Er staat geschreven! Er is geschied!; Introductie tot het leven en werk van Groen van Prinsterer als getuigend historicus - pagina 26

steunde candidaten: Keuchenius, Kuyper en Van Otterloo. Ieder van die namen betekende een concreet politiek program. Keuchenius: strijd voor een rechtvaardige koloniale politiek. Kuyper: strijd voor kerkherstel. Van Otterloo: strijd tegen de onderwijswet van 1857. Wie meent dat Groen dit besluit nam in een radicale bui moet bij Den Hartogh maar eens nalezen na hoeveel aarzelingen hij tot dit advies kwam. Geen van de drie werd gekozen maar Groens daad had de antirevolutionaire richting van de politieke ondergang gered 36 . Na 1872 trok Groen zich terug uit de politiek. Hij liet dat handwerk nu over aan zijn jongere vrienden die hij met zijn jarenlange ervaring bijna pastoraal begeleidde. In de Nederlandsche Gedachten, een in 1869 door hem opnieuw opgezet periodiek, verdiepte hij zich vooral in het verleden. De grote dagen van de Belgische opstand, de eerste tijd in de Kamer: het kwam allemaal weer voor zijn geest. Hij ging nu zijn zeventigste jaar in. En ondanks alle klachten over zijn gezondheid: wat een werkkracht school er nog in de ouder wordende man. Hij verdiepte zich opnieuw in de geschiedenis. Het einde van zijn leven boog zich terug naar het begin. Opvallend is dat zijn laatste boek weer een geschiedenisboek was: Maurice et Barnevelt. Hij publiceerde het in 1875 en bestreed er de Amerikaanse geschiedschrijver John Lotrop Motley in die het voor Oldenbarnevelt had opgenomen tegen Maurits. Op 11 februari 1874 kreeg Groen Motiey's boek 3 7 in handen. Die verdedigde de stelüng dat Maurits de landsadvocaat haatte omdat hij hem de voet had dwarsgezet bij zijn pogingen de souvereiniteit over Holland in handen te krijgen. Het boek van Groen is een wonderlijk samenweefsel van gegevens. De kern ervan zijn de 'prolegomènes', de introductie, die Groen schreef voor het deel van zijn Archives waarin hij de correspondentie tussen Maurits en Willem Lodewijk had opgenomen. Daarom heen, als kern, schiep hij dit nieuwe boek waarin van alles voorkomt: sympathiebetuigingen met óf scherpe aanvallen op Europese historici uit die negentiende eeuw. Alles groepeerde Groen om één stelling: Maurits vierde niet zijn haat op Oldenbarnevelt bot maar verdedigde de zaak van de gereformeerde religie en van de waarachtige vrijheid. 'Wonderlijker boek', schrijft P. Geyl, 'is mij in onze moderne historiographie niet bekend - en zou ik niet durven zeggen in de moderne historiographie? Wat de oude heer er niet allemaal in te pas bracht!' 3 8 . En wat Maurits betreft, die blijft ons, aldus Geyl 'in zijn diepste gedachten verborgen' 39 . Maar al zou dat laatste waar zijn, dan blijft nog het gelijk aan Groen dat Oldenbarnevelt het in Holland om een tolerantie ging die zich keerde tegen de gereformeerden en hun theocratische politieke idealen. Het nieuwere onderzoek bracht bepaald niet het gelijk van Geyl aan het licht 40 . Groen heeft voor zijn

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen