De invloed van het Calvinisme op de Noord-Nederlandse landschapschilderkunst 1570-1630 - pagina 12

Voetius is daarvan de representant 6 . Behalve de Beeldenstorm, waaruit de kunst- en cultuurvijandigheid zou moeten blijken, is ook veelal sprake van calvinistische onverdraagzaamheid en van de als elitair en hoogmoedig ervaren praedestinatiegedachte. Het meest ongerijmd acht m e n het feit dat het Calvinisme het geloof is geweest van een kleine fanatieke groep m e n s e n die hun wil dwingend aan anderen h e b b e n opgelegd. Het Calvinisme heeft volgens sommigen dan ook nooit het merendeel der bevolking kunnen bekoren. De werkelijkheid van het Calvinisme is anders, zowel in historisch als inhoudelijk opzicht. Ik h o o p de hardnekkige misverstanden en vooroordelen ten aanzien van het Calvinisme te weerleggen d o o r de kern ervan te belichten en niet de symptomen aan de oppervlakte. Calvinistische invloeden zonder empirische gegevens Een tweede motief lag in het feit dat een aantal kunsthistorici toch wel degelijk van de vooronderstelling uitging dat er een direct en noodzakelijk verband moest liggen tussen de cultuur, de geestesgesteldheid van de 17e eeuw, met inbegrip van de religie, en de beeldende kunst. Het verband is reeds d o o r de filosoof Hegel gelegd en heeft binnen de beoefening der kunstgeschiedenis geleid tot de zgn. 'geistesgeschichtliche methode', waarvan M a x Dvorak een der belangrijkste vertegenwoordigers is. Hij was het die in zijn werk Kunstgeschichte als Geistesgeschichte opmerkte dat zich in de Nederlanden uit het middeleeuwse naturalisme nooit een a u t o n o m e landschapschilderkunst had kunnen ontwikkelen, hoewel er sprake was van veelvuldige beginpogingen. Slechts een nieuw universeel en op de wereld gericht idealisme kon de boeien breken die de ontplooiing van dit zelfstandige genre had tegengehouden. Daar komt nog bij dat een nieuwe belangstelling met betrekking tot de relatie tussen het Protestantisme en de beeldende kunst gaande is. Seymour Slive heeft verondersteld dat deze relatie op zijn minst voor de hand moest liggen en aangetoond moest kunnen worden, maar heeft zelf geen o n d e r z o e k in d e z e richting o n d e r n o m e n . 7 Wijlen prof. H. R. Rookmaaker twijfelde niet aan dit verband en sprak duidelijk over wat hij de reformatorische houding n o e m d e ten aanzien van de cultuur. Met n a m e de natuurlijke weergave van een landschap van de s c h i l d e r j a n van Goven schreef hij toe aan de protestantse reformatie. 8 Inzake deze protestantse werkelijkheidsvisie was hij van mening dat het 17e eeuwse landschap gezond en levensecht was en dat de waarachtigheid ervan niet o m een verklaring vroeg. D e waarheid van deze kunst was volgens h e m een vrucht van de Reformatie. 9 Maar ook bij Rookmaaker ontbrak een duidelijk verband tussen Calvinisme en kunst, werd de relatie nier met eenduidige voorbeelden aangetoond. Het bleef een vooronderstelling die juist in het geval van J a n

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen