Organisatie van den Arbeid.

(Taylor-stelssl).

IV.

IV. Ik kom tot het derde punt, de voor-en nadeelou van den arbeid onder het stelsel. Ik wi] slechts enkele dingen noemen.

a. Door de geregelde inspectie van de machinerieën en gereedschappen worden stoornissen in het bedrijf voorkomen; hierdoor bereikt men een hoogeren graad van bedrijfszekerheid, waardoor ook de rentabiliteit van het bedrijf wordt bevorderd. De meerdere winsten, doo-r de getayloriseerde bedrijven behaald, zijn heusch niet uitsluitend verkregen doordat de arbeiders niet ten volle het bezuinigde loon ontvingen.

b. Veel is gesproken en ook geklaagd over de afstomping van den arbeider door de ver doorgevoerde verdeeling van den arbeid en de daardoor verhoogde eentonigheid daarvan, waardoor het geestdoodende karakter van meuigen arbeid is verergerd. Nu is niet te ontkennen, dat inderdaad de tegenwoordige arbeid in de fabrieken iets heel anders is dan de arbeid in de oude gildetijden. Doch wat geeft het hierover te weeklagen? We kunnen niet terug naar dien tijd. De splitsing in de werkzaamheden is principieel ingezet lang voordat Taylor leefde en had reeds in den tijd van Adam Smitli een vrij ernstig karakter aangenomen. Bovendien: dikwijls is naar mijn meening de klacht over de grootere eentonigheid een fictie. Wanneer men bijv. op het metselvak let en ziet, dat de metselaar alleen maar metselen en niet eens meer stucadooren kan, zoodat er van het afwerken van wat men zou kunnen noemen z ij n product, geen sprake meer is, dan begrijp ik niet, dat de eentonigheid van den arbeid vergroot wordt, alleen maar doordat men voorkomt, dat de man zich onnoodig bukt of onnoodig uitrekt, of onnoodig klopgeluiden maakt. Ik zie hier alleen, dat de vermoeienis, die de arbeid medebrengt, verminderd wordt. Zoo is er in menig geval te wijzen op winst voor de werklieden. Het Taylor-systeem w i 1 juist, dat de arbeiders minder vermoeid zullen zijn dan voorheen. Het wil, ook in het belang van het bedrijf, den arbeider sparen, het prikkelt bovendien de arbeiders tot geestelijke samenwerking met de werkgevers door de promotie-kansen, geboden bij aanwijziïigen, die kunnen leiden tot verbetering. Taylor maakt juist dat de menschen zich met zulke dingen bezig kunnen houden.

c. Door de specialisatie verkrijgt de arbeider hetzelfde voordeel, als de volwassene heeft boven het kind, zooals ieder dit kan opmerken bijv. bij het ontwarren van een knoop. Voor een kind is dat een zeer moeilijke bezigheid, die een groote geestelijke inspanning vordert, de volwassene doorziet het geval en bereikt de ontknooping zonder eenige inspanning. Zoo maakt dan ook de verdeeüng van den arbeid de arbeiders tot meesters over hun werk. Zij, die werkelijk geestelijk zich kunnen inspannen, krijgen daartoe hierdoor de gelegenheid.

De specialisatie van den arbeider behoeft dus nog niet met zich mede te brengen diens geestelijke afstomping. Die specialisatie wordt trouwens overal toegepast, ook onder de intellectueelen. Daar geschiedt het eveneens, oandat men gevoeld heeft, dat de arbeid van een specialist meer waarde heeft dan van een niet-gespecialiseerde.

d. Het aanpassings-vermogen zal niet voor élken arbeider direct gunstig uitvallen, er zullen er zijn, die eenvoudig niet mee kunnen in de afdeeling, waarin zij tot nu toe stonden. In dit geval is het Taylor-stelsel dus het middel om te constateeren, dat zoo iemand een vooi hem ongeschikt werk verricht. Voor zulk een moet gezocht worden naar werk, waarin hij wèl mee kan.

e. Men heeft geklaagd over den dwang, uitgeoefend door de voorgeschreven uniforme bewegingen die de arbeider moet verrichten, wil hij de voorgeschreven taak en daarmede het hooge loon bereiken. Als ik me niet vergis, is hier een soortgelijk geval onlangs aangewezen door een predikant, toen hij handelde over de grieven die velen meenden te hebben tegen de taal der kerk. Hij wees er op, dat een groot deel van deze grievendragers er niet tegen op ziet, de onmogelijkste termen van het sportjargon te leeren. Men ziet immers ook, hoe in de training, die de echte sport vereischt en die menige arbeider zich vrijwi-Hig oplegt, geen andere bewegingen dan de voorgeschrevene mogen worden verricht. Ook hier zien we dus weer, dat voor het spel dikwijls grootere opoffe-

ringen worden gebracht, dan voor den arbeid, die het brood moet verschaffen.

V. Thans de vraag, waar kan het Tajlor-stelsel worden toegepast? Sommigen meenen, 'dat het alleen geschikt zou zijn voor fabrieken met minstens honderden arbeiders, liefst duizenden. De echte voorstanders zeggen, dat het overal is toe te passen: in fabrieken hoe klein ook, in kantoren.

Men vergisse zich echter niet, het is niet absoluut noodig om alle gedachten van het stelsel tegelijk in praktijk te willen omzetten. Het is zeer wel mogelijk enkele onderdeelen te grijpen en die aan te wenden.

D.. I. In de laatste jaren heeft men wel gewild den naam „ïaylor-stelsel" te vervangen door dien van „wetenschappelijke bedrijfsleiding". Weliswaar heeft Taylor zelf reeds dien naam voorgesteld, doch na hem zijn er geweest, die, lettende op de vele functionarissen, die noodig waren en de scherpe onderscheiding in onderscheidene functies, gingen spreken van „functioneel bedrijfsbeheer". In de laatste jaren echter krijgt de omschrijving „wetenschappelijke bedrijfsleiding" weer meer burgerl'echt.

II. Er is in zekeren zin aanleiding geweest tot de evenbedoelde naamsverandering. In de laatste jaren toch heeft men meer en meer bij de bedrijfsleiding de psycho-techniek te hulp geroepen. Uitdrukkelijk m.oét worden opgemerkt, dat ook Taylor reeds proeven in die richting heeft genomen, doch ontegenzeggelijk kon Taylor toch niet datgene doen wat in den tegenwoordigen tijd mogelijk is. De psychotechniek is een studie op zich zelf en ongetwijfeld een afzonderlijke behandeling waard. Het is ondoenlijk om daarover thans ook maar eenigszins oriënteerend te spreken. Slechts zij gewezen op enkele uitspraken betreffende het doel, het wezen en het nut der psychotechniek.

III. Van de psychotechniek vond ik aangeteekend dat zij twee, verschillende doeleinden nastreeften wel

„a. het onderzoeken van den zich aanmeldenden „skilled labourer", of hij werkelijk voor de plaats, waarin hij te werk gesteld wil worden, de juiste man is" en

, , b. het onderzoeken van de zich aanmeldende leerlingen om hun in het bedrijf die beroepsrichting te kunnen aanwijzen, waarvoor zij de meeste geschiktheid en aanleg toonen te bezitten. Dit is tenslotte de belangrijkste taak, waarmede de psychotechniek zich zal hebben bezig te houden."

En voorts ook: „De beroeps-psychologie zal dus in de eerste plaats voor de voornaamste beroepen den gemeenschappelijken psychologischen onderbouw moeten vaststellen, om daarna te onderzoeken, of, en in welke mate, speciale capaciteiten vereischt zijn."

Het wezen der psycho-techniek zou als volgt kunnen worden aangeduid:

„De psychotechniek onderzoekt^vóór de tewerkstelling en voorkomt op deze wijze teleurstelling van de zijde der arbeiders en des ondernemers.

Bcvendien kunnen aan de onderzochte personen vingerwijzingen worden gegeven, in welke richting zij zich, in verband met hun psycho-physieken aanleg, zullen moeten ontwikkelen."

IV. Het nut van de psychotechniek is dus allereerst, volgens eigen zeggen, dat men daardoor den rechten man op de rechte plaats kan brengen en zoo ook in velerlei opzicht het belang van den arbeider en dus van de menschheid kan dienen. Door te onderzoeken voor welk bedrijf of beroep iemand geschikt is en door hem voorts dus ook zulk een plaats te bezorgen, werkt men mee tot de levensvreugd van al dezulken die in zulk een gelukkige omstandigheid komen te verkeeren. Voorts schijnt het ook waar te zijn, dat, hoe meer men hierin slaagt, ook het aantal bedrijfsongevallen vermindert. Zoo is bijv. door Prof. Frois, op het derde Internationale Congres voor Psycho-techniek in October 1922 gehouden, medegedeeld, dat op basis van omvangrijke onderzoekingen mocht wor-. den uitgesproken, dat de ongeluksgevallen, die met den dood eindigden, voor 49 pCt. werden veroorzaakt door onvoldoende geschiktheid van den arbeider voor het door hem uit te voeren werk.

Bij de psychotechniek bedient men zich voorts ook van vernuftige instrumenten, waarmede men kan meten de vermoeidheid die bij arbeiders intreedt en stelt van de arbeidsresultaten uitvoerige statistieken samen. Ik moet er van af zien hierover verder uit te weiden. Slechts deze eene interessante statistiek. Men heeft bijv. vastgesteld, dat bij wevers de dag-prestatie het hoogst was op 's Woensdags-en Zaterdagsochtends en het laagst op den Maandag. Het scheen dat de vrije Zaterdagmiddag een prikkel was tot verhooging van de arbeidsintensiteit. Soortgelijke resultaten verkreeg men ook in andere bedrijven. Ook is vastgesteld, dat in vele bedrijven de verkorting van den arbeidstijd inderdaad heilzaam werkte, zoowel voor den ondernemer als voor den werknemer.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen