John Knox - pagina 17

beroemdste school v a n Schotland, de universiteit te St. Andrews. H i e r heerste d e scholastiek. W a t filosofie betreft onderwees m e n een misverstane Aristoteles. W a t talen a a n g a a t was alles Latijn, w a t de klok sloeg, en meestal was dit L a t i j n ook n o g gebrekkig. D e taal, die in de R o o m s e K e r k gesproken w e r d en die onontbeerlijk was voor de dienst in deze kerk. V a n Grieks en Hebreeuws, de g r o n d t a l e n v a n de H . Schrift, was geen sprake. Grieks w e r d 't eerst weer onderwezen te Montrose, in d e school door b a r o n Erskine v a n Dun gegrondvest. D e eerste leraars k w a m e n uit F r a n k r i j k hierheen. W i e zich in 't Grieks lieten onderwijzen, w a r e n d a a r o m reeds v e r d a c h t bij de prelaten. Hebreeuws was h e l e m a a l c o n t r a b a n d e . K n o x k w a m eerst op m i d d e l b a r e leeftijd in kennis m e t d e Griekse taal en in 1550 beleed hij nog het Hebreeuws niet te verstaan. Dit gebrek wist hij te herstellen, g e d u r e n d e zijn verblijf op het vasteland v a n E u r o p a . I n St. A n d r e w s heerste h e t scholastieke systeem v a n Duns Scotus, de v a d e r der Scholastiek. H i j h a d de R o o m s e leer, gebruiken en ordeningen in een systeem g e b r a c h t en ze m e t allerlei subtiele en dikwijls belachelijke gronden zoeken te bewijzen en te r e c h t v a a r d i g e n . In de g r o n d bestond het onderwijs meestal d a a r i n , d a t m e n J o h n K n o x trachtte in te prenten, w a t d e kerk leerde. D e H . Schrift bleef ook in St. Andrews geheel buiten spel. E é n leraar oefende reeds diepere invloed op K n o x . H e t was John Mair, gewoonlijk Major geheten. H i j was professor in de philosophie en theologie en h a d te Parijs gestudeerd, w a a r hij ook een tijd lang gedoceerd h a d . Deze m a n deelde de gevoelens v a n Jean Gerson en Pierre d' Ailly, die het gezag v a n de concilies tegenover de p a u s h a d d e n verdedigd. Z o leerde ook John Mair d a t een concilie boven de paus stond en zelfs het recht h a d een paus af te zetten. H i j loochende het wereldlijke oppergezag van de R o o m s e bisschop en ontzegde h e m h e t recht vorsten af te zetten en te onttronen. Mair leerde d a t banvloeken v a n de kerk alleen geldigheid h a d d e n , als ze op goede g r o n d e n w a r e n uitgesproken. H i j berispte de gierigheid, eerzucht en p r a a l der prelaten. H i j wilde heiligendagen en kloosters inperken. M a a r al was M a i r een m a n v a n vrijere opvattingen, hij was toch n o g niet tot de w a a r h e i d der H . Schriften doorgedrongen. H i j kende h e t rechte inzicht in de H . Schrift niet! H e t was ook verder bij h e m scholastische filosofie. I n politiek opzicht leerde M a i r , d a t de vorsten a a n de wil van het p a r l e m e n t g e b o n d e n w a r e n . Dit p a r l e m e n t moest optreden tegen het misbruik v a n de koninklijke m a c h t en als de koningen zich onverbeterlijk toonden, moest het p a r l e m e n t ze afzetten en straffen. M a i r oefende een opwekkende invloed uit op K n o x en zijn geleerde vriend George B u c h a n a n . H i j schudde a a n de grondvesten v a n de dwalingen en scherpte de blik v a n K n o x voor een diepere kennis, terwijl hij de blindoek voor zijn ogen w e g n a m . H i j m a a k t e h e m duidelijk, d a t de misbruiken en wantoestanden in de kerk konden w o r d e n aangetast en verbeterd. K n o x bleef voorlopig echter nog onkundig in de Heilige Schrift. Hij werd magister in de vrije kunsten en begon lezingen in de filosofiie te h o u d e n in St. Andrews. Spoedig' werd hij ook de in geestelijke stand opgenomen en nog vóórdat hij de wettelijke leeftijd h a d bereikt, tot priester gewijd. H e t leek alsof hij bestemd was steeds hoger op de ladder der kerkelijke a m b t e n te klimmen. K n o x kon geen bevrediging vinden in de spitsvondigheden v a n de schoolse

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen