HET JAAR 1924.

IV.

Jaarlijksche reis om de wereld.

Overzichten als deze nopen tot een jaarlijksche reis om de wereld. Het vliegtuig maakt daarvoor nog geen mijlen genoeg. De herinnering beweegt zich vlugger.

Reizen we eerst naar België. Dit land verwierf zich langzamerhand den treurigen naam van vasalstaat van Frankrijk. Is daarin wijziging gekomen? Eenige zelfstandigheid werd door de Volksvertegenwoordiging wel nagestreefd. Daardoor ontstond een konflikt tusschen haar en de Regeering. Zij verwierp het douajieverdrag met Frankrijk. Doch het eind van het lied was^ dat 'het aftredendia Kabinet-Theunis, zij het ook gewijzigd, terugkeerde. De Regeering volhardt, vooral in < ^ft praktijk, in haar fianskiljonsche binnenlandsche politiek. De Vlamingen worden nog immer in hun rechten gekrenkt. En waren nu de Vlamingen het onder elkander maar eens! Schaarden zij zich als één man rond hetzelfde vaandel! De hooge sprongen der franskiljons waren spoedig gedaan. Maar Frankrijk is door zijn taal en kuituur in België nog altijd de baas.

Sporen we daarom door naar het bazige Frankrijk. Begin '24 stond het nog in volle bazigheid. In het buitenland was dit de algemeene opinie: zoolang Poincaré het roer in .handen heeft, kan er van herstelpolitiek niets komen. Met Engeland valt nog te praten, met Frankrijk niet. Maar door een oorzaak, welke totnogtoe niet is opgehelderd, duikelt de frank naar ornlaajg.'Bat wordt ook Poincaré's duikeling. Wel weet hij den frank omhoog te werken. Maar hij kondigt tegen de verkiezing sterke bezuinigingen en buitengewone aktiviteit van' de belastingpomp aan. En hij, die uit de 'Kiabinetskrisis van Maart weer als premier kwam bovendrijven, zonk in Mei in de verkiezingsgolven weg. De radikale socialisten vereenigden zich met hen, die korting van salaris of hoogere belasting duchtten, het linksche kaxtel werd weer in elkaar getimmerd en Poincaré verdween. Tegen wil en dank moest president Millerand hem yolgen ïn de politieke ballingschap. De protestant (helaas slechts protestant in naam; het volk zou zeggen: hij is „niks") Doumergue betrok het Elysée. Aan het hoofd van het lEabinet trad Herriot op. Deze betoonde al spoedig toenadering tot Engeland en als gevolg daarvan ook tot Duitsdiland. Het Dawesplan viel in goede aarde, het Roergebied werd ontruimd. De lang verbeide ontspanning was er. Evenwel was hij ook toenaderingsgezind tegenover Rusland. Hij erkende de Sovjetregeering. Deze zond hem Krassin als gast. De Kommunisten staken den kop op. Van het Russische avontuur beleefde luj geen plezier. Ook joeg hij de Roomschen tegen zich in het ha, rnas door het gezantschap, bij den Paus op te heffen. Millerand en de zijnen rustten niet, maar hun bestrijding werd al feller. Het einde van 1923 gaf te zien een sterken Poincaré, het einde van 1924 een zwakken Herriot.

Uit reis-efficiency steken we nu even het KjanaaJ over. In Engeland was de protektie het struikelblok van het konservatieve Kabinet-Baldwin geworden. De Labourpartij (Arbeiderspartij) was als de sterkste uit de stembus te voorschijn gekomen, naar leider, Mc Donald, kwam nu in lanuari '24 a™. het bewind. Zijn buitenlandsche politiek, inzoover zij een ojj de been helpen van Duitschland beoogde, was vian heilzamen. invloed. Dit-mag, bij al de regeeringsgebreken, welke Mc Donald aan den dag legde, aan het einde van '24 niet worden vergeten. Zonder zijn tusschenkomst zou voorzeker de Europeesche pacificatie nog niet in het tegenwoordige stadium verkeeren. Overigens leed de Labour-politiek fiasco, zoowel naar binnen als naar buiten. Sociaal ging Engeland er op achteruit. De werkeloosheid nam weer toe. Mc Donald scheen geen tijd te hebben aan den ünnenlandschen toestand ernstige aandacht tè schenken. En zijn Russische politiek wekte in jen buiten zijn land weerzin. Zijn erkenning van cle Sovjetregeering de jure werd nog kalm opgenomen. Toch moest zijn verzekering, dat hij van een garantieverdrag met Rusland niet wilde weten, al dienen om olie op de baren te gieten. Toen hij evenwel het roer omgooide en wel degelijk op een trakfaat met Rusland aanstuurde, kreeg hij een storm van voren. In dien storm zouden hij en zijn Kabinet zijn omgekomen, indien hij niet te voren over een stroospier, den brief van Zinovieff was gevallen. Overeenkomstig den uitslag der verkiezingen werd Baldwin teruggeroepen. En dadelijk bijna stak hét jingoïsme zijn klauw uit. Dat het in de binnenlandsche aangelegenheden ingreep viel te verklaren en ook te billijken, maar dat het zóó kras ingreep en de Soedan zoo geheel en al ondergeschikt maakte aan zijn belangen, doet vreezen, dat het zijn imperialistisiehe lusten zal botvieren, waar env-anneer het maar kan.

Hoe denkt gij over een boottocht van Southampton naar Lissabon? In de lente zeker meer aanbevelenswaardig dan nu. To'di ook om dezen tijd van het jaar niet te versmaden. • In Portugal behoeven we evenwel niet lang te verblijven. Het gedroeg zich in 1924 vooral heel rustig. En (We kunnen aanteekenen: Niets bijzonders.

In Spanje daarentegen was er des te meer aan de hand. Het had hét druk met troepentransporten naar Marokko. Maar met hoeveel vinnigheid de Spanjaarden ook streden, zij verloren steeds meer terrein. Deze oorlog was echter een buitenkansje voor den imitatie-fascist Primo de Rivera. Dat hij nog altijd den diktatorstaf zwaait heeft hij daaraan te danken. Nog zweeft de fascistische luchtballon boven Madrid. Men wil hem nog niet doorschieten.

Doch dit is slechts een kwestie va, n tijd. Of 1925 den kogel op hem richten zal, kan niet voorspeld. Maar het Spaansche fascisme ploft eens als een kluwen van draden, touwen, vodden naar beneden. Dat is zeker.

Van Spanje naar Italië is slechts een uitstapje. Het fascisme daar, dat niet nagemaakt is, maar echt, kon zich dit jaar staande houden. Maar het kostte de uiterste moeite. Wel brachten de Aprilverkiezingen Mussolini een sterke meerderheid. Doch men verdacht de zwarthemden er van de hand te hebben in den moord op den socialist Matteoti. Moet op die manier felle tegenstand worden gebroken, dan is het fascisme niet alleen gegrond op geweld en krenking van de volksrechten, maar ook op bloed. Zulk een bewind kan niet bestaan. En vae victis! Wee dan de overwonnenen.

Tegen het einde van het jaar maakte het fascisme reeds een balanceerende beweging. Zal het doorslaan naar het paxlementarisme of naar zijn ondergang? Of zal het zijn evenwicht nog weten te bewaren? Het laatste zou slechts uitstel van executie zijn.

Wie den Balkan wil bereizen, moet nog altijd voorzorgsmaatregelen nemen. Het schiereiland is een republiek rijker geworden: Griekenland. De politieke toestand is er zoo mogelijk nog verwarder dan voorheen. Van Venizelos was men ook al niet gediend. Zittingen van de Grieksche Kamer veranderden in formeele vechtpartijen. Ex-ministers zelfs dongen om een prijs in de wilde bokskunst.

Turkije, hoewel iets ouder, is toch nog een babyrepubliek. Ze werd immers geboren 30 October 1923. Ze heeft dit jaar ernstig aan de mazelen geleden. Er waren er in Turkije, die meenden, dat republiek en diktatuur niet konden samengaan. Do president Moestafa Kemal pasja bleek echter van een ander gevoelen. Het khalifaat werd opge­ heven en daarmee beroofde de jonge republiek zich van haar grooten invloed op de Islamitische volkeren. Albanië stond op het toppunt van politieke wispelturigheid. Roemenië ging gebukt onder binnenlandsche chaotische toestanden. Het zou geen wonder zijn, indien men daar tot de konklusie kwam: „Bij menschen is geen trouw en waarheid meer". De wapening tegen het bolsjevistisch gevaar, waardoor het rechtstreeks werd bedreigd, hield veel bij elkaar, wa.t anders stellig zou zijn uiteengespat. Bulgarije was er oeconomisch het slechtst aan toe. Ook hier bewerkte angst voor het bosjevistische monster toenadering, zoowel naar binnen als naar buiten. Ook de Z u. i d - S 1 a v i-s c h e republiek heeft aan de bedreiging van 't bolsjevisme veel te danken. De binnenlandsche politiek speelde het spel van: zoo zie je me, zoo zie je me, zoo zie je me niet, zoo zie je me weer. Fasitsj, de premier van het begin en van het eind van 1924, kon dit wel als lijfspreuk kiezen. Tsjechoslowakije gaf, in tegenstelling met vorige jaren, al evenzeer een mistroostig beeld te zien. Het staat te vreezen, dat de vijfjarige nog niet naar de , , groote school" zal kumien, maar nog een poosje op de V. B. S., de inrichting voor voorbereidend Lager Onderwijs, anders gezegd: de bewaarschool, zal n\oeten blijven.

Zoo zijn we ongemerkt naar de Donaulanden verzeild.-Oostenrijk, dat aan den oud-burgemeester van Rotterdam, Mr Zimmerman, voor de gezondmaking van zijn financiën zooveel heeft te danken, achtte de tijd gekomen om op eigen wieken te drijven. Het vond, dat de volkenbondycommissaris nu wel zijn plicht had gedaan en hij kon heengaan. Het was de curateele moede. Maar de volkenbond dacht er anders over. Oostenrijk is nog reconvalescent en kan voodoopig den geboden steun nog niet missen. Niet Mr Zimmerman, maar Kanselier Seipel, een krachtig bewindsman, ging heen. Nu mag Ramek zijn jeugdige energie toonen. Hongarije was op Oostenrijk jaloersch. Het wenschte wel op dezelfde wijze geholpen te worden. Aan zijn wenscli werd voldaan. Het kreeg ook zijn volkenbondscommissaris. Ook daar had, niettegenstaande de talrijke binnenlandsche troebelen, dit stelsel aanvankelijk succes.

Men kan misschien nog wel zoo goed buiten R u s-land over de Russische toestanden oordeelen, dan door er zelf heen te gaan. Een officiëele opdracht althans schijnt aan zuivere oriënteering bij een bezoek aan dat land niet bevorderlijk te zijn. Dat ondervond de Engelsche arbeidersdelegatie. Opgetogen kwamen de heeren terug. Maar ze moesten eerst onder de koude douche, niet zoozeer ter reiniging als wel ter ontnuchtering.. Een eeuwenoude Russische kunst, de kunst der misleiding, deed hen looze gevels voor huizen, armoede voor welvaart, achterlijkheid voor ontwikkeling, onderdrukking voor vrijheid aanzien. Rusland zonk dit jaar nog dieper in het moeras van ongodisme, onkunde en verellendiging weg. Het werd door droogte en hongersnood geteisterd. Bovendien boette, inzoover eendracht macht maakt, het bolsjevisme door den dood van Lenin, een goed deel van zijn kracht in. Hoewel het tusschen Lenin en Trotzki niet altijd boterde, kwam het toch niet tot openlijk konflikt. Lenin, die voorstander was van het dadelijk in praktijk brengen van de bolsjevistische idealen in Rusland, vond in Trotzki een rem, die wilde wachten tot het kommunisme een belangrijk stuk van de wereld had gewonnen en tot zoolang het „kapitalisme" wilde verdragen en zelfs van buitenlandschen kapitalistischen steun niet vies was. Lenin duldde dit verschil in inzicht. Waarschijnlijk zag hij wel in, dat het stelsel van Trotzki minder riskant was dan het zijne. Doch zoodra had .hij het hoofd niet neergelegd of zijn volgelingen, plus léninistes que Lénin, begonnen een veldtocht tegen Trotzki en de zijnen. Dat de ultra's de overhand zouden verkrijgen, viel aan het eind van het jaar te voorzien. Of het echter praktisch niet het stelsel van Trotzki moet volgen, zal de werkelijkheid, die zich niet door heethoofdige theorieën laat dwingen,

wel spoedig bevestigenct. .h^t.^zoo-i'Iclen. Intusschen ware het te hopen, dat Rusiand door het overige Europa geestehjk „besmet" werd verklaard. We willen ons echter met zulk een ijdele hoop niet vleien.

Polen, altijd oproerig, hield zich dit jaar merkwaardig rustig. Dit is iets zoo ongewoons, dat men de gedachte niet van zich kan afzetten, dat het spoedig wel zijn gebrek aan rumoer zal inhalen.

Fiiiland maakte zich sterk, voorzoover dit met uitwendige middelen kan geschieden, tegen het bolsjevisme, waarvan het in een vorig jaar zooveel te lijden had. Estland verijdelde den bolsjevistischen staatsgreep te Reval en volgde het voorbeeld van Finland. Ook Litauen en Letland werden in hun buitenlandsche en binnenlandsche politiek door de antithese — helaas niet de antithese van het evangelie! — met het kommunisme beheerscht.

Een volgend maal hopen we te Berlijn te zijn.

HEPP.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen