De kern van onze nationale gedachte - pagina 34

gers, tusschen menschen en menschen, voor zooveel hunne zekerheid, veiligheid, vrijheid en verdediging aanging, maar de godsdienstige begrippen hebben daar niets mede gemeen, en de invloed van den godsdienst of deszelfs leeraars op den Staat, is even zoo ongerijmd als die van den Staat op den godsdienst of deszelfs leeraars. Ik ben dus overtuigd, dat het bepalen van dankdagen, biddagen, bedestonden en al wat er meer moge hooren onder den ouden consciëntiedwang, niet alleen uitkomt, schoon tegen de intentie der uitschrijvers, op bedrog en op zijn best genomen het strelen van dwalingen en vooroordeelen en dus o, onwaardige taak dezer vergadering, het koesteren van nationale ziektens, maar ook dat het wezentlijk is buiten de grenspalen van enig politicq bestuur, en bij gevolg moreel onmooglijk. En wij, Burgers, hebben wij niet bezworen, dat een ieder God kon dienen of niet dienen, zooals hij wil ? En zouden wij ons nu meineedig maken. Dit houde ik voor onzinnig." Men ziet, hoe hier het accent verschoven is. Nog wordt een beroep gedaan op de verdraagzaamheid, maar niet langer om den godsdienst te handhaven, maar om deze weg te werken van het publieke terrein des levens. De godsdienst voedt slechts de nationale haat en koestert de nationale ziekten. Hahn is warm geloopen niet alleen voor de vrijheid en gelijkheid, maar ook voor de broederschap. Eens had de overtuiging, dat God Nederland in het bijzonder beschermde en het, als Israël weleer, uit het diensthuis wilde uitleiden, aan de Calvinisten de kracht en den moed gegeven, om den strijd tegen het oppermachtige Spanje vol te houden, maar Hahn en de zijnen hadden deze in hun oog bekrompen denkbeelden sinds lang prijsgegeven. Zij hadden de broederschap omhelsd en dachten cosmopolitisch. In het eigen land streefden zij naar eenheid en een verzoening der oude tegenstellingen. Tegen den dankdag kantte Hahn zich ook daarom, omdat de tegenstelling met de Oranje-partij er door zou worden verscherpt. Men moest deze zien te winnen voor de nieuwe denkbeelden, maar het was volgens hem volkomen „menschkundig", dat men dit doel niet zou bereiken door „het uitschreeuwen van broederschap, door het ontsteken van hunne spijt en woede, door het optellen van zegeningen, die zij beschouwen als rampen, door tekenen van vreugde, waarin zij niet kunnen delen, en door hen op den onzichtbaren God te wijzen, terwijl zij op hunnen geliefkoosden en zichtbaren afgod (bedoeld is Prins Willem V) staren". Niet allen waren het daarin met hem eens. In een Open Brief, dien een Amsterdammer over den dankdag tot hem richtte, wordt

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen