UIT HET POLITIEKE EN SOCIALE LEVEN

Het Duitsche Nationaal-socialisme

X.

De Kerk onder bet Hakenkruis. (II)

De Kerkstrijd. (II.)

De eenheid, door Muller op kerkelijk gebied nagestreefd, zou zulk eene wezen, waarbij de zoogenaamde „Duitsche Christenen" de lakens uitdeelden. Dat wai-en de rasechte nationaal-socialisten in de kerk, en die gingen zich afzonderlijk organisoeren, en kregen een grooten aanhang.

Met bezorgdheid zagen velen van het orthodoxe volksdeel die beweging in de kerk opkomen, daar ze soms uitlatingen deed, die er op wezen, dat het Christendom van deze „christenen" niet van een al te zuiver gehalte was, hoewel nog veel Christelijke termen gebruikt werden.

Volle zekerheid kreeg men dienaangaande echter door de bekende rede van Hauer in Berlijn. En het is later nog veel erger geworden, toen de j, Duitsche geloofsbeweging" opkwam, die gereeruteerd werd uit de meest linksche elementen van de „duitsche christenen".

Het „Christendom", het „positieve christendom"! van deze „christenen" bleek zuiver heidendom te zijn. Aanvankelijk werd dat verborgen gehouden, of slechts "bedekt uitgesproken (niet uit vrees, maar uit tactiek), maar later kwam men er publiek mee voor den dag.

Toen het zoover gekomen was, dat men daai- zijn radicalisme niet meer verborg, maakte de rijksbisschop, die ook bij de Duitsche christenen aangesloten was, zich van hen los.

Ook daarin zien we niet anders, dan een kwestie van tactiek.

Intusschen ging hij voort met het nemen van maatregelen in de kerk, waartegen van alle zijden verzet rees.

De noodbond van predikanten onder leiding van Ds Niemöller kwam op, en een zeer groot getal predikanten sloot zich er bij aan. Het waren die predikanten, die voelden en inzagen, dat het zoo met de Tierk den verkeerden kant uitging.

Maar er gebeurde nog meer. Toen alles vruchteloos bleek, om de zaak in het goede spoor te krijgen, en in Westfalen de synode, die in meerderheid orthodox was, en zich niet hij de „rijkskerk" wilde aansluiten, van staatswege werd ontbonden, ging men daar een vrije „'belijdenissynode" houden onder voorzitterschap yan Ds Koch van Oeyenhausen.

Ook deze belijdenissynode kreeg veler instemming en veel kerken en predikanten sloten er zich bij aan.

Niet, dat alle er bij aangeslotenen gelijk gezind waren. Maar hierin waren ze het met elkaar eens: We willen niet weten van het dwangregiem van den rijksbisschop!

Deze maakte het intusschen al erger, met het gevolg, dat zelfs een drietal van de door hem ingestelde bisschoppen het te bar werd, en ze hem de gehoorzaamheid opzeiden en zich bij de belijdeniskerk aansloten.

Daardoor kwam het zoover, dat de belijdende kerken zich als de officiëele protestantsche kerk van Duitschland gingen proclameeren onder den naam van „Duitsche evangelische kerk". Dr Marahrens werd als voorloopig bisschop dezer kerk aangewezen, waarschijnüjk met de bedoeling, dat hij eerlang Muller vervangen zou, om wiens aftreden van alle zijden geroepen werd.

't Is ook bijna ongelooflijk, in wat voor kromme bochten de laatste zich in al dien tijd gewrongen heeft.

Hij heeft besluiten genomen en weer teruggenomen, en ze nog eens weer opnieuw uitgevaardigd, zoodat men tenslotte niet meer wist, .wat volgens de door hem uitgevaardigde kerkwetteal nu „wettehjk" was, en wat niet.

Een mensch met eergevoel zou zijn plaats reeds! lang hebben ingeruimd en beschikbaar gesteld lal wat er voorgevallen isj en wanneer van tegenovergestelde zijde zooiets eens gebeurd was 1 zou men het gebrul uit het nationaal-socialistiscli | kamp eens hebben gehoord !

Toch behoeft niemand die houding van den 1 rijksbisschop zoo bijzonder te verwonderen. AVe behoeven niet te denken, dat hij zijn positie zoo aangenaam vindt, of dat hij aÜeen blijft om het | hooge salaris van 144.000 mark (88000 gulden) pej jaar plus de vergoeding van onkosten.

Daar steekt nog iets anders achter. Hij moet daar op zijn post blijven, om zijn kans af te wachten, indien die tenminste nog eens een 1 keer komen wil. Hij is de vertrouwensman van HiUer, en die heeft hem daar noodig om bij do eerst© gelegenlieid de beste weer een stap nader | bij zijn doel te komen.

We willen hier geen overzicht geven van den Duitschen kerkstrijd.

Wie noemen dien slechts om te laten zien, dat in het nationaal-socialisme ook een gevaar li^t j voor de kerk.

Dat is gebleken. Dat blijkt nog eiken dag opnieuw.

We willen er eerst de regeering nog maar eens buiten laten.

Dan reeds is het nationaal-socialisme voor de kerk ten hoogste gevaarlijk.

Uit het nationaal-socialistisch streven is heel de Duitsche kerkstrijdellende voortgekomen. Niet de kerkmenschen, maar de nationaal-sociallsteli | zijn de oorzaak van de verwarring op het gebied der kerk in Duitschland. Hadden die zich niet 1 met de kerkelijke zaken bemoeid, dan was er | nimmer zvük een strijd gekomen.

Beweert men van die zijde, dat het nationaalsocialisme de kerk voor het communisme heeft bewaard, dan kan daartegen opgemerkt worden, dat een kerk, die toont ki-acht te bezitten om hel tegen het nationaal-socialisme op te nemen, ook nog wel de kracht bezit om tegenover het communisme stand te houden.

Het is bovendien de vraag, of het communisme zooveel erger is, dan het nationaal-socialisme.

Het is eerpjker — al is het een ontzettende eerlijkheid.

Maar dan weet men ook direct, wat men er aan heeft.

Het nationaal-socialisme echter morfineert de menschen eerst, of geeft ze opium, zoodal ze schoone droomen hebben, maar er bij te gronde gaan. Het is er op uit, om Duitschland weer terug te voeren tot het oude Germanendom, en heeft, zoolang het de macht bezit, in het lichaam der kerk gewroet en getracht ze te verstoren onder de leuze van opbouw, terwijl het communisme dat doet onder de leuze van afbraak.

Want wat is er in de kerk geschied onder het regiem van den rijksbisschop?

„Wat de kerk sindsdien beleefd heeft, vervuil breede kringen met zorg, gewetens- en g e- loofsnood.

Het aantal met verlof gezonden, gesclaorste en gepensioneerde dominees loopt tegen de honderd. Predikanten worden bedreigd, glazen worden ingegooid, jeugdgebouwen vernield; dominee Jakol)! te Berlijn door jongelui overvallen en zwaar rnishandeld; dominee Niemöllers woning mei granaten bekogeld, alleen in Dresden 12 predikanten en kerkelijke personen in hechtenis genomen (maai' weer vrijgelaten)", i)

We zijn al weer een heéien tijd verder, en de rij kan nader aangevuld worden, want het is sinds dien al weer bijna Maart 1936, en hoeveel predikanten naar de concentratiekampen zijn gebracht of gevangen gezet, is men nooit goed te weten gekomen. Het verluidde in de bladen hierj dat de meesten heel spoedig weer vrijgelaten werden, en slechts enkele tientallen een tijd lang in de concentratiekampen opgesloten zijn gebleven. Zijn de informaties juist, — en er is geen reden om daaraan te twijfelen — dan zijn het alleen in de provincie Brandenburg er 135 geweest.

Het is een tijd geweest van jammer, hoewel aan de andere zijde ook van zegen, daar velen de oogen opengegaan zijn. Er is een ingesluimerde kracht wakker geworden, die men niet zou hebben verwacht, al schijnt het, dat men nu trachten wil, die kracht, die men met geweldmiddelen niet breken kon, door een slaapmiddel onschadelijk te maliën: Nu wil men „verzoening"!

Maar wanneer het nationaal-socialisme van „verzoening" begint te praten, mag men wel dubbel op zijn hoede zijn, want het wil juist geen compromissen. Het wil alleen z ij n doel bereiken. )

1) Das Volk, 11 Maart 1934. 2) Zie Mein Kampf, blz. 506 v.v.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen