Drie Zendingsverhalen.

Drie Zendingsverbalen. ^

Het werk der Zending geniet als een integreerend deel van den arbeid in het Koninkrijk Gods terecht de levendige belangstelling van de gansche christenheid.

In verschillende vormen manifesteert zich die belangstelling en een ervan is het zendingsboek. Zelfs is het een van de meest voorkomende, want het zendingsboek is er in allerlei genre, van het wetenschappelijke af tot het voor-kinderen-bestemde toe.

Het midden tusschen deze uitersten houdt het zendingsverhaal, rijk in z'n schakeeringen, belangwekkend voor ieder, sprekend tot hoofd en hart.

Krachtens zijn karakter behoort dit zendingsverhaal meer tot de lectuur dan tot de literatuur. De verhalende literaire proza-vormen, roman eö novelle, passen niet bij het zendingsverhaal. Een zendings-roman is eigenlijk een ondenkbaar ding: het eene begrip sluit het andere uit. Met het materiaal, dat de zending geeft en heeft, valt niet eien roman te componeeren, die fantasie, individueele stofgroepeering, accent en lichteffect als constructie-elementen heett. En voor de novelle met haar strakke concentratie, haai" kern-moment omgeven door kleur-versterkend decor, is het zendingsverhaal al evenmin de stof. Voor de in den regel heel eenvoudige, meestal zelfs primitieve bestanddeelen van een zendingsverhaal, ligt de literaire vorm te hoog.

Dit alles beteekent echter volstrekt niet, dat er geen zcndingsverhalen zouden zijn met literaire qualiteiten. Niet alleen in stijl en taal, in beschrijving en typeering, maar ook in bouw en conceptie heeft meer dan een zendingsverhaal artistieke eigenschappen. Het moge dan niet een roman zijn, of, bij kleiner omvang, niet een novelle in den technischen zin van het woord, het is in zijn werking, in zijn spreken tot den lezer aan het literaire werk gelijk, omdat het dramatische, het epische, het lyrische evenzeer aanwezig zijn, zelfs dikwijls in sterke mate.

Van deze zcndingsverhalen met literaire qualiteiten zijn de drie boeken, die in dit artikel aan de orde moeten komen, ieder op zichzelf voorbeeld. De qualiteiten zijn telkens andere, maar ze zijn in elk van deze boeken aanwezig.

't Eerstgenoemde, „De Roep van de Parelschelp" door J. Fortgens, is zelfs een typische proeve van het zendingsverhaal in den bovenaangegeven zin. 't Is niet een roman en niet een novelle en dus geen literair werk — en het is het toch weer wel in zijn opmerkelijke lyrische en dramatische effecten; 'tis niet een kunstenaarsschepping en dus geen kunstwerk — en het heeft toch weer wel, in z'n bouw, in z'n stemming, in z'n sfeer bestanddeelen van het kunstwerk.

Zendeling Fortgens heeft jarenlang gewerkt op de Moluksche eilanden. De menschen en hun verhoudingen, de natuur en de cultuur van die apart© wereld ni den Oost-Indischen Archipel kent hij' door en door. Met de adat is hij vertrouwd en de ideologie, die achter de woorden en daden der Toboengoe's, Tabaroe's, Ternatanen e.d. onderling vijandige stammen leeft, verstaat hij precies.

't Eerst vermeldenswaardige van dit boek is dus dat het rust op een grondslag, die de noodzakelijke basis is voor een belijnden en representatieven bouw.

Zendeling Fortgens heeft verder altijd een bijzondere belangstelling gehad voor den dichterlijken aard, die over het algemeen den inlander uit het oostelijk deel van den archipel kenmerkt. De lyrische omschrijvingen van de schoonheden der natuur, de fantastische voorstellingen van het animisme, of net zeer veel verbreide Mohammedanisme, zooals die bij allerlei gelegenheden te hooren vallen, heelt hij met interesse gevolgd en verzameld. En dat reëele decoratief heeft hij op kleurige wijze en in verzorgde taal rondom zijn verhaal aangebracht: ook de titel is er aan ontleend.

Het tweede vermeldenswaardige van dit boek is daarom de lyrische omkleeding der stof; de schoonheid van natuur en cultuur spreken op schier iedere bladzijde.

Zendeling Fortgens heeft uiteraard veel beleefd onder zijn Alfoeren en Sahoeërs en Waioliërs. Hij heeft den zegenrijken invloed van het christendom gezien, maar ook de gevaarlijke oer-instincten van eeuwenoude stamvijandschap. En dus heeft hij naast de tafreelen van kinderlijknnaïef christendom-belijden ook de tooneelen aanschouwd van verwoestenden en fanatieken stam-haat Beide verwerkt hij in zijn verhaal, zooals ze in het verband van het gebeuren voorkomen.

Het ^erde vermeldenswaardige van dit boek is derhalve het dramatische van den inhoud: er is actie en reactie; vriendelijk, maar ook fel en agressief gebeuren.

Deze dan zijn de qualiteiten, die dit niet-literajre boek tocli een wèl-literair karakter geven, het niet als een kunstwerk zich presenteerende verhaal toch een artistiek cachet verleenen.

En het verhaal zelf, van het kind Rato, dat door allerlei moeilijkheden man wordt, van de altijd op hem wachtende moeder, aan wie hij als kleine jongen ontstolen werd, van alles wat er gebeurd is en gebeurt met en rondom die twee, is boeiend en goed.

We hebben hier metterdaad een zendingsverhaal, dat meer is en meer doet, dan eenvoudig vertellen van het zendingsterrein. Geheel in overeenstemming met de tegenwoordige zendingsstructuur, die immers op aansluiting bij en kennis van den inlander en zijn mentaliteit is gericht, is dit boek een zendingsverhaal naar modernen stijl, zeker den nadruk leggend op de prediking van het Evangelie als hoofd-en einddoel, maar daarnaast demonstreerend, hoe die prediking met socialen en ethischen arbeid dient gepaard te gaan, zal ze, als gestrooid zaad, in een toebereide aarde vallen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen