Isaac Da Costa's Bezwaren tegen de geest der eeuw - pagina 25

m e n t e n s l o t t e s t e e d s v e r d e r a f v a n d e l e e r d e r k e r k , die m a c h t e l o o s b l e e k te zijn o m h a a r e i g e n b e l i j d e n i s te h a n d h a v e n . E n

eindelijk

w e r d o o k bij o n s d e m e n s e l i j k e r e d e v e r h e e r l i j k t als h e t g o d d e l i j k ste i n o n s

15

; het verstand kon ons de waarheid

doen

ontdekken

o f e r k e n n e n m i t s h e t v e r s t a n d g e z o n d k o n w o r d e n g e n o e m d e n dit was h e t g e v a l i n d i e n h e t d e e i g e n s c h a p p e n

van kalmte,

beschei-

d e n h e i d en g o e d w i l l i g h e i d b e z a t 1 6 . D e r e d e o f h e t g e z o n d v e r s t a n d g a f t e n d i e p s t e d e t o o n aan o o k bij h e n d i e t o c h o o k n o g aan d e S c h r i f t w i l d e n v a s t h o u d e n e n dat was t o e n bij d e m e e s t e n n o g w e l het geval —

m e n wilde, overeenkomstig onze volksaard, graag de

u i t e r s t e n v e r m i j d e n o m " m e t vaste s c h r e d e n v o o r t ( t e g a a n ) o p d e n veiligen middenweg, waar de beminnelijke nederigheid den waren wijzen steeds g e l e i d t "

17

.

M a a r h e t g e v o l g was dat k r a c h t e n s

a u t o r i t e i t v a n d e r e d e de e n e g e l o o f s w a a r h e i d prijsgegeven —

de

n a de a n d e r e w e r d

h e t o u d e w a s v o o r b i j g e g a a n , t i j d g e b o n d e n als h e t

was. H e t gevoelen van de meerderheid der toonaangevende kringen w e r d d u i d e l i j k u i t g e s p r o k e n d o o r d e b e r o e m d e staatsman en rechtsgeleerde, de hoogleraar J . M . K e m p e r

(1776-1824),

l a n g r i j k e rol h a d g e s p e e l d bij h e t herstel van o n z e

die e e n be-

onafhankelijk-

h e i d en bij d e i n r i c h t i n g v a n h e t n i e u w e s t a a t s g e b o u w . I n e e n m e t goud bekroonde verhandeling bovenzinnelijke waarheid

zegt

hij

een toetssteen

o.m.:

"Wij

hebben

voor

in o n z e rede, g e l i j k

dien v o o r z i n n e l i j k e w a a r h e i d in o n z e z i n t u i g e n h e b b e n ( . . . )

wij

Maar

is dit n u zoo, d a n k u n n e n wij o o k d e n toetssteen, w a a r a a n wij h i e r de w a r e v e r l i c h t i n g

toetsen m o e t e n , g e m a k k e l i j k

v i n d e n ; dan

is

r e d e l i j k h e i d a l l e e n de p r o e f v a n a l l e g o d s d i e n s t i g e v e r l i c h t i n g ; d a n is e e n v o l k o f l e e f t i j d n a a r die m a t e g o d s d i e n s t i g v e r l i c h t e r , minder verlicht,

naarmate

deszelfs

begrippen

omtrent

de

of

natuur

en e i g e n s c h a p p e n v a n h e t O p p e r w e z e n , e n o m t r e n t d e s z e l f s b e t r e k k i n g e n tot h e t m e n s c h d o m m e e r o f m i n d e r r e d e l i j k zijn, dat is, m e e r o f m i n d e r m e t d e n a a n l e g z i j n e r r e d e l i j k e en z e d e l i j k e n a t u u r

J . H. van der Palm, Redevoeringen, verhandelingen en losse geschriften, derde deel, Leeuwarden 1854, 148. 1 0 J. H. van der Palm, a.w., 96, 101 v.v. 17 Kerkelijke redevoeringen en aanspraken bij de opening en sluiting van het Nationaal Synode van de Hervormde Kerk in het Koningrijk der Nederlanden, door Zijne Excellentie de Heer Commissaris Generaal voor de zaken der Hervormden, enz. 's-Gravenhage 1816, 56. (Uit de toespraak van de Commissaris-Generaal). 10

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen