Johannes a Lasco - pagina 30

werden gevonden, te Bazel, m a a r vooral in de voormalige keizerlijke bibliotheek te St. Petersburg. H e t blijkt d a t men a Lasco vanuit Bazel deed meeleven m e t allerlei wetenschappelijke onderzoekingen en uitgaven v a n boeken. Ook over zijn bibliotheek schrijven Erasmus e.a. herhaaldelijk. Over de geweldige gebeurtenissen op kerkelijk gebied, van de j a r e n n a 1525, vindt men bijna uitsluitend verdrietige opmerkingen van de humanisten in deze brieven. Vergeefs probeerde a Lasco Amerbach n a a r Polen te trekken. Krzycki probeerde hetzelfde met Erasmus, m a a r ook zonder vrucht. H e t is hier misschien de beste plaats om te spreken over de z.g. zuiveringseed, die a Lasco moet afgelegd hebben ten overstaan van de aartsbisschop van Gnesen en de bisschop v a n K r a k a u . K u y p e r heeft deze eed opgenomen in zijn O p e r a van a Lasco 5 1 ). Hij kreeg een afschrift van deze eed, die te Koningsbergen bewaard werd, m a a r er was geen datum bij vermeld. Kuyper, Dalton en Pascal dateren de eed in 1526. I n latere tijd werden Roomse acta uit K r a k a u en brieven v a n Hosius gepubliceerd en werd van Roomse zijde beweerd, d a t de z.g. zuiveringseed in verband moest gebracht worden met een z.g. protestatie van a Lasco in de notulen van het Krakause kapittel opgenomen en d a n zou dateren van 6 Febr. 1542 (Zie onder andere Wetzer en Welte sub voce a Lasco). Ook prof. Kawerau e.a. van Protestantse zijde gingen op deze suggestie in. O. Naunin 52) heeft de eed in 1538 geplaatst. Anderen sloten zich bij zijn opvatting aan. H e t is nog steeds een moeilijk probleem. Pascal deelt (in een noot op blz. 138 van zijn dissertatie) mede, dat hij over de eed met K u y p e r gecorrespondeerd heeft, die hem schreef, d a t hij de d a t u m 1526 nog steeds h a n d h a a f d e . M a a r Dr. J o a c h i m , koninklijk archivaris van Koningsbergen, schreef hem, d a t het stuk geen origineel stuk was. „ N i e m a n d heeft ooit het origineel gezien! 't K a n wel d a t het nooit bestaan heeft en dat het document eenvoudig een vervalsing is" 6S ). Dalton meent dat a Lasco's bezoek bij Zwingli verdenking opgewekt h a d en d a t er reeds in 1526 een gerucht zou rondgegaan zijn, dat a Lasco een huwelijk zou gesloten hebben en met R o m e gebroken had. D e aartsbisschop, oom van de jonge Johannes, zou de eed d a n hebben gesuggereerd om a a n alle laster een einde te maken, a Lasco was 1526 in elk geval nog trouw a a n de Roomse K e r k ; de aanraking met Zwingli was oppervlakkig geweest; Oecolampadius en Pellicanus h a d d e n in 1525 nog niet met R o m e gebroken; en zijn denken was in de j a r e n na » ) D e e l I I , 547/48. " ) I a ,,Zi.ir L a s k i - K o n t r o v e r s e in d e r G e g e n w a r t " , S. 76 — 102. H i j m e e n t k L a s c o ' s k a r a k t e r h i e r d o o r n i e t a a n t e t a s t e n , o m d a t in 1538 a L a s c o n o g g o e d R o o m s z o u g e w e e s t z i j n . Naunin h e e f t h e t afschrift van de eed t e K o n i n g s b e r g e n n a u w k e u r i g b e s t u d e e r d . 6S

) D e „zuiveringseed" luidde, volgens h e t afschrift v a n Koningsbergen, aldus: „ I k , J o b a n n e s a Lasco m e e n d e , ( t o e n ik t e w e t e n w a s g e k o m e n , d a t i k op l e u g e n a c h t i g e g r o n d e n d o o r m i j n a f g u n s t i g e m e d e d i n g e r s b i e r w a s b e s p o t t e l i j k g e m a a k t , alsof i k s c h u l d i g z o u z i j n a a n h e t a a n h a n g e n v a n enige v e r d a c h t e leers t e l l i n g e n , die o o k v r e e m d z o u d e n z i j n a a n d e l e e r v a n de heilige katholieke en apostolische Roomse kerk) d a t h e t nodig was, d a t ik deze m i j n belijdenis zou doen, aldus: D a t ik vele geschriften v a n velen m e t A p o s t o l i s c h e bewilliging gelezen h e b , o o k v a n b e n , die v a n d e e e n h e i d v a n d e Roomse kerk a f w e k e n , b e l i j d i k ; n o o i t e c h t e r h e b i k enige m e n i n g v a n h e n a a n g e h a n g e n , n o c h enige l e e r s t e l l i n g v a n h e n willens e n w e t e n s o m h e l s d , w a a r v a n ik in h e t b i j z o n d e r w i s t , d a t die s t r e e d m e t de leer v a n de heilige katholieke en apostolische Roomse kerk; e n i n d i e n ik m i s s c h i e n e r g e n s o n v o o r z i c h t i g - z o a l s w i j m e n s e n z i j n - g e s t r u i k e l d b e n of in enige d w a l i n g b e n v e r v a l l e n — w a t v e l e d i k w i j l s g e l e e r d e e n o o k v r o m e m e n s e n o v e r k o m t — d a n h e r r o e p ik d a t o p e n l i j k e n u i t d r u k k e l i j k e n i k belijd o p e n h a r t i g , d a t i k g e e n s e c t e n e n l e e r s t e l l i n g e n w i l a a n h a n g e n , die op enigerlei w i j z e v r e e m d z o u d e n z i j n a a n de e e n h e i d v a n de heilige katholieke en apostolische Roomse kerk en h a a r i n s t e l l i n g e n , en d a t ik v o o r z e k e r d a t alleen wil o m h e l z e n , d a t d o o r de heilige, katholieke en

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen