Het boek van Yahuda. ¹)

V.

Uit de in het vorige artikel gegevene voorbeelden hebben we het eerste deel van Yahuda's boek (d.w.z. eerste boek; later volgt nog een tweede) getracht duidelijk te maken. Nu hadden die voorbeelden alle lietrekking op de geschiedenis van Jozef en Mozes. Daaraan immers kon Yahuda zijn milieu-theorie het duidelijkst toelichten. In zijn inleiding plaatste hij de stelling, dat die theorie slechts dan juist kon zijn, wanneer het Egyptische milieu juist in die gedeelten van den Pentateuch het duidelijkst doorschemerde, waarin verteld wordt van bet samenleven van de Israëlieten met de Egyptenaren. Hij krijgt dan tot resultaat, dat het Egyptische milieu in de geschiedenis van Jozef en in de eerste hoofdstukken van Exodus inderdaad het duidelijkst wordt weerspiegeld en wel niets slechts in afzonderlijke woorden en uitdrukkingen, maar ook in het gebruik van geheele zinnen, formules, etc.

Hierbij blijft Yahuda echter niet staan. Ja, het grootste stuk van dit eerste boek of deel is al gevrijd aan een ander stuk van den Pentateuch. Over de geschiedenis van Jozef en Mozes, dus over den z.g.n. Egyptischen tijd in den Pentateuch schrijft hij iets meer dan negentig bladzijden. Bijna honderd en negentig echter wijdt hij aan, wat hij noemt, de vóór-Egyptische periode in den Pentateuch : de sagen van den voortijd in Genesis.

Terloops zij opgemerkt, dat het woord „sagen, " ons vreemd zal aandoen. Wij denken daarbij toch altijd aan geheele of gedeeltelijke onbetrouwbaarheid. Terwijl voor ons. Gereformeerden, de verhalen van schepping, val, zondvloed, aartsvaders e.a. werkelijke geschiedverhalen zijn. Yahuda staat hier dus duidelijk onder den invloed van Gun kei, wiens standpunt wij in het eerste artikel hebben vermeld. Evenals Gun kei acht hij niet alle trekken in de verhalen van Genesis betrouwbaar. Integendeel, door ©en minitieus onderzoek, waarbij ook „sagen" van andere volken worden vergeleken, zal men moeten trachten te bereiken de historische kern. ^)

We loopen met deze opmerking niet vooruit op de in het volgende artikel te geven critiek op het boek van Yahuda, omdat deze kwestie in dit boek niet de hoofdzaak vormt. Alleen is het goed, reeds nu ons bewust te zijn van bet geheel andere beginsel, dat een onderzoeker als Yahuda is toegedaan en dit bij de onder te noemen voorbeelden niet .uit het oog te verliezen.

W'O komen dan tot het tweede deel der inleiding, die Yahuda ter orienteering geeft. Van de Jozef-len Exodusgeschiedenis wendt hij zich eerst naar dat gedeelte van den Pentateuch, dat zich met den zoogenaamden „oertijd" bezig houdt en van gebeurtenissen verhaalt, die in den vóór-Egyptischen tijd gedacht zijn of plaats hebben gevonden volgens den Pentateuch. Dit gedeelte bestaat uit de sagen van schepping, aartsvaders enz. Deze noemt Yahuda een stuk uit de „ v 6 ó r - E g y p-tisch© periode in den Pentateuch".

Ook hier onderzoekt hij', in overeenstemming met zijn mileutheorie, eerst de elementen, die zijn „ingevloeid" uit het Babylonische milieu en de taalkundige verhouding tot het Assyrisch-Babylonisch. Vervolgens tracht hij de andere elementen, die niet Assyrisch-Babylonisch zijn, te doorvorschen, wat oorsprong en wezen betreft. Dan zal blijken, dat ook in deze sagen een groote hoeveelheid Egyptische elementen aangetroffen wordt, dat pok hier woorden voorkomen, die aan het Egyptisch zijn ontleend. Dat ook hier zinswendingen worden gevonden, die slechts uit het Egyptisch te verklaren zijn. Ja, Yahuda ziet zelfs

in deze sagen (van schepping, paradijs, zondvloed, torenbouw) belangrijke Egyptische invloeden op samenstelling en wijze van voorstellen. Straks zullen we eenige van zijn voorbeelden weergeven.

Eerst echter lasschen we hier den korten inhoud van het slot van .zijn inleiding in. Y a h u d a doet daar een buitengewoon belangrijke belofte. Hij zegt n.L, dat hij reeds hier bij de verschijning van dit eerste boek kan vaststellen, dat dezelfde veelvuldigheid van Egyptische elementen ook in de overige (in een nog te verschijnen tweede boek behandelde) deelen van den Pentateuch zich vertoont. Dat echter hier (dus in de deelen van den Pentateuch, die de woestijnreis behandelen) naast de Egyptische eJementen nieuwe optreden, waarin een ander, niet-Egyptisch milieu wordt weerspiegeld. Bij een nauwkeurige schifting en scheiding der taalkundige eigenaardigheden in vele deelen van Numeri, vooral echter in Deuteronomium, die naar eigen verklaring ontstaan zijn tijdens de omzwerving op het Sinaïschiereiland en in de woestijn tot dicht bij den Jordaan, ontmoet men vele woorden en uitdrukkingen, die ontleend moeten zijn aan die volkeren en stammen, met welke de Israëheten in die streken in aanraking kwamen. Dat blijkt daaruit, dat die uitdrukkingen eenerzijds speciaal in dit deel van den Pentateuch voo; r-_ komen en niet in een vroeger deel of in andere Bijbelsche boeken; andererzijds zijn die woorden en uitdrukkingen slechts eigen aan de taal van de bedouïnens tammen der genoemde streken. Dat zulke taalkundige elementen op overoude tijden kunnen teruggaan, is te ooncludeeren uit de vastheid der zeden en levensomstandigheden onder de bewoners der woestijn, die heden nog dezelfde z, ijn als duizenden jaren geleden. En juist de omstandigheid, dat het woorden en uitdrukkingen betreft, die èn in den Pentateuch reeds gevonden worden èn slechts eigen zijn aan de taal der bedouïenen-stammen van het Sinaï-schiereiland en van het Oost-Jordaanland, is reeds op zichzelf een sterke aanwijzing voor hun hoogen ouderdom en voor hun verband met elkaar.

Zeiden we teveel, toen we spraken van een buitengewoon belangrijke belofte? Inderdaad, met groote belangstelling zien velen, die zich wijden aan de studie van het Oude Testament, de verschijning van Yahuda's tweede boek of deel tegemoet!

Wij houden ons nu weer bezig niet met wat Yahuda belooft, maar met wat hij geeft. Hij stelt dus in de tweede plaats aan de orde de sagen van den voortijd in Genesis. Dat, wat hij noemt: „uit de zoogenaamde vóór-Egyptische periode in den Pentateuch."

Eerst vergelijkt hij die „sagen" met de Assyrisch-Babylonische teksten, die voor vergelijking in aanmerkuig komen. Deze vergelijking brengt het opvallende feit aan den dag, dat de taal der „Genesissagen" een uiterst geringe verwantschap met de taal der Assyrisch-Babylonische mythen vertoont. Dit is een argument tegen de Assyriologische of (wil men) Pan-Babylonische stelling {zie over dit Pan-Babylonisme ons eerste artikel). Yahuda beweert zelfs, dat de van'het Assyrisch-Babylonisch verschillenide elementen de meeste en opvallendste zijn. Hij probeert nu die afwijkende, dus in het Assyrisch-Babylonisch niet weer te vinden, elementen, af te leiden uit het Egyptisch milieu. Hij wil aantoonen, hoe diep de „Genesis-sagen" in den vorm, waarin we ze aantreffen in den Pentateuch, van Egyptische voorstellingen zijn doordrongen en beheerscht v/orden door de daarmee samenhangende wijzen van uitdrukking.

Dr W. H. GISPEN.

1) A. S. Yahuda, Die Sprache des Pentateuch in ihren Beziehungen zum Aegyptisohen (Erstes Buch, Berlin und Leipzig, Walter de Gruyter & Co. 1929).

^) Voor wie meer omtrent deze kwestie wil weten verwijs ik naar Dr G. Ch. A a 1 d e r s. De geschiedschrijving in het Oude Testament (rede bij de 48e herdenking der stichting van de Vrije Universiteit te Amsterdam op 20 Oct. 1928, uitgave van J. H. Kok te Kampen),

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen