OP TOURNEE

Na twee en een half uur kwam de dokter van de patiënte terug, echter zonder het gewenschte resultaat. Reeds na een pauze van een kwartier wilde hij weer verder gaan.

Daar kwam nog wat bij, of liever, er ontbrak nog wat: de noodige instrumenten. Was de dokter die dan vergeten? Neen, maar die had hij niet; zoo goed wordt er voor de D.V.G.-artsen ") gezorgd Ik keek hem eens aan. Wat moest dat worden? Het begon al donker te worden ook, en als die vrouw nu maar meteen naar het ziekenhuis was gebracht, beter nog naar Pontianak, maar nu ging er weer een dag overheen en hoe die vrouw hier vandaan te krijgen? Loopen? Met een draagbaar? Dat heele eind? Ada perahu disini? ^°). Het antwoord was vertwijfelend: Bukan, tuan, kami tidak berprahu'^").

Weer ging de dokter eens kijken.

Intusschen keek ik nog maar eens rond. De vorige periode had ik van alles opgeschreven, gegevens, waaruit nu dit verhaal wordt opgebouwd, maar nu wilde ik zooveel mogelijk te weten komen over het leven in dezen kampong zelf.

Nu, er kwam werkelijk wat meer leven in de brouwerij. Het werd etenstijd.

In twee kringen gingen de menschen zitten, de mannen gescheiden van de vrouwen, die de kleine kinderen bij zich hielden. In een stuk of vier schotels werd rijst met zoutevisch opgediend. De beste vorken, die men heeft, n.l. de handen (die hebben 5 tanden en je hebt er 2 altijd bij je) werden in de schotels geplaatst en dan maar eten, waarbij een toeschouwer wel eens den indruk krijgt van een wedstrijd. Daar wordt onderwijl druk geschraapt, geroch... en gespu..., altemaal evenzoovele bewijzen, dat het heerlijk is. Men geniet zicht-, hoor-en bijna had ik gezegd tastbaar. Men sloeg mij over en, hoewel ik honger had, speet het me niets

O, o, wat moet ik nog veel leeren! Ja, deze menschen weten wel hoe het hoort.

Toen de dokter voor den tweeden keer terug kwam, waren de Dajaks klaar, maar al heel spoedig verscheen er een man, die een enormen schotel voor zich uitdroeg, beladen met 3 steenen borden, een tweetal schotels rijst, een groote kom met kip en een vingerkommetje. Verder twee vorken en drie lepels. De vorken dienden om mee op te scheppen, de lepels om mee te eten. De dokter, z'n helper en ik zetten ons rondom al dat heerlijks boven op het reeds beschreven verhooginkje en tastten toe. Het was best. Er was nog wijn ook, maar ik bepaalde me maar tot gekookt water Terwijl we aten, kreeg één onzer het idee, de zieke vrouw op deze verhooging te leggen, zoodat de dokter haar beter kon helpen. Na eenigen uitleg, waarom dat beter zou zijn, begrepen onze gastheeren ons en met behulp van matten werd een flink gedeelte van den „troon" terzijde en van voren afgeschoten. Het was inmiddels geheel donker geworden en overal werden aan de palen heel kleine lampjes gehangen. Bij de geimproviseerde operatietafel kwamen er zelfs twee.

De jonge moeder werd gehaald en weer begon de dokter zijn vermoeiende taak

Zijn helper en ik zaten boven op het overgeschoten gedeelte, dat nog maar 1 m^ groot was. Nu was het een mooie tijd om te babbelen. Lukas sprak en verstond ook het eigen taaltje van deze menschen, zoodat we al spoedig een kringetje om ons heen hadden, dat aandachtig naar ons gesprek luisterde. Dat gesprek liep over de samenstelling van dezen kampong, over de bangsa^'), over de geschiedenis van de Dajakstammen, over den oorlog, die hier ook gewoed heeft, over hun krachtig en meesterlijk geleid verzet (6000 man, bewapend met oude voorladers hebben den Jap tegen gehouden), over hun kinderen, het onderwijs, mijn plannen en ten slotte bleek me, dat ook deze menschen graag wilden helpen, zoowel met geld als met hun arbeid. Ze vertelden me verder van hun „P.D." ^^) van de verhouding tot de Maleiers"), en gaven in het algemeen blijk, een helderen kijk op de dingen te hebben, al is er van schoolsche ontwikkeling dan ook geen sprake. Toen ze van mij hoorden aan de hand van een vluchtig geteekend kaartje van Indonesië, dat Irian (d.i. Nw.-Guinea) 3000 km verder weg lag, schoten ze in de lach en vroegen me, wat ZIJ daar nu toch mee te maken hadden. Toch wisten ze me te vertellen, dat er Dajaks uit het Baritogebied (ook een 800 km verder = Amsterdam—Berlijn!) eens als roeiers waren meegegaan met blanken naar dat verre eiland. Wel een bewijs, hoe alle Dajaks over geheel Borneo contact houden met elkaar.

Over het schotje heen zag ik ineens het hoofd van dokter. „Stoor ik U niet? " , , Neen, gaat U door, ik

luister met veel belangstelling". Ik begreep daaruit, dat zijn werk dus toch niet gelukte. Op een desbetreffende vraag kwam dan ook het antwoord: „Ze moet naar Ngabang, daar zal ik het nog eenmaal probeeren en anders naar Pontianak".

Ik realiseerde mij het een en ander en plotseling viel het mij op, dat ondanks de hevige pijnen, die ze had te verduren, DIT VROUWTJE IN AL DIE UREN NOG GEEN KIK GEGEVEN HAD. En ik vroeg mij af: Wat zijn dit toch voor menschen? Vaak had ik ervan gehoord en gelezen. Maar wat was er nog veel stof om over te praten, veel vragen, die nu ongemerkt ter tafel konden komen.

Wanneer een kindje geboren wordt, wordt er eerst een groot feest gegeven, waaraan de moeder zelf heel vroolijk meedoet. Die vitaliteit schijnt haar baby wel geërfd te hebben, want na een paar dagen staat het en na een paar weken loopt het! Huilende kinderen vindt men zoo goed als nooit, om de eenvoudige reden, dat ieder kind, dat maar even drenst, door moeder of een andere moeder, die net in de buurt is, wordt opgenomen en aan haar boezem gesust. Zelfs kinderen, die al lang vast voedsel gebruiken en strootjes rooken, worden nog graag een poosje op de meest oorspronkelijke manier zoet gehouden. De meeste moeders hebben overvloed, storing of ziekte komt op dit punt haast nooit voor en veel omslag behoeft er ook niet voor gemaakt te worden, daar het al een uitzondering is, wanneer de dames boven het middel gekleed gaan.

Reeds vroeg worden de kinderen uitgehuwelijkt, zoodat de reiziger in deze kampongs tevergeefs naar een „rijpere jeugd" uitziet. Vandaar ook, dat men in den „kring der mannen" zooveel jongelui ziet. Zij zijn reeds vader. Mannen met baarden zijn zeldzaam, daar de baardgroei van de meeste Dajaks nog niet is, wat bij ons een zestienjarige knaap rond kin en koonen draagt. Als ze zich al een keertje scheren, dan gebeurt dat zonder zeep. Het gaat zoo wel.....

Toen ik de opmerking maakte, dat onze buurvrouw in het geheel geen zucht zelfs had geslaakt, en dat ik dat erg flink vond, merkte ik eenige bevreemding bij de menschen. Men IS daar nu eenmaal niet kleinzeerig; daar staat tegenover, dat ze veel en veel minder uithoudingsvermogen hebben dan wij, wanneer het arbeidsprestaties betreft of wanneer het aankomt op brute kracht. Ik spreek hier natuurlijk over dat soort werk, ' dat, ongeacht de gesteldheid van bodem of klimaat verricht moet worden.

Maar ik dwaal van mijn verhaal af.

Vele kinderen waren reeds naar boven gegaan. U herinnert zich wel, dat ik een soort vliering had gezien? Welnu, dat was bergruimte en slaapplaats voor de kinderen. Wij werden zelf ook slaperig. Ik was benieuwd, hoe dat nu moest. De drie gasten zaten nu op een matje van 1 m^, vóór hen een kring van ongeveer zes, zeven mannen, dat alles belicht door een walmend pitje, dat onze schaduwen rembrandtiek op het schotje deed vallen, waarachter de kepala-kampong en zijn vrouw (zóó. ongeveer moet het in Bethlehem geweest zijn: zóó nederig, zoo rustig, zoo zorgzaam, zoo vreeselijk arm ), maar nu wilde ik me toch in nachtgewaad steken, wat in deze primitieve omgeving allerlei bezwaren meebrengt.

De dokter, die met dat bijltje meer gehakt had, gaf het voorbeeld. En al spoedig is het zoover, dat je je eindelijk behaaglijk op je één deade vierkante metertje te rusten legt.

Van mij LAGEN hoofd en romp. De armen had ik opgevouwen over m'n borst, de beenen bungelden van-af den „troon". Mijn reisgezellen waren gelukkig wat korter.

Toch zou ik in slaap gevallen zijn, zoo moe was ik, als er niet plotseling eenig geruisch was ontstaan, dat m'n nieuwsgierigheid opwekte. Vier, vijf man liepen af en aan, gingen naar de vliering en keerden terug, tot mij bleek, dat ze palen, planken, matjes en raffia hadden gehaald. Met behulp daarvan werd de „troon" naar voren toe verbreed en de „tuan pandjang" ^'') (zoo noemen ze me al in Ngabang) kan de vermoeide ledematen uitstrekken. Was het niet kostelijk?

Langzaamaan werd het nu stil. Dat is natuurlijk betrekkelijk. Kippen scharrelen over het dak, honden tipten heen en weer door de galerij, menschen woelden, snurkten, schraapten; kinderen deden den vlieringvloer kraken en ritselen, muskieten zoemden en spinnen (ter grootte van een kinderhand) deden de wandbedekking, waar wij met het hoofd tegen aan lagen, kraken. Verder waren er muizen boven en varkens onder ons.aan het werk. Overigens was het stil.

Ik ben dien nacht'precies elk heel uur even wakker geweest. Den laatsten keer was de schuld te wijten aan een tiental hanen, die het noodig oordeelden de komst der zon aan te kondigen. Ach, de beesten hebben het blijkbaar sinds de schepping zoo gedaan, ik mag het ze dus niet kwalijk nemen, maar erg tevreden was ik niet. Wel een bewijs, hoe goed men op planken en in zulk een omgeving, temidden van DIE geurt; jes (!!!) nog rusten kan.

D.V.G. = Dienst Volksgezondheid. Tegenwoordig Kem-Kes — Kementerlan Keschatan = Min. v. Gezondheid.

15) Zijn hier prauwen?

10) Neen, meneer, zij hebben geen prauwen.

1') Volk, stam, ras.

IS) Persatuan Dajak = Dajakvereeniglng.

18) Immigranten uit Java en Sumatra, Eig. zijn alle Indonesiërs Maleiers in ethnologischen zin.

2) Lange meneer.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen