, want dit recht steunt op; het feit, dat de mensch een redelijk wezen is; maar dat de invoering ervan dan niet noodzakelijk zou zijn geweest. Men zegt dan ook, dat de privaateigendom niet absoluut, 'maar hypothetisch noodzakelijk is, n.l. in de veronderstelling van den gevallen toestand der menschen. Hieruit blijkt, dat iCoUectief bezit ook recht van bestaan heeft. Want wanneer som'mige personen, zooals kloosterlingen, de onvolmaak'thieden der menschelijke natuur door him voortdiirend streven naar heiligheid trachten te onderdrukken, dan is collectief bezit tot op zekere hoogte mogelijk!. Privaatbezit im'miers Volgt lüet ^.bsoluut uit de natuur der dingen, toaar alleen in zoover dit voor een geordende samenleving noodig is. Welnu, de bedorvenheid der menschelijke natuur eischt privaatbezit wel als regel en als heersohenden vorm; doch als uitzondering kan daarnaast ook collectief bezit bestaan (blz (blz. 430, 431).

Dit standpunt is m. i. van tweeslachfigheid niet vrij.

Eerst wordt hetoogd, dat het privaatbezit onaantastbaar natuurrecht is, en dus een eisch is van de mienschelijke natuur, maar als h'et er op aankomt de oonsequenties uit deze thtese te trekken, keert Rome op haar schreden terug-Zij beweert dan, dat de •privaateigendom alleen noodzakelijk is ih de veronderstelling van den gevallen toestand van den mensch, en acht het privaatbezit dus noodzakelijk' om der zonde wil. Do-ch' dit is iets anders dan wat in de eerste stelling opgesloten ligt. Wat , uit het natuurrecht voortvloeit is voor mij scheppingsordinantie, die ook zonder de zonde van Icracht is, en wanneer men beweert, dat de privaateigendom een eisch is van het wezen van den mensch, mag imen later die bewering niet verzwakken, door de noodzakelijkheid 'n gevolg van de zonde te noemen. Echter, de room'schie opvatting is wel 'verklaarbaar. Eenerzijds keert zij zich' met alle kracht tegen alle socialistisch en comlmunistisch streven, doch'iaan den anderen kant moet zij het cdmmuiiaal bezit in de kloosters verdedigen. En vandaar de tweeheid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen