Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

PERSSCHOUW

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

PERSSCHOUW

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

Het bindende beginselprogram.

Ds E. T. V. d. Bom schrijft in „Ons KerTtblad" < Utrecht) over het ook door ons besproken artikel van (prof.) 0(kma? ) in „Trouw”:

De heer O. vervolgt dan: „Haar beginselprogram berust goeddeels op ketterijen ('gemene gratie-leer, leer van de pluriformiteit der kerk, enz.)”.

Dit zou dan het Congres hebben fgezegd. Maar er staat In conclusie 3:

„Het A.R. beginselprogram berust goeddeels op bepaalde theologisch-wetenschappelijke gedachten-constructies zoals die omtrent , , algemene openbaring", „natuurlijke godskennis", „gemene gratie", „de verhouding van de Overheid tot de wet Gods", „de souvereiniteit in eigen kring", „de eeuwige beginselen", , , de taak der Overheid", enz., welke gedachten-reeksen zich wezenlijk van Schrift en Belijdenis verwijderen”.

En het Congres ibood aan, dat ook uit Sohrift en Belijdenis aan te tonen. En vandaar de vraag aan het Centraal Comité om deze fundamentele critiek in overweging te nemen en te geven. Om dus met elkaar die gedachtenconstructies nader te bekijken, om alzo te komen tot een betere fundering van het A.R. beginselprogram. En dat te meer, waar Dr Coliju in zijn toelichting op dit program van ibegtnselen o.a. schreef: „Het program moet duurzaam van aard zijn, zo weinig mogelijk aan wijziging onderworpen worden, en het moet een volstrekt bindend karakter dragen", (pag. 11). De spatiëring is van mij. En verder: „Noopt dit op zichzelf reeds tot voorzichtige beperking in het aangeven van wat als o n v e r a n d e r-1 ij k e beginselen wordt gezien, ook de eis, dat het beginselprogram een bindend karakter behoort te hebben, wijst in die richting, (pag. 11). En op bl. 12: „Aan het bindend karakter van het beginselprogram mag nimmer worden getornd". En op bl. 13: „Voor zover ons prograjm handelt over zulke grondbeginselen, is het uiteraard onveranderlij k". En op bl. 72: „De „eeuwige beginselen", zodra ze zijn vastgesteld (!!) dragen naar haren aard dan ook een volstrekt absoluut karakter. Aan welker gezag men zich nimmer onttrekken mag”.

Welnu, als het er dan zo mee staat, dat ik ook politiek een geloofsbelijdenis heb, welke mij absoluut bindt als de waarheid Gods, dan wordt het hoog tijd, dat wij deze theologisch-wetenschappelijke gedachtenconstructies in de conclusies genoemd, eens nader bekijken, want Idan weet Ik vooruit al, dat ik politiek gebonden word aan gedachten, waarvan Schrift en Belijdenis niets weten, en die ik onmogelijk voor mijn rekening nemen kan.

En vooral niet, als volgens de heer O. deze politieke geloofsbelijdenis eerst wetenschappelijk moet worden opgespoord in de Schrift en daarna wetenschappelijk moet worden vastgesteld, en daarna voor mij een bindend karakter gaat dragen. Dit brengt mij dus politiek geheel onder de hiërarchie van de mensen der wetenschap, die voor mij opstellen en vaststellen. En ik moet eerlijk mijn onwetendheid belijden, dat ik niet geweten heb, dat ik politiek absoluut volstrekt gebonden was aan de gemene gratie van Dr Kuyper en aan de pluriformiteit der kerk enz. En indien ae heer O. ons dit wil suggereren, dan hebben wij inderdaad, om zijn woorden te gebruiken, „een adder aan onze borst gekoesterd" en is het geval helemaal niet humoristisch meer. Maar dan is deze „adder" niet het beginselprogram zelf, maar wat men er vandaag van maakt: een wetenschappelijk opgespoord, en vastgesteld beginselprogram, onveranderlijk en volstrekt bindend. Maar zo heb ik dit program nimmer bekeken, en mij is totaal onbekend, dat het bij de opstelling daarvan alzo is toegegaan. Ik geloof er niets van, dat dit program eerst wetenschappelijk is opgespoord en vastgesteld, en daarna als onveranderlijk absoluut bindend tot beginselprogram der A.R. partij is doorgegeven.

En het is misleidend als de heer O. zegt, dat wij dit beginselprogram onveranderlijk en absoluut bindend vandaag goeddeels ketterij vinden. Want hij verzwijgt dan een zeer belangrijk ding: dat men vandaag komt van „onderscheidingen" (bijv. souvereiniteit in eigen kring) tot „gangbare meningen", en van gangbare meningen tot „ongeschreven dogma's", en van ongeschreven dogma's tot „Zo zegt de Heere". Want zo gaat het vandaag, en de „souvereiniteit in eigen kring" heet vandaag al een „religieuze vooronderstelling". En nu het zo gaat, wordt het hoog tijd om dan eens over die zogenaamde „eeuwige beginselen” te praten.

Even later: ,

Weer stelt de heer O. de autoriteitskwestie. En de heer Zijlstra is een afvallige. En Schilder is de critikaster. Maar Prof. Diepenhorst geeft „een prachtige principiële fundatie". En mannen als Prof. Bavinck en Verkuyl en Richters vermoorden dit beginsel-program. Maar dat is niet zo erg, althans niet zo erg om daar alarm over te slaan. - En als er kerken ongerust worden, dan krijgen ze het bevel om te zwijgen, en eerst eens te gaan studeren. Maar als er opstaan, die begeren naar een betere principiële fundering „om de vijand in de poort" te kunnen antwoorden, dan luidt ineens de alarmklok: Mensen, mensen hoort toch eens aan, het oude en vertrouwde en beproefde beginselprogram noemen zij goeddeels ketterij! En zij blazen verzamelen om het bastion te verdedigen. Maar zij iheWben niet eens geluisterd. Zij Iheblben onze conclusies niet eens gelezen. Maar het volk moet weten dat wij „tweespalt" zoeken.

Uit de chaos van deze epigonen kan ik geen wijs meer worden. En ik vind het jammer dat velen zich van de wijs laten brengen. En niet zien uit welke hoelc vandaag de wind waait, die straks een storm wordt. Wie nü zwijgt, wordt straks door de storm meegesleurd.

De storm — men kan de menschen óók kennen uit * het hijschen — al of niet — van stormseinen, om met dr Hepp uit de dagen van zijn Deformatiebrochures te spreken. Hij hijscht nooit meer — sedert 1944. Niets meer te seinen?

Kijk, zulke dingren zijn het nu.

In „Strijdend Nederland" komt een verslag voor van een rede, gehouden door den heer J. Haverkamp uit Kampen voor de A.R. kiesvereeniging te IJsselmuiden. Dte Heer H& verkamp is vanouds een uitnemend man, en vóórdat hij voor het verraad der synode-Ridderbos CS. capituleerde en'dus (ik weet niet waarom) synodocratisch werd te Kampen, keken we elkaar vroolijk aan. Maar sedert hij het bevel volgt, te vinden, of zich ermee te vinden, dat men prof. Greydanus en cand. H. J. Schilder van den preekstoel weren moet en ds D. van Dijk van een synode enz. kijken we elkaar wat anders aan. Hij is — door den wil van. ons, gereformeerden (wij zijn in Kampen in de meerderheid) voorzitter der A.R. kiesvereeniging. Aldus ook mijn voorzitter, want ik hang nog — in afwachting — met een dun draadje aan die K.V.

Nu dan, de man, die als voorzitter der A.R. kiesvereeniging te Kampen ambtelijk probeeren moet, zoowel over de H.H. Ridderbos en Den Hartogh als over K. S. den praesidentshamer te voeren, heeft in IJsselmuiden gesproken. Over Bedrijfsorganisatie. Mijn voorzitter zal hebben begrepen, dat ik de ooren spits: komt hij met Groen's geloofsstuk (ik bedoel: mr K. Groen van 1944) (souvereiniteit in eigen kring) of met Holwerda's (en mijn) critiek daarop voor den dag? Ik neem de schaar en zet die in het verslag der rede, gelijk dit voorkomt in Strijdend Nederland:

Ook de A.R. is dan ook tot op zekere hoogte voorstander van de geleide-economie!

Tot op zekere hoogte? Welke hoogte? En welke is de „leidende" instantie? Verder:

De Partij van de Arbeid verstaat hieronder, dat de Staat van nature principieel hiertoe bevoegd is. Het A.R.-standpunt is: alleen geleide-economie onder bepaalde omstandigheden. Een zodanige factor is thans aanwezig in de ontwrichting van de arbeidsmarkt, waardoor prijsbeheersing geboden en gerechtvaardigd is. Het algemeen belang eist thans overheidsbemoeiing.

Buiten de overheidsbemoeiing staat het gezinsleven, dat onaantastbaar is. Wanneer men zich echter op schromelijke wijze misdraagt, zal de overheid ingrijpen. Zo ook op het maatschappelijk erf.

Sociaal onrecht is altijd door de A.R. bestreden. Zie Talma e.a. De ondernemers en de arbeiders hebben de roeping om In het maatschappelijk leven te gehoorzaimen aan de ordinantiën Gods. Orde en recht in eigen kring door de organen zelf, ziedaar bedrijfsorganisatie.

Primair is dus, dat de organen zelf zorg dragen, secundair, dat de overheid ingrijpt, wanneer de zaken scheef dreigen te lopen. De nadruk valt op een krachtig organlsatieleven, een georganiseerd bedrijfsleven, dat zelf verordeningen maakt wanneer dat nodig is. Om de sanctie hierop te verkrijgen, is het nodig dat aan de bedrijfsschappen publiekrechtelijke bevoegdheden worden toegekend. Slechts dan zijn deze verordeningen bindend en kunnen desnoods afgedwongen worden.

Van politieke zijde hooren we nog al eens ons vragen: wat .hébben jullie toch? ' Ik zou zeggen: kijk, zulke dingen zijn het nu.

Ik wou mijn voorzitter wel eens vragen: gelooft u, dat die z.g. „noodmaatregelen" van Stiefvader Staat zullen verdwijnen? En die bedrijfsschappen? Gelooft u heusch, dat wat u — toch wel capituleerende voor het roode regeeringsdrijven? — thans nog in de watten van „voorbijgaande noodmaatregelen" pakt, zal verdwijnen? Zoo neen, pak ze dan dadelijk aan in de kern, en waarschuw principieel. Zoo ja, waarom dan blijven staan bij de bedrijf sschappen? Waarom niet tevens onderwijsschappen met wetgevende bevoegdheid, net zooals die bedrijf sschappen? Ze zijn al in de maak: hebt u verweer na deze redeneering ? Waarom geen k e r k - b e-d r ij f s schappen, geen doktersbedrijfsschappen, die alle zelf verordeningen mogen maken, wanneer dat noodig is? Moet het heele leven zich laten totaliseerén, en moeten we allemaal ons laten gelijkschakelen-(opdat Hitler spreke nadat hij gestorven is), zooals al die vrachtauto's met het bordje , , Wegtransport"? Waarom maakt heel Nederland de stroppen klaar, "die de staatstotalisator van morgen zóó maar heeft aan te halen? Wij spreiden het bed voor Hitler II. Ik zie het al: óók een kerkbedrijfsschap, dat voor het phaenomeen der religiositeit-in-bedrijf verordeningen mag maken: geen D.K.O., maar I.K.O.K.O. (Interkerkelijk Overleg-Kerk-Orde), met den stok van den rooden minister-president van eeredienst achter de deur als er weer stoute K. S.-jes ergens zijn, die de totalitaire religie breken willen. Lacht iemand? Waarom? Omdat religie en bakkersbedrijf twee zijn? Maar Hitler bond ze allebei in zijn staat. En Hegel ook. En Schermerhom ook. En de Antichrist gaat zeker óók religieuzen en bakkers gelijkschakelen.

Mijn voorzitter is in de kerk van mij los. Hij vindt zeker, dat je Kuyper niet loslaten mag, zoolang dr Ridderbos zegt, dat het niet moet. Maar ik wou, dat hij me eens rondweg vertelde, of Kuyper's constructie die tegen al die s t a a t s b e m o e i i n g pleitte, V a 1 s c h was, ja dan neen ? Ons dunkt de huidige overheidsbemoeiing in haar systematisch drijven veelszins promotie van of capitulatie voor de revolutie.

K. S.

Van een Linggadjati-dominee,

In „Ons Kerkblad" (Utrecht) schrijft „Neef Henk":

Een oud-HoUands spreekwoord zegt: „Wie verre relaen heeft gemaakt, die kam je wat verhalen". Onwillekeurig moest ik hieraan denken toen dezer dagen, in een gezelschap een Ned. Herv. legerpredikant, zo een en ander vertelde van zijn ervaringen, opgedaan m Indië tijdens de politionele actie.

Over zijn aankomst in Indië:

Die aankomst viel echter niet mee.

In de Herv. Kerk was het alles nog zeer onoverzichtelijk, wijl alles nog in het stadium van herstel en wederopbouw verkeerde, en de Gereformeerde dominee wilde van de soldaten niets' weten; hij was tegen die troepenuitzendingen, omdat hij een voorstander was van Lmggadjatl.

Daar stond dominee met zijn goede bedoelingen en zijn schrift vol aantekeningen om zijn jongens te helpen. De „Gereformeerde" dominee voorstander van Linggad-•jati; hij wilde van de jongens niets weten.

Het schaamrood vliegt je naar het hoofd als je zoiets hoort.

Die dominee heeft artikel 36 Geloofsbelijdenis ze­ ker in lang niet gelezen.

K. S.

Dit artikel werd u aangeboden door: Vrije Universiteit Amsterdam

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 22 mei 1948

De Reformatie | 8 Pagina's

PERSSCHOUW

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 22 mei 1948

De Reformatie | 8 Pagina's