De invloed van het Calvinisme op de Noord-Nederlandse landschapschilderkunst 1570-1630 - pagina 49

Het scheppingsmotief is d u s als een belangrijk onderdeel o p g e n o m e n in Calvijns catechetisch onderwijs en is in d e z e vorm niet te vinden in de zgn. Heidelbergse Catechismus. Kuyper heeft in zijn Stone-lezing over ' H e t Calvinisme en de kunst' bondig omschreven wat het Calvinisme principieel voor de kunst heeft betekend: zij werd m o n d i g verklaard d o o r haar te ontheffen van d e kerkelijke voogdij. De mogelijkheden van d e kunst zijn niet langer d o o r haar functie beperkt, maar zij krijgt nieuwe expansiemogelijkheden o m d a t deze de-sacralisatie tegelijk d e ontsluiting van d e geschapen werkelijkheid impliceert. Dit nu is een herwaardering van de b e e l d e n d e kunst, als gave én als menselijke mogelijkheid, die Calvijn als eerste gesteld en doordacht heeft. Hij bedoelde beginselen te prediken die tot inhoud h e b b e n g e h o o r z a a m h e i d en trouw aan de Heilige Schrift in haar volle, het rijke leven o m s p a n n e n d e betekenis. Dat g e n o e m d e opvattingen van Calvijn ook in de N e d e r l a n d e n geheel werden onderschreven, blij kt o n d e r meer uit d e Synopsis, of Overzicht van de zuiverste theologie, die d o o r d e theologen Polyander, Rivetus, Walaeus e n T h y s i u s w a s samengesteld en in Leiden (1625) werd gepubliceerd. Een dergelijke breedte en diepgang zijn ook aan de Nederlandse Calvinisten niet voorbijgegaan, getuige de indringende wijze waarop J a c o b u s Revius, een overtuigd Calvinistisch p r e d i k a n t e n dichter, laat zien dat de schilderkunst niet als zodanig onschriftuurlijk of werelds is, m a a r dat het aankomt op de gezindheid van d e kunstenaar, met n a m e hoe hij zijn gaven gebruikt, tot eer van God of zijn eigen ijdelheid. Oordeel De schilders int gemeen gebruycken stille hoecken Bespannen en omset met berders en met doecken, Daer doet den constenaer sijn saken met opmerck, Daer sit oock onbesien den b r o d d e r aen zijn werck, Totdat, de tafereels nu sijnde opgemaket Het eene wort geroemt, het andere gelaket: Den mensche met dit vleys bewimpelt en verhult Met beelden velerley sijn ledich herte vult, De eene prent daerin godvresentheyt en deuchde, De ander dat besmeert met s'werelts valsche vreuchde Tot dat de doot ons heeft het decksel opgelicht, Dan staen wy naeckt en bloot voor Godes aengesicht O m yder na zijn werck int eynde te bejagen Of eer en eeuwich goet, of schand' en eeuwich clagen. Het Calvinisme heeft niet tot geseculariseerde of zelfs a u t o n o m e kunst aangemoedigd, maar de (gedesacraliseerde) kunst in een nieuwe geker-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen