DE VRIJMETSELARIJ.

II.

(N aa.m_, Ges.chi^edenis, Verbreiding.^

Ons tweede artit& l zal nu over de geschiedenis der Loge handelen. Voomamelijld ten minste'. Haar verborgen oorsprongen liggen misschien-yer, in het duister verleden, in de geheime genootschappen en O'ude Mysteriën van Indië, China, Japan, Egypte, Griefeenland, Rome enz. verscholen. Maax haar eigenlijke geschiedenis vangt to«h eerst aan in de 17e eeuw, toen zij zich, voor zodver wij konden nagaan, in Engeland en Duitschlaud uit de M i d d e 1 e é u w s c h e b o u w-e n metselaarsgilden heeft ontwikkeld.

Vand.aiar al aanstonds haar naam: Vrijmetselaars-orde, Vrijmetselaaxs-bond, Vrijmetselaa, rs-loge, Vrijmetselarij.

Deze woorden leiden ons terug naar de tijden , toen de bouwkunst bloeide. Ook de kerkeigke bouwkunst. Denk maar aan. den Byzantijnschen, den Romaanschen, en den daaruit ontwikkelden Gothischen bouwstijl. De eerste steenhouwers en bouwmeesters nu kwamen uit de kloosters. Langzamerhand vormden zich bouwhutten van v r ij e m e t-selaars, die zich in de bouwkunst oefenden en deze steeds hooger trachtten op te voeren. x\.an deze ongeordende, vrije metselaars en steenhouwers (Steinmetzen), schijnt de naam Vrijmetselarij ontleend te zijn. Zij' hadden zich niet aan een bepaald bouwgilde aangesloten, maar trokken van land tot land en vormden onder de opperste leiding van den hoofdzetel, bijv. in Straatsburg, een uitgebreide organisatie. Vooral ook' in Engeland ontwikkelde zich het instituut der bouwvereenigingen zeer. Het kwam er na den geweldigen brand van Londen in 1666 zelfs tot een nieuwe opleving.

De naam Vrij-metselarij, in het Engelsch masonry, d.i. metselwerk, en vandaar vrij-metselarij, van mason, d.i. metselaar, is dan oo'fc algemeen verbreid. Lessing geeft echter een andere afleiding. Hij zegt, dat het niet van een Engelsch, maai' van een oud-Duitsch woord m a s e, d.i. tafel, afkomstig, en dus niet masonry, d.i. vrijmetselarij, maar masoney, d.i. taielgezelschap, beteekende. Alleen door een misverstand zou er later masonry van gemaaikt zijn. En wel toen er zulk een tafelgezelschap vergaderde' in Londen, dicht bij de St.-Pauluskerk, waarvan de bO'Uwmeester van die kerk, Christoph Wren, ook lid was. Het Engelsche volk, dat de beteekenis van het oorspronkelijke woord vergeten was, zou dit gezelscha.p in plaats van masoney, tafelgezelschap, m a-sonry, dus een genootschap van bouwmeesters, genoemd hebben. En deze Christoph "Wren zou dan de stichter of schep'per \.si!a. de latere Vrijmetselarij zijn, die zich niet meer met de bouwkunde bezig hield, maar de speculatieve waarheden tot welzijn der menschheid beoefende. Dit is wel aardig gevonden. Maar of het historisch werkelijk zoo gegaan is, betwijfelen wij zeer. De werken, - die wij over de Vrijmetselarij lazen, geven de gewone afleiding van het Engelsche mason, nietselaiij, en vandaar masonry, d.i. vrijmetselarij en brengen dien naam in verband met de Dietselaarsgenootschappen in Engeland en Duitschland.

De plaatselijke vèreenigingen noemt men orde, 0^ bond, of loge, of broederschap der vrijmetselaars. Vereenigen zich verschillende plaatselijke bonden tot een gemeenschappelijken bond, dan spreekt men van een bond van Grootlog es, die werkt onder één hoofdbestuur.

De_ eigenlijke geschiedenis der Vrijmetselarij vangt aan in de 17e eeuw. Wij bedoelen niet van de metselaarsbonden, ma, aï van de moderne V r ij m e t s e 1 a r ij, die zich naar de bonden ingericht en genoemd heeft. Want die twee begrippen moeten duidelijk onderscheiden worden.

De oorspronk'elijke vrije metselaarsvereenigingen oefenden zich in de bouwkunst en waren 'das schier uitsluitend werkmansvereenigingen. Maar langzamerhand lieten zij hun uitsluitend werkmanskarakter los en werden ook niet-metselaars a, ls leden opgenomen. Er had dus een hervorming plaats van „werkdadige" tot „bespiegelende" Vrijmetselarij. Verschillende werken over de mysti^ak hadden daarop groeten invloed. De vereenigingen beoefenden niet meer uitsluitend of voornamelijk' de bouwkunst, maar legden zich toe op de oprichting van den „eenen, onzichtbaxen, eeuwigen tempel van ha.rt en geweten". In 1663 reeds werd er in een algemeene vergadering van metselaars besloten den ouden catechismus te herzien en nieuwe statuten aan te nemen. En to'en nu, na, den herbouw van Londen en na de voltooiing van de monumentale St.-Plaulusk'erk, de meeste van die bouwgezelschap'pen uiteengingen, Inleven er vier over, die zich op 2-1 Juni 1717 tot een Groote Loge vereenigden en van de werkdadige metselarij afstand deden, om zich uitsluitend toe te leggen op den' bouw van deii get5.-.i, elijken tempel der ware humaniteit in het menschelijk hart. Dit was het werk van Dr James iVnderson, p'redikant bij de Schótsche Presbyterische Kerk, die in 1723 de „Grondwetten der Vrijmetselarij" samenstelde, welke tot nu toe nog als basis bij de 'Groot-Loge van Engeland in gebruik zijn. Van uit Engeland heeft zij zich verbreid over Ierland en Schotland tot ver in de Engelsche koloniën toe. Zoodat H. J. van G ink el in de Theosofische Bibliotheek 2e Serie, no. 8, blz. 12, yan den groei der beweging sinds 1727 het volgende overzicht gaf:

„Er bestaan nu (dat was dan in 1905, zoodat er sinds nog wel enkele Loges zullen bijgekomen zijn, J.), 2435 Loges in de bo'cken der Groot-Loge, waaivan er 538 in Londen zijn, 1-111 in het land, en 486 in de koloniën en vreemde landen. Azië heeft ongeveer 150 Loges, Bengalië 48, Bombay 22, Burma 11, M, adra, s 27, en Pli)ijab 24. Het is. moeilijk' om met zekerheid het aantal Broeders op te geven, die tot de Groot-Loge behooren; maax in Engeland alleen zijn er over de 200.000".

In Frankrijk werd van uit Engeland in 1725 de eerste Loge gesticht te Hurre's Tavern, door Lord Charles Eadcliffe. Eerst onder den adel, maax later onder de middenklassen. Van 1725 tot 1796, dus vóór de revolutie, waxen er in Fxankrijk twee voorname Gxoot-Loges, de „Grande Loge Nationale", latex „Gxand-Oxient", en de „Grand Loge de France"; en daarnaast bestonden nog een massa losse orden. Deze twee Groot-Loges zijn in 1799, na den revolutie-storm, vereenigd tot één Gróot-Loge, die in 1801 nieuwe Algemeene Voorschriften kreeg. Twee dingen zijn in de Fransche Vrijmetselarij van belang: Ie. dat in 1877 het geloof in het bestaan van God ©n van de o^nsterfelijkheid uit het eerste axtikel geschxapt wexd; en 2e. dat één dex Loges, „Les Libxes Penseurs" O'p voorstel van zeven mees ter-Vxij metselaars besloot, ook' ©en vrouw op te nemen, en wel de talentvol!© Fransche schrijfster, mej. Maria Dexaismes, wat later ook) in Italië en in Spanje navolging vond, terwijl de vrouwen in andere landen uitgesloten zijn.

Wij gaan verder haar geschiedenis in Amerika, Duitschlaxid, Rusland, enz. voorbij, omdat zij voor ons van minder belang is, en wijzen jilleen nog op die van ons eigen land.

De eerste orde in Nederland is blijkbaar in 1731 van uit Engeland, in Den Haag gesticht. Spoedig ook in Amsterdam. Die in Den Haag nam in 1749 den naam van L'Union Royale aan, deed veel voor de uitbreiding dex oxde en xiep in 1756 veertien Hollandsche Loges samen tot de „Groot Nationale Loge de; ! Vexeenigde Nederlanden", wier eerste grootmeester Br. van Aersen Beyeren was. Van groot belang is de verdere geschiedenis der Vrijmetselarij in Nederland niet. Volgens opgave in 1904 telde het Groot-Oosten in Nederland bimieu haar rechtsgebied 93 Loges, waarvan 23 in Zuid-Af ri'ka en 17 in de Koloniën Het aantal leden werd toenmaals op 4269 geschat, maar zal sindsdien vermoedelijk wel enkele honderden meer zijn.

Ten slotte geven wij nog enkele opmerkingen over de verbreiding der Vrijmetselarij, O'fn dit korte ovexzicht te besluiten. Wij ontleenen dit aan de mededeelingen van Mr J. H. Caxpentiex Alting, Hoogleexaax te Leiden, in „Kerken Secte" vand915, Serie VI, no. 8.

Van één algemeene organisatie over heel de wereld, schrijft hij, is er geen sprake. Elke Staat heeft doorgaans één oxganisatie, die den na, ani van Gioot-Loge of Gxoot-Oosten, enkele malen ook die van Opp'orraad draagt. Op dien regel bestaan • echter vele uitzonderingen. In Berlijn zetelen drie Gi-oot-Loges, en bovendien nog een te B'rankfort a. M.; in Frankrijk twee (zetel Parijs); in de drie deelen van Groot-Brittannië (Engeltmd, Schotland en Ierland), zetelen in elk', deel een Groot-Loge; zoo ook in eiken Staat van Noord-Amerika; en evenzoo in Nederland en Zuid-Afrika; enz. In tweeEuro-•peesche Staten, n.l. in Rusland en Oostenrijk, zijn de Loges verboden.

Volgens het Jaarboek van het Bernsche Bureau Internationaal de relations maconniques voor 1914, telde de orde over heel de wereld medio 1913 samen 23.182 Loges, met 110 grootmachten en een aantal leden van 2.095.627. Dr W. Zuidema schreef in 1910 in „Pro en Contra": „Het atmtal Vrijmetselaren over de geheele aarde wordt verschillend O'pgegeven, van 1.800.000 tot 2.100.000, maar zeker is, dat meer dan de helft in de Vexeenigde Staten van Nooxd-Amerika verblijf houdt".

Opmerkelijk is nog, dat de Vrijmetselarij' zich meest in de Germaansch-Protestantsche en minder in de Roomsche landen verbreid heeft. De Roomsche kerk heeft er meermalen den strijd tegen aangebonden. Paus Glementinus XII sprak in 1738 zelfs den banvloek uit over ieder, die lid der Broederschap' was. Vanwaar die vijandschap? Omdat de Roomsche kerk de alleen-zaligmakende kerk wil zijn, en de Vrijmetselarij dat uitsluitend karalcter dier kerk niet wil erkennen en zich, zooal niet tegen het Christendom zelf, toch tegen den Roomschen vorm van het Chxistendom k'eext.

Maar zoo komen wij tof de vraag, hoe de Vrijmetselarij is ingericht en wat zij eigenlij'k' bedoelt. Diaaxovex echtei een volgend artikel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen