Dr A. G. M. v. d. Wijnpersse, Zuster Hildegarde. De Dietse Vertaling van Suso’s Horologium Aeternae Sapientiae.

Dr A. G. M. v. d. Wijnpersse, Zuster Hildegarde. De Dietse Vertaling van Suso's Horologium Aeternae Sapientiae.

Groningen — J. B. 'Wolters' Uitg.-Mij., 1926.

Wie nu eens van zijn critischen zielsarbeid genieten wil zonder het pijnlijk besef, dat hij niet meer de secure broeder is, die leze dit boek. Mits zijn genot dat van den criticus zij en blijve. Criticus, niet van dit boek, maar van de mystiek, en den mysticus, die erin beschreven worden en aan het woord gelaten.

Suso was een der beroemdste mystieken van de middeleeuwen. Hij was een leerling van den eveneens overbekenden Tauler en leefde van ongeveer 1295 tot 1366. Als vertegenwoordiger van de duitsche mystiek dier dagen heeft hij vooral bekendheid gekregen door zijn „Büchlein von der ewigen Weisheit". Minder bekend is evenwel zijn „Horologium Aeternae Sapientiae", in het Nederlandsch vertaald onder den titel: „Dat Orloy der Ewigher Wysheit". De titel wordt verklaard door het verhaal van Suso zelf. Hij zegt, dat het werkje, hem vertoond is „onder ene figure van enen schonen orilodie (uurwijzer), dat gheciert was met alte schonen rosen ende met menichvoudicheit welludender cymbalen (scbellekens), die soete hemels gheluut ghaven ende beroerden opwaert die herten van alle menschen". Een soort van visioen dus, misschien van een zonnewijzer met klimplanten en belletjes, die door den wind aan 't klingelen gingen. In overeenstemming daarmee heeft hij naar de 24 uren van den dag 16 en 8 hoofdstukken gegeven. Het boekje is oorspronkelijk voor kloosterlingen bestemd, maar zijn stof bracht het ook buiten den engeren klooster kring. Dè schrijver verhaalt'zelf, hoe hij gewoon was, in bepaalde volgorde de kloostergangen te doorloopen. Daarbij stelde hij — hier is de echte mysticus — zich voor, hoe Christus zijn lijdensweg heeft doorloopen van Pilatus' rechthuis naar Golgotha. Bij een van die overwegingen werd hem „ingegeven", Christus' lijden te beschouwen in 100 korte overwegiagen, met 100 veniën, d. i. kniöbuigingen (bl. 87). Hieruit ontstond het „Büchlein der Ewighen "Weisheit" en ook het „Horologium". De schrijver vertelt hierin van zichzelf, zijn visioenen, zijn liefde voor zijn „Bruid", de eeuwige "Wijsheid, die hem Christus' lijden op • zijn bede ontdekken komt. Daarna handelt het geschrift over Christus' passie, over haar betrekking tot de wereld, haar genieting voor wie liefheeft en het geestelijk leven.

In dit korte boekje vindt men dan ook alle typische kenmerken, ook de zonden, van de geestelijk-erotische mystiek, gelijk ze ook in dezen middeleeuwschen geest zich geopenbaard heeft. Indien ik bij de verzending van de copie voor mijn opstel over „Eros of Christus" in deel II van Christelijk-Letterkundige Studiën van dit werk had kunnen kennis nemen, zou ik het zeker op de

litteratuurlijst geplaatst hebben; want het brengt binnen het bereik van den nederlandschen lezer een typisch geschrift waarin de geestelijke erotiek meer dan één van haar kenmerkende eigenschappen en werkingen en gebreken doet zien. Men vindt hier de zoete taal van de mystiek, haar eigenaardige en onlogische of alogische allegorie, haar zachte vervoering en verdwazing, haar verdoezeling en verfijnde ontleding tevens. Een boekje als hier van Suso' voor ons ligt, kon niet zoo algemeen worden als Thomas a Kempis' Imitatie. Velen vinden dit een voordeel voor Thomas; ik zie het voordeel aan den kant van Süso. Want hij is meer zichzelf; hij dringt fijner in zijn stof in en is meer belever van wat hij belijdt dan de schrijver van de Navolging van Christus. Ik bedoel dit „beleven" niet in ethischen, maar in thêologischmystieken zin.

Natuurlijk is dit werk van Suso zwaar van ketterij. Het is voor ons hier alleen als studiemateriaal van beteekenis; en slechts wie onderscheiden kan, vindt hier ook het opbouwende element terug voor eigen leven. Maar wie over. de mystiek studeeren, of aan haar bronnen voorzichtig — anders gaat het niet —• zijn geest laven wil, krijgt .hier een fijn werk, dat tot nu toe moeilijk te bereiken viel.

De uitgave, hier aangekondigd, is wetenschappelijk opgezet. Een inleiding over den schrijver en zijn tijd gaat voorop; de beschouwing deelen wij natuurlijk niet, de critiek op Seeberg in dezen vorm ook niet. Geen wonder trouwens: hier is roomsche beschouwing, onder kerkelijke goedkeuring, aan het woord. Vervolgens worden de handschriften nauwkeurig onderzocht, de vertalingen van het latijnsche werkje al even secuur onder de oogen gezien; daarna de inhoud van het Horologium aangeduid, en na deze inleiding het boekje zelf in de vloeiende dietse vertaling gegeven. Voor wie litteratuur en mystiek bestudeert, kan ik kennisneming van dit fijne, en tegelijk wetenschappelijk ingeleide werkje zeer aanbevelen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen