De invloed van het Calvinisme op de Noord-Nederlandse landschapschilderkunst 1570-1630 - pagina 42

grote aantrekkingskracht bleef uitoefenen o p talloze van overheidswege of d o o r d e kerk vervolgde buitenlanders, die hier h u n toevlucht zochten. De betekenis van het Calvinisme voor cultuur en kunst Calvijn heeft met zijn Institutie niet alleen een overzichtelijke verhandeling van d e christelijke godsdienst, uitgelegd aan d e hand van d e Tien Geboden, de Geloofsartikelen, het O n z e Vader en d e geheiligde Sacram e n t e n willen geven, teneinde tot een overeenstemming te k o m e n binnen de grote geestelijke bewegingen der Reformatie. Hij heeft hiermee van meet af aan de wereldlijke overheid voor de religieuze, en de daaruit voortvloeiende maatschappelijke reformatie willen winnen, met n a m e o m d a t de Anabaptisten sinds 1534 met hun revolutionaire excessen in Münster zich de vijandschap en afkeer der vorsten o p de hals h a d d e n gehaald, de Reformatie een slechte reputatie h a d d e n bezorgd, en wrede geloofsvervolgingen h a d d e n uitgelokt. 43 Uit de reeds gegeven typeringen van het Calvinisme blijkt dat d e algemene lijn van Calvijns denken theocratisch en theocentrisch was. De gehele samenleving moest naar de eis van Gods Woord worden ingericht, en de christelijke overheid moest voor de ware godsdienst waken. Kerk en overheid stonden gezamenlijk voor één zelfde zaak. De kerk moest richtlijnen geven voor het godsdienstige zowel als het maatschappelijke leven, en de overheid b e h o o r d e haar daarin te volgen en met haar gezag en macht de ware dienst van God voor te staan en te verdedigen. H o e een dergelijke visie in de practijk moest functioneren blijkt bijvoorbeeld uit de rechtspraak in Genève en de maatregelen tegen a r m o e d e en werkeloosheid. Hoewel Calvijn uiterst streng optrad tegen vergrijpen ten aanzien van het gezag van d e Schrift, d e publieke eredienst en de kerk, was hij over het algemeen milder dan het strafrecht o n d e r keizer Karei V (Constitutio Criminalis Carolina), dat in bepaalde opzichten wreed was en geloofsfolteringen toestond die d o o r d e toenmalige Inquisitie veelvuldig in practijk werden gebracht. De dood van Michael Servet in 1553 o p d e brandstapel is een exces geweest en heeft tegen d e wens van Calvijn zeifin plaats kunnen vinden. Meer dan eens heeft de stadsraad Calvijn overigens tegengewerkt wanneer hij aan de ergerlijke wantoestanden o p zedelijk gebied in Genéve een einde wilde maken. Straf zag hij in de eerste plaats als zielzorg, niet als juridisch dwangmiddel, maar als middel o m zondaars terug te brengen tot de Here. Helaas heeft Calvijn niet k u n n e n verhinderen dat de kerkelijke rechtspraak ondergeschikt werd gemaakt aan de burgerlijke rechtspraak, en dat juist dit pastorale element in het gedrang kwam. 44 De bevordering van arbeid en welvaart is Calvijn echter in ruime mate gelukt, o m d a t handel en nijverheid van meet af aan werden betrokken in de middelen waarmee een christen de eer van God had te zoeken. Hij was

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen