BOEKBESPREKING

Met bizondere belangstelling heb ik het eerste deel van dit groote werk, loopende tot circa 1795, doorgezien. Medewerkers zijn dr J. J. Dalberg, drs H. Bovenkerk, J. d'Ancona, dr D. M. Sluys, dr Jac. Zwarts, drs L. Hirschel, Opperrabijn I. Maarsen, dr J. G. v. Dillen, prof. dr H. Brugmans, arts I. v. Esso Bzn, prof. dr Leo Polak. De onderwerpen: de positie der Joden in West-Europa tijdens de Middeleeuwen, verblijf en vestiging in deze streken; de Joden gezien door middeleeuwsche en zestiende-eeuwsche schrijvers; verdrijving der Joden uit Spanje en Portugal; Marranen en Joden in de Nederlanden in de 16e eeuw; komst der Marranen in Noord-Nederland; Portugeesche gemeenten te Amsterdam, tot de vereeniging (1639); Portugeesche Gemeente „Talmoed Tora" te Amsterdam tot 1795; Hoogduitsch-Joodsch Amsterdam van 1635—1795; de Joodsche gemeenten buiten Amsterdam; Cultuur en volksleven; Joodsche wetenschap en letterkunde tot 1795; de economische positie en beteekenis der Joden in de Republiek en in de nederlandsche koloniale wereld ; de houding van staat en kerk ten opzichte van de Joden; hun betrekking tot de overige bevolking; het aantal der Joden in de natuurwetenschappen; de beteekenis der Joden voor de wijsbegeerte; nederlandsche schrijvers tijdens de Republiek over de Joden.

Wie de namen der schrijvers nagaat, zal verstaan, dat een lijvig en prachtig geïllustreerd werk als dit voor onze oostelijke naburen, voorzoover meegesleept in een dwaze ideologie, een ware verschrikking zal zijn. Voor nederlanders, die kunnen' onderscheiden, is het boek een weldaad.

Ze móeten kunnen onderscheiden, voeg ik er aan toe. Wat we hier te lezen krijgen is van gereformeerd-theologisch en wijsgeerig standpunt meermalen onaannemelijk. De waardeering van Spinoza's filosofie b.v., zooals prof. Polak ze aan het woord laat komen, kan de onze niet zijn; ze zou het zelfs voor kantianen ook niet kunnen wezen (ik denk aan zijn qualificatie van de analytische oordeelen). Van misverstand in meer dan één opzicht getuigt het werk ook wat aangaat de bedoeling van het „rechtlijnig calvinisme" in zake de bekeering der Joden, en de studie van 't hebreeuwsch; deze is niet in de eerste plaats geïnspireerd door den wil tot bekeering van het jodendom, doch door het groote respect, dat het calvinisme nog altijd heeft voor het Oude Testament, waaraan de Joden zelf veelszins ontrouw geworden zijn. Zoo ware er natuurlijk heel veel meer te noemen.

Dat zulke verschillen tusschen de opinies van onderscheiden auteurs en de onze aan het licht komen zouden, kon evenwel ieder zaakkundige van te voren vaststellen. Het neemt intusschen niet weg, dat we hier een werk van voornaam cachet ontvangen hebben. Niemand, die over het Jodendom, in of buiten Nederland, zal willen studeeren, kan dit werk missen. En we onthouden den lof van een ernstige en ook veelszins geslaagde poging tot zakeUjke beschrijving ervan niet. Met nadruk wijzen we op de zeldzaam mooie illustraties. Ze zijn meer „zakeUjk" dan „sentimenteel"; ze geven minder joodsche typen, dan joodsche geschiedenis, en bewijzen degelijke bronnenstudie.

Een prachtige aanwinst voor onze theologische, historische, ten deele ook folkloristische litteratuur. Natuurlijk — we behoeven het welhaast niet eens meer op te merken — ook voor de economische en staat­

kundige geschiedenis van Nederland.

che en staat­ K. S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen