HOOFDARTIKEL

Eugenetiek.

IX.

Algemeene bezwaren.

Tegen dit eugenetisch streven, zoowel in posi- Lieven als in negatieven zin, zijn •verschillende bezwaren ingebracht. Van philantropische zijde heeft men opgemerkt, dat, indien de eugenetieli haar doel zou bereiken, er alleen lichamelijk en geestelijk gezonde menschen zouden bestaan eati derhalve er geen gelegenheid meer zou wezen in de samenleving om de deugden van medelijden, liefdadigheid, opofferingsgezindheid en zelfverloochening te beoefenen en daardoor dteze deugdein zouden verdwijnen. Hiertegen is op te merken, dat de meening als zouden erfelijke ziekten en ge- ; breken doof eugenetische maatregelen volkomen s' uitgeroeid kvmnen worden, zeker onjuist is. Wibaufi) b.v. heeft met eenige sprekende cijfers aangetoond, dat bet gedurende eenige generaties onvruchtbaar maken van lijders aan erfelijke ziekten maar zeer weinig verbetering in de erfelijke samenstelling van de bevolking zou teweegbrengen. Ook andere erfelijkheidsonderzoekers zijn van meening, dat door uitschakeling van de voortplanting e'rfelijke ziekten niet tot vördwijning zijn te brengen. Hoogstens zal men het aantal lijders aan erfelijke ziekten of gebreken iets kunnen verminderen. De gedachte het menschelijk gesladht door middel van de eugenese vrij te maken van genetische fouten is dan ook' een waanidee.

Bovendien, al zou de eugenetiek haar doel bereiken, dan bleven nog altijd over, afgezien vail armoede, werkeloosheid, verkeersongevallen, natuurrampen, , oorlogen, en het lijden, dat de menschen elkander met opzet toebrengen, de nieterfelijke ziekten 2) en de dood. Er is dus weinig reden om te verwachten, dat menschelijke ellende ooit uit de samenleving zal verdwijnen of dat medelijdende naturen, philantropen e.d.' geen gelegenheid meer zouden vinden om hun medelijden en liefde tot den naaste daadwerkelijk te toonen.

Een ander bezwaar, dat men tegen de eugenetiek heeft aangevoerd, is de opmerking, dat de wereld toch niet alleen uit knappe menschen kan bestaan. Er is behoefte aan groote verscheidenheid en allerlei minderwaardig werk moet toch ook gedaan worden. Daarbij komt nog^ dat sommige minderwaardigen, b.v. de erfelijk blinden, zeer veel gepresteerd hebben en derhalve absoluut niet waardeloos voor de samenleving zijn of kunnen zijn. In deze tegenwerping schuilt veel waars. Immers hoeveel licht debielen zijn er niet, die ondanks hun mindere intelligentie toch nuttig werk in de maatschappij verrichten. Aan den anderen kant evenwel is het blijven voortbestaan van een erfelijk defect (men denke vooral aan de zwaardere vormen van zwakzinnigheid en doofstomhedd) niet onbedenkelijk, vooral om reden deze patiënten vaak huwen met gebrekkigen en daardoor de kans, dat in het nageslacht dit defect tot uiting komt, aanzienlijk wordt vergroot.

Een volgend nadeel van de eugenetiek ziet men in het feit, dat speciaal door de negatieve eugenetische maatregelen niet alleen de abnormalen, maar ook de begaafden, de. genialen worden uitgeroeid. Zooals bekend kenmerken zich vele vormen van psychopathie») juist door uitstekende geestelijke, intellectueele of artistieke gaven. Er is een nauwe verwantschap tusschen genie en degeneratieven aanleg (ontaarding). Zoo zijn o.a. Beethoven, Goethe, Byron, Dostojewski, Schumann uit erfelijk belaste*) families afkomstig. Hiertegen heeft men wel opgemerkt, dat het niet zoo erg zon zijn wanneer tegelijk met de psychopathen ook de genialen zouden verd'wijnen. Men vergeet dan echter, dat de bijzonder begaafden door hun gedachten en kunstwerken het gansehe peil der menschheid omhoog heffen en vaak door hun uitvindingen de basis leggen voor nieuwe werkgelegenheid en op die wijze uitermate in het belang der menschheid werken. Juister is de volgende tegenwerping. Al moge er een nauwe verwantschap bestaan tusschen genialiteit en degeneratieven aanleg, men kan en mag niet zeggen, dat groote talenten als regel worden geboren in erfelijk belaste families. Ook al worden derhalve alle abnormalen uitgeroeid, zou de mogelijkheid^ dat er bijzonder begaafden werden geboren, nog ruimschoots voorhanden blijven.

In de vierde plaats is er het bezwaar, en dit geldt speciaal de sterilisatie, dat men door de eugenetiek met de moraal in conflict komt. De onvruchtbaarmaking toch voorkomt wel de eventueele gevolgen der geslachtsgemeenschap, maar laat de geslachtsdaad zelve geheel intact. Door de sterilisatie is conceptie uitgesloten, maar ze laat de begeerte van den man bestaan en heft die der vrouw niet op-. Hierdoor wordt het verantwoordelijkheidsbesef voor de geslachtsdaad ondermijnd en indirect de onzedelijkheid aangemoedigd.

Ten slotte heeft men nog een algemeen bezwaar genoemd, n.l., dat de erfelijkheidswetten, waarop de eugenetische maatregelen berusten, waarschijnlijikheidswetten zijn. Ook de meest nauwkeurige kennis van de erfelijkheidsregels van Mendel zal in bepaalde concrete gevallen nooit zekerheid kunnen brengen. Het is en blijft steeds een kanskwestie. Men zal niet verder kunnen komen dan tot een waarschijnlijkheidsberekening. Nu heeft Waardenburg =) terecht opgemerkt, dat men in het practische leven zich ook niet richt naar wiskundigie zekerheden. De geheele medische wetenschap b.v. is een waarschijnUjkheidswetenschap. Bij geen enkel advies of ingreep kan men den gunstigen afloop garandeeren. Trouwens tal van ingrijpende maatregelen worden eenvoudig genomen uit waarschijnlijkheidsoverwegingen. Denk maar aan de veiligheidsklep bij stoomketels, de zekeringen in het electriciteitsbedrijf, de bliksem afleiders op kerken en hooge gebouwen e.d'. Geen van alle bieden ze 100 o/o veiligheid'. Evenzoo richt de landbouwer en zeeman zich vaak naar intuïtieve of wetenschappelijke wee'rprofetieën, die soms wel, soms niet uitkomen. Het streven moet natuurlijk zijn de onzekerheid zoo gering mogelijk te maken, maar practisch richt men zich dan toch maar in tot de meest mogelijke waarschijnlijkheid. Men mag dus aan de eugenetiek niet den eiscih' stellen, dat zij nooit misrekent, wèl, dat ze de onzekerheid' zoo gering mogelijk dtoet zijn.

Anderzijds echter zijn, met name de negatieve, eugenetische maatregelen te ingrijpend dan dat men zonder meer met waarschijnlijkheidsberekeningen genoegen kan nemen. Juist omdat de kennis van de erfelijkheid bij den mensch betrekkelijk nog gering is en de kansberekening dientengevolge vrij onzeker, mogen o.i. maatregelen, die een zoo verre strekking hebben als de eugenetische, niet genomen worden. Zeker — niets doen kan schadelijker zijn dan iets doen op niet geheel zekere wetenschappelijke gronden. Maar dat geldt o.i. alleen voor zwaar lichamelijke of geestelijke ziekten of ernstige misdadige afwijkingen. Voor alle andere gevallen is de waarschijnlijkheidsberekening een contra-indicatie voor ingrijpende eugenetische maatregelen.

Behalve deze bezwaren is er nog een principieel bezwaar. Met de bespreking van dit beizwaar, waarin wij dus de eugenetica zullen stellen in het licht eener Christelijke ziedekunde, willen wij deize artikelenreeks besluiten.

1) Dr F. Wibaut: Het bestaansrecht van de Eugenese. Mensch en Maatschappij, 15 Mei 1936, blz. 219 e.v.

2) Juister gezegd: ziekten, waarbij de erfelijkheidsfactor een geringe rol speelt.

3) Geesteszwakte, waarbij de menschen wel in het bezit zijn van een normale en soms zelfs meer dan normale intelligentie, maar ten opzichte van hun karakter een bepaald defect vertoonen.

4) In ongunstigen zin.

5) Dr P. J. Waardenburg: Eugenese medisch-raaatschappelijk belicht, blz. 86—87.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen