Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

HET EVANGELIE VAN JOHANNES.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

HET EVANGELIE VAN JOHANNES.

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Inhoud van het eerste artikel: Heden is er veel belangstelling in de Evangeliën. De kritiek ontkent, dat de apostel Johannes de-schrijver is. Blijkens-het vierde Evangelie zelf echter is de schrijver een Jood, een ooggetuige, de lirvclingsdiscipel, die geen ander ka, n zijn dan Johannes, die op hoogen leeftijd te Efeze stierf. Inhoud van het tweede artikel: In vorm , en inhoud verschilt het vierde Evangelie zeer \-an de eerste drie. Veel slaat het over. Het haast zich naar het, einde. Het teekent Jezus als het Paaschlam en stelt ons in staat, den duur van 's Heeren arbeid te bepalen.

III.

Reeds in het vorige artikel werd .gewezen op de groote plaats, die in het. vierde Evangelie de redenen van Jezns innenien. Tegenover de daden des Heeren nemen ze verreweg het grootste deel van het Evangelie in beslag. Juist andersoni-, , ; .als; -.in-, de Synoptische Evangeliën.

Ook in de Synoptische Evangeliën komen enkele groote redevoeringen voor, die de Heere Christus heeft gehouden. Zoo h.v. de bergrede. D'e rede, die Hij uitsprak, toen Hij de twaalf apostelen uitzond. Reeds dat feit moet er van terughouden, het onderscheid in de redenen des Heeren tus-. schen Johannes eri de eerste Evangeliën absoluut te maken.

Maar over het algemeen vertoonen de woorden des Heeren, zooals zfe ons in de Synoptische Evangeliën zijn benoemd, een geheel anderen vorm. Gewoonlijk hooren wij den Heere spreken in korte spreuken en puntige vergelijkingen. Een •\vonder, een vraag, een aanmerking geeft Hem aanleiding tot een kort wederwoord.

Een zeker Schriftgeleerde k'wam tot Hem met het besliste woord: ^, Meester, ik zal ü volgen, waar Gij ook heengaat". En het korte antwoord opi zulk een veelbeteekenend woord is: „De vossen hebben holen, en de vogelen des hemels nesten, maar de Zoon des menschen heeft niet, waar Hij het hoofd nederlegge".

Tot een ander, die eerst zijn vader .wilde begraven, kwam slechts het korte bevel: „Volg Mij, en laat de dooden hun dooden begraven".

Zoo krijgen we ^en indruk, dat de Heere wel soms een rede hield, maar in den regel slechts in korte gezegden sprak. Vooral het Evangelie; .y^ Marcus laat dit zien. .SpSïSClï

Hoe geheel anders echter is het bij' Johannes. Gelijk reeds eerder is opgemerkt, zijn verschillende feiten, vooral de wonderen, aanleiding voor lange gesprekken en groote redevoeringen. Nicodemus kwam des nachts tot Jezus. Hij' werd ni^t met een korte opmerking beantwoord, zooaJs de beide bovengenoemden, maar de Heere begon in een lang antwoord te spreken over de wedergeboorte. Met de Samaritaansche vrouw hield Hij een lang gesprek over den komenden Messias. De spijziging der vijfduizend gai aanleiding tot de rede in de synagoge te Kiapernaüm over het levende brood.

Het wekke geen bevreemding, dat in dit karakter der redenen van Jezus bij Johannes de hedendaagsche Schriftkritiek een wapen heeft gezocht ter bestrijding van de echtheid van het vierde Evangelie. Zij oordeelt, dat een en dezelfde Jezlis niet soms gesproken kan hebben zóó, als de Synoptische Evangeliën verhalen, èn dan weer zóó, als Johannes mededeelt. Zooals-Jülicher, een bekend D'uitsch Nieuw-testamenticus, oordeelt: „Men kan slechts kiezen, het historisch geloofwaardige bij Johannes óf in de. Synoptische Evangeliën te vinden. Een Jezus, die afwisselend op.de wijze van Matth. 5—7 en op , die van Joh. 14—16 predikte, is een psychologische onmogelijkheid".

Nu is echter reeds opgemerkt, dat het 'onderscheid tusschen Jezus' woorden in de. eerste drie Evangeliën en bij Johannes niet te scherp mag worden doorgevoerd. Ook daar vinden we lange redevoeringen. En ook hier, b.v., in het slot van hfdst. 1, korte gezegden, geheel in den trant der Synoptische woorden.

Maar ook afgedacht daa.rvan is het onderscheid in de woorden des, ' Heereu in de Synoptische Evangeliën en bij Johannes zeer goed verklaarb^ax uit de doorgaans geheel andere omstandigheden, waaronder de Heere-sprak in de; door Johannes meegedeelde redenen.

In de SynoptiscËe'E^aflgeli'ën"ls'-Eest'"tra Jezus' werkzaamheid in den regel Gal'ilea. Judéa en Jeruzalem staan daar geheel opi den achtergrond. Eerst tegen het laatste Piaaschfeest hooren we, dat de Heere naar Jeruzalem gaat. In het vierde Evangelie echter is het juist andersom. Gelijk reeds is opgemerkt, is daar de werkzaamheid in Gahlea zoo goed als geheel weggelaten.-

Dit onderscheid nu verklaart reeds zeer goed het verschil in de redenen: In Galilea vond de Heere meer het eenvoudige volk, dat, gebogen onder de inzettingen der Schriftgeleerden, snakte naar verlossing. Daar, onder den blauwen hemel, in de lachende - natuur, onder de kinderen der natuur, daar hoorde frissche pimtige taal. Daar waren rondom de. beelden voor het grijpen, waarin de Heere Zijn gelijkenissen gesproken heeft.

Maar niet altijd is het zoo geweest. In Judea en vooral in Jeruzalem kwam Jezus in aanraking met het officiëele Jodendom, met de Schriftgeleerden, met Israels theologen. En daar was Hij in de groote stad met haar , drukke gewoel en haar gansch andere toestanden. Daar ontmoette Hij de fijne beschaving en de deftige aristocratie. Diaar maakte Hij' 'kennis' niet zoozteer als in Galilea met de vragen naar brood en kleeding, als met de groote nationale en religieuze "strijdvragen van den tijd.

Wien baart het dan nog verwondering, dat de Heiland daar geheel anders sprak dan Hij' in Galilea deed? De bewoner van een Geldersch dorp heeft andere vragen en spreekt andere taal dan een burger van Amsterdam. En een predikant, die van dat • dorp naaf de hoofdstad vertrekt, zal ook in zijn prediking, zelfs in zïjii beeldspraak, zich aan de verandere omstandigheden aan moeten passen. Zou dan Christus, de groote zieleherder het niet doen?

Ook hierin is het openbaar geworden, dat onze Heiland niet aan een bepaalde „klasse" behoort, maar aan alle standen en tijden — dat is de universaliteit van het Christendom.

Het eigenaardige van het Johannes-Evangelie concentreert zich in den persoon van Jezus. Christus is de centrale inhoud der H. Schrift. Overal wordt Hij van een bizondere. zijde geteekend. In de Synoptische Evangeliën treedt Hij ons tegemoet als de Heiland, de Ontfermer, die gezonden is om I te verbi]aide.n, > h^; .g©bjok^^^ de gebondenen los te maken. Daar is Hij ten voeten uit geteekend als de Christus Consolator.

Johannes evenwel laat meer van andere zijde het licht op Hem vallen. Hij legt nadruk vooral op de Godheid van Jezus. Hoe majestueus is reeds de aanvang: „In den beginne was het Woord, en het Woord was bij God, en het Woord was Grod". Onophoudelijk wordt-in het vierde Evangelie verzekerd, dat Jezus van boven gekomen is, dat Hij door den Vader gezonden is.

Nu is echter de conclusie ongewettigd, dat de eerste drie Evangeliën Jezus .teekenen als mensch en het vierde Hem als God laat zien. Zoo is het wel gezégd, maar geheel ten onrechte.-Ook in de Synoptische Evangeliën wordt er nadruk op gelegd, ' dat Hij God is, denk slechts aan de belijdenis van Petrus, Matth. 16:16.

En in het Evangelie van Johannes treedt Üe waarachtige menschheid van Christus in het volle licht. Verschillende geleerden van de z.g. Rehgi-onsgeschichtliche school hebben beweerd, dat de Johauneïsche Jezus niet de waarachtige mensch zou zijn, zooals Hij in de Synoptische Evangeliën, is geteekend, maar een over de aarde wandelende Godheid. Volgens Heitmüller in de z.g. Gegenwarts-.bibel toont de Johanne'ische Christus geen werkelijk menschelijk gelaat. In Goddelijke glorie en verhevenheid zweeft Hij over de aarde, onaandoenlijk voor het echt menschelijke.

Waarom nu heeft Johannes volgens de Religionsgeschichtlicbe school Jezus zoo geteekend? Het" was, zooals o.a. Bousset zegt in zijn beroemd.e boek „'Kyrios Christos", een uitvloeisel van de stemming" yan zijn tijd-Het Christendom kwani van de oer-Palestijnische in de Hellenistische sfeer, met haar geloof in godenverschijningen en godenzonen. Dat Christendom had aan Jezus den.mensch niet meer genoeg en dus ook niet meer aan de Synoptische Evangeliën. Die Jezus was veel te aardsch, veel te weinig in de idee opgelost.

Toen kwam Johannes eii bracht in zijn .Evangelie een „grossartige Neubau". Mythe en dogma werden' in de geschiedenis overgebracht — zoo werd de historische Jezus van Nazareth, de mensch, ^ ten behoeve van den nieuwen tijd, veranderd in de op aarde verschenen en rondwandelende Logos-God.

Hoe schitterend Bousset dit betoog nu ook heeft opgebouwd in zijn waarlijk pra.chtig boek — toch is het onjuist. Het gaat uit van het evolutie-dogma en reconstrueert daarnaar de geschiedenis. En het verdraait het Jezus-beeld, zooals het ook in, bgl; ; , , vierde Evangelie voor ons staat. .'^itsS

Het Johannes-Evangelie is vol van het echt menschelijke van Jezus. Overal wijst het echt menschelijke trekken in Hem aan: Zijn liefde^ Zijn bewogenheid bij het graf van Lazarus, Zijn opzien 'tegen het lijden. Het „Zie, de mensch" heeft alleen Johannes bewaard.

Is Hij dus de waarachtige mensch, Hij is ook God. En dat vooral Iaat Johamies zien. Hij is de openbaarder Gods, de door God gezondene, de Zoon van God. God spreekt door Hem, gelijk Hij sprak bij de schepping. Daarom is de Zoon het Wóórd Gods, de Logos.

Slechts door zulk een Christus was er redding. De Johauneïsche teekening van Jezus is geen abstracte bespiegeling, maar ze is Evangelie. „Akoo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij' Zijn eeniggeboren Zoon gezonden heeft, opdat een iegelijk, die in Hem gelooft, niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe".

Dit artikel werd u aangeboden door: Vrije Universiteit Amsterdam

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 19 september 1924

De Reformatie | 4 Pagina's

HET EVANGELIE VAN JOHANNES.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 19 september 1924

De Reformatie | 4 Pagina's